مطالعه کتیبه های هخامنشی و ساسانی با تاکید انگیزه های ساخت کتیبه های پادشاهی و شرایط تاریخی آنان | ||
پژوهش های باستان شناسی ایران | ||
دوره 11، شماره 30، آبان 1400، صفحه 127-150 اصل مقاله (801.34 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nbsh.2019.17966.1869 | ||
نویسندگان | ||
احسان اکبری* 1؛ ناصر جدیدی2؛ شکوه السادات اعرابی هاشمی3 | ||
1دانشجوی دکترای تاریخ، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران. | ||
2استادیار گروه تاریخ، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران | ||
3استادیار گروه تاریخ، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران. | ||
چکیده | ||
کتیبههای متعدد از دوران هخامنشی و ساسانی باقیمانده است؛ علت اصلی و هدف شاهان در ساخت آنها مورد توجه و پژوهش قرار نگرفته است. علت ایجاد این کتیبهها و صرف هزینه و وقت زیاد جهت ساخت آنان چه بوده که موجب شده است تا پادشاهان هخامنشی و ساسانی ساخت آنان را لازم دیدند. پرسش این پژوهش دربارۀ کارکرد و هدف از ساخت این کتیبهها است؛ چنین کتیبههای سلطنتی برای بزرگداشت پیروزی بودهاند یا اثری جهت قدرتنمایی یا ابزاری جهت اطلاعرسانی بودند؟ ساخت چنین آثاری اهدافی بزرگتر در نهان خود داشتهاند که علت اصلی ساخت کتیبهها بوده است. هدف این پژوهش این است که این کتیبهها نوعی ابزار جهت کسب و اعلان مشروعیت شاه بوده است یا خیر؟ و در چه زمان ساخت آنان ضروری میشده است. نگارندگان تلاش کردهاند با مطالعۀ کتیبهها و شرایط زمانی ساخت کتیبهها پاسخی برای این پرسشها بیابند. در این پژوهش نگارندگان کتیبههای دوران ساسانی و هخامنشی را براساس متغییر هایی همچون تعداد فراوانی کتیبه، عوامل داخلی یا خارجی ارزیابی نمودند تا بتوان نیات و اهداف ساخت کتیبهها را حدس زنند. بین شاهان دارای کتیبه و شاهان فاقد کتیبه و حوادث داخلی و خارجی و همچنین میزان فراوانی کتیبهها با میزان مشکلات همبستگی وجود دارد. از اینرو احتمالاً این کتیبهها ابزاری جهت ابلاغ مشروعیت، تأکید بر لزوم فرمانبرداری و رفع شبهات درمورد قانونی بودن حکومتشان در بین مردم ساخته میشدند. در کل، این کتیبهها بهمنظور کسب مشروعیت ساخته شدهاند و در سه شرایط شاه ضرورت ساخت آنرا حس میکرده است؛ نخستین آن، ارتباط مستقیم بین شاهانی که پس از بنیانگذار سلسله به ثبات و مشروعیتدهی میپردازند. دوم، پادشاهان پیروز در نبردهای بزرگ میباشند؛ و نمونۀ سوم، پادشاهانی که مشروعیت سیاسی آنان مورد شک و ابهام قرار گرفته بود دارای بیشترین ومفصلترین کتیبهها هستند. | ||
کلیدواژهها | ||
هخامنشی؛ ساسانی؛ مشروعیت؛ بستر تاریخی؛ کاربری کتیبه ها | ||
مراجع | ||
- ابوالقاسمی، محسن، 1381، راهنمای زبانهای باستانی ایران. جلد 1، تهران: انتشارات سمت.
- ارانسکی، ای. م.، 1358، مقدمۀ فقه الغه ایرانی. ترجمۀ کریم کشاورز، تهران: انتشارات پیام.
- بروان، ادوارد جی گرامویل، 1335، تاریخ ادبی ایران: از قدیمترین روزگاران تا زمان فردوسی. 4 جلد، جلد 1، ترجمۀ علیپاشا صالح، تهران: کتابخانۀ ابنسینا.
- بروسیوس، ماریا، 1387، تمدن درخشان ایرانیان: ناگفتههایی دربارۀ تاریخ ایران باستان براساس تحقیقات جدید و اسناد تازه دستیافته. ترجمۀ محمود طلوعی، تهران: انتشارات تهران.
- بریان، پییر، 1377، تاریخ امپراتوری هخامنشیان از کوروش تا اسکندر. ترجمۀ دکتر مهدی سمسار، تهران: نشر زریاب.
- پیگولوسکایا، نینا، 1353، دوران جامعه مبتنیبر بردهداری در ایران قدیم، در کتاب تاریخ ایران از دوران باستان تا پایان سده هیجدهم. ترجمۀ کریم کشاورز. تهران: پیام.
- تفضلی، احمد، 1370، یکی قطره باران. جشننامۀ استاد دکتر عباس زریابخوئی، تهران: چاپخانه مهارت.
- تفضلی، احمد، 1376، تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام. بهکوشش: ژاله آموزگار، تهران: انتشارات سخن.
- خلیلی، علی، 1395، «تداوم نظریۀ مشروعیت الهی در نظام سیاسی ایران از دورۀ باستان تا انقلاب اسلامی». دوفصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی و دفاع مقدس سال دوم، شمارۀ 1، صص: 81-104.
- داندامایف، محمد، 1381. تاریخ سیاسی هخامنشیان. ترجمۀ خشایار بهاری. تهران: نشر کارنگ.
- داندامایف، محمد، 1386، ایران در زمان نخستین پادشاهان هخامنشی. ترجمۀ روحی ارباب، تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
- داندامایف، محمد، 1389، تاریخ سیاسی هخامنشی. ترجمۀ فرید جواهرکلام. تهران: نشر فروزان روز.
- دریایی، تورج، 1382، «یادداشتی دربارۀ نخستین القاب ساسانیان». در: تاریخ و فرهنگ ساسانی، ترجمۀ مهرداد قدرت دیزجی، تهران: نشر ققنوس.
- زرینکوب، عبدالحسین، 1364، تاریخ مردم ایران قبل از اسلام. چاپ اول، جلد اول، تهران: امیر کبیر.
- شاپورشهبازی، علیرضا، 1350، جهانداری داریوش بزرگ. تهران: انتشارات دانشگاه پهلوی.
- شاپورشهبازی، علیرضا، 1388، «سنگنبشته داریوش بزرگ در بغستان». در: جغرافیای اداری ایران باستان، ترجمه و گردآوری: همایون صنعتیزاده، تهران: نشر بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار، صص: 191-207.
- طبری، محمد ابن جریر، 1365، تاریخ طبری. جلد دوم، ترجمۀ ابوالقاسم پاینده، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
- عبدالرحمن، عالم، 1390، بنیادهای علم سیاست. تهران: نی.
- فرشادمهر، ناهید، 1388، کوروش بنیانگذار ایران پهناور. تهران: نشر محمد.
- فروند، ژولین، 1383، جامعهشناسی ماکس وبر. ترجمۀ عبدالحسین نیکگهر، تهران: نشر رایزن.
- کتاک، کنراد فیلیپ، 1386، انسان شناسی: کشف تفاوتهای انسانی. ترجمۀ محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی.
- کخ، هایدماری، 1377، از زبان داریوش. ترجمۀ پرویز رجبی، تهران: نشر کارنگ.
- کسرایی، محمدسالار، 1389، «فرمانروایی توأمان، حکومت و مشروعیت در ایران باستان». فصلنامۀ سیاست، دورۀ 40، شمارۀ 2، صص: 189-208.
- کوامی، ترودی، 1392، هنر یادمانی ایران در دورۀ اشکانی. ترجمۀ یعقوب محمدیفر و علیرضا خونانی، همدان: دانشگاه بوعلی.
- کنت، رولاند، گ.، 1384، فارسی باستان، دستور زبان، متون و واژهنامه. ترجمۀ سعید عریان، تهران: نشر پژوهشکدۀ زبان و گویش با همکاری اداره کل امور فرهنگی.
- کوئن، بروس، 1370، درآمدی به جامعه شناسی. ترجمۀ محسن ثلاثی، تهران: انتشارات کیهان.
- گیرشمن، رومن، 1370، هنر ایران در دوران پارتی و ساسانی. ترجمۀ بهرام فرهوشی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی
- گیرشمن، رومن، 1372، ایران از آغاز تا اسلام. ترجمۀ محمد معین، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
- لوکوک، پییر، 1382، کتیبههای هخامنشی. ترجمۀ نازیلا خلخالی، زیر نظر: ژاله آموزگار، تهران: نشر پژوهش فرزانروز.
- لوین، لوییس، 1381، «عصر آهن». در: باستانشناسی غرب ایران، زیرنظر: فرانک هول، ترجمۀ زهرا باستی، تهران: انتشارات سمت.
- مجیدزاده، یوسف، 1392، آغاز شهرنشینی در ایران. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
- مرادی غیاثآبادی، رضا، 1389، منشور کورش هخامنشی نخستین بیانیه جهانی حقوق بشر. تهران: نوید شیراز.
- معصومی، غلامرضا، 1383، تاریخچۀ علم باستانشناسی. تهران: انتشارات سمت.
- موسویحاجی، سید رسول؛ و سرفراز، علیاکبر، 1396، نقش برجستههای ساسانی. تهران: انتشارات سمت.
- نورمنشارپ، رالف، 1380، فرمانهای شاهنشاهان هخامنشی که بزبان آریایی (پارسی باستان) نوشته شده است. تهران: بهدید.
- واندنبرگ، لوئی، 1379، باستانشناسی ایران باستان. ترجمۀ عیسی بهنام، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- ویسهوفر، یوزف، 1385، ایران باستان از 550 پیشازمیلاد تا 650 میلادی. ترجمۀ مرتضی ثاقبفر، تهران: نشر ققنوس.
- هرمان، جورجینا، 1373، تجدید حیات هنر و تمدن در ایران باستان. ترجمۀ مهرداد وحدتی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
- هنینگ، و، ب، 1329، «کتیبههای پهلوی». ترجمۀ محمد معین، مجۀ یغما، شمارۀ 6، صص: 8-24.
- Abol-Ghasemi, A., 2002, A manual of old Iranian Languages. Part 1. Samt publication, (In Persian).
- Abdolrahman, A., 2011, Foundations of Politic Science. Tehran, Nei publication, (In Persian).
- Atkinson, K. M. T., 1956, “The Legitimacy of Cambyses and Darius as Kings of Egypt”. lAOS, No. 76, Pp: 167-177.
- Berger, P. R., 1975, “Der Kyros-Zylinder mit dem Zusatzfragment BIN II Nr. 32 und die Akkadischen Personennamen im Danielbuch”. Zeitschrift fur Assyriolgie, No. 64, Pp: 192-234.
- Briant, P., 1998, From Cyrus to Alexander: a history of the Persian Empire. Translated by: Mehdi Semsar, Tehran: Nashr-e Zaryab (In Persian).
- Briant, P., 2010, Alexander the Great and His Empire: A Short Introduction. Translated by: A. Kuhrt. Princeton University Press.
- Browne, E. G., 1956, A Literary History of Persia. Vol, 1, Translated by: Ali Pasha Saleh, Tehran: Ketabkhaneh Ibn Sina (In Persian).
- Brosius, M., 2000, The Persian Empire from Cyrus II to Artaxerxes I (LACTOR 16). Cambridge.
- Brosius, M., 2008, The Persians. Translated by: Mahmoud Tolouie, Tehran: Tehran publication (In Persian).
- Childe, V. G., 1950, “The Urban Revolution”. The Town Planning Review, Vol. 21, No. 1, Pp: 3-17.
- Cohen, B. J., 1991, Introduction to sociology. Translated by: Mohsen Solasi, Tehran: Entesharat Tehran (In Persian).
- Dandamaev, M. A., 2002, A political history of the achaemenid empire. Translated by Khashayar Bahari, Tehran: Karang, (In Persian).
- Dandamaev, M. A., 2007, Iran, under the early Achaemenids. Translated by: Rohi Arbab, Tehran: Elmi Farhangi Publication, (In Persian).
- Dandamaev, M. A., 2010, A political history of the achaemenid empire. Translated by Farid Javaher Kalam, Tehran: Forozan Roz, (In Persian).
- Daryaee, T., 2003, A note about the first Sassanid titles. In Sasanian history and culture. Translated by: Mehrdad Ghodrat Dizeji, Tehran: Qoqnous publication, (In Persian).
- Daryaee. T., 2017, Šābuhr Sakānšāh Inscription at Persepolis (ŠPs-I). Sasanika.
- Farshadmehr, N., 2009, Koorosh Hakhamaneshi the founder of vast Iran. Tehran: Nashr-e Mohamad, (In Persian).
- Flannery, K. 1995, “The prehistoric social evolution”. In: Research frontiers in anthropology. Ed. Carol and Melvin Ember, Pp: 1-26, Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.
- Fried, M., 1960, “On the Evolution of Social Stratification and the State”. In: Culture in history, ed. S. Diamond, New York: Columbia University Press, Pp: 713-731.
- Freund, J., 2004, Sociologie de Max Weber. Translated by: Abdolhussein NikGohar, Tehran: Nashr-e Raizan, (In Persian).
- Ghirshman, R., 1991, L’art de l’Iran parthes et sassanides. Translated by: Bahram Farahvashi, Tehran: Enteshrate Elmi Farhangi, (In Persian).
- Ghirshman, R., 1993, Iran Des origines A L’Islam. Translated by: Mohamad Moien, Tehran: Entesharate Elmi Farhangi, (In Persian).
- Henkelman, W., 2003, “Dit paleis dat ik in Susa bouwde: bouwinscriptie(s) van Koning Dareios 1”. In: R. J Demaree and K. R. Veenhof (eds.), Zij Schreven Geschiedenis: historische documenten out het oude Nabije Oosten (2500-100 v.Chr.), (Mededelingen en Verhandelingen van het Vooraziatisch-Egyptisch Genootschap 'Ex Oriente Lux' 33), Leiden and Leuven, Pp: 373-86
- Henning, W. B., 1952, “The monuments and inscriptions of Tangi-Sarvak”. Asia Major II, Pp: 151-78.
- Henning, W. B., 1939, “The great onscription of sapur I”. BSOS, No. 9, Pp: 823-849.
- Henning, W. B., 1950, “Pahlavi inscriptions”. Translated by: Mohamad Moien, Yaghma Journal, Vol. 6, Pp: 8-24., (In Persian).
- Herrmann, G., 1994, The Iranian revival. Translated by: Mehrdad Vahdati, Tehran: Markaze Nashre Daneshgahi, (In Persian).
- Herodotus, 1975, Historia, Books I-II. Translated by: Godley. Cambridge.
- Herzfeld, E., 1924, Paikuli. Berlin.
- Humbach, H. & Skjærvø, P. O., 1978, The Sassanian Inscription of Paikuli. Part 1 & 2, Wiesbaden.
- Kasraie, M. S., 2010, “Simultaneous rulership: governance and legitimacy in ancient Iran”. Politic Quarterly, issue 40, Vol. 2, Pp: 189-208, (In Persian).
- Kawami, T., 2013, Monumental art of the Parthian Period in Iran. Translated by: Yaghoub Mohammadifar and Alireza Khounani, HamedanL Bu ali Sina University Publication, (In Persian).
- Khalili, A., 2016, “Continuation of the theory of divine legitimacy in the Iranian political system from ancient times to the Islamic revolution”.Journal of Islamic revolution and holy defence research, Vol. 2, No. 1, Pp: 81-104, (In Persian).
- Knapton, P., Sarraf, M. R. & Curtis, J., 2001, “Inscribed column bases from Hamadan”. Iran, No. 39, Pp: 99-118.
- Kottak, C. P., 2007, Anthropology, thee exploration of human diversity. Translated by Mohsen Solasi, Tehran: Entesharat Elmi, (In Persian).
- Koch, H., 1998, Es kundet Dareios dar Kong. Translatrd by: Parviz Rajabi, Tehran: Nashre Karang, (In Persian).
- Kuhrt, A., 2010, The Persian Empire. a corpus of sources from the achaeminid period.
- Locoq, P., 2003. Les inscriptions de la perse achemenide. Tanslated by: Nazila Khalkhali, Tehran: Nashre Pazhohesh Farzan Roz, (In Persian).
- Levine, L., 2002, “Iron Age”. In: The archaeology of western Iran: settlement and society from prehistory to the Islamic conquest, edited by Frank Hole, Pp: 448-489. Translated by: Zahra Basti, Tehran: SAMT publication, (In Persian).
- Majidzadeh, Y., 2013, Beginning of Urbanization in Iran. Tehran: Markaze Nashre Daneshgahi, (In Persian).
- Masoomi, Gh., 2004, History of the science of archaeology. Tehran: SAMT publication, (In Persian).
- Moradi Ghias Abadi, R., 2010, Cylinder of Cyrus the Achaemenid the First Universal Declaration of Human Rights. Teran: Navide Shiraz, (In Persian).
- Mousavi Haji, S. R. & Sarfaraz, A. A., 2017, Sassanian rock reliefs. Tehran: Samt publication, (In Persian).
- Mousavi, A., 2012, Persepolis Discovery and afterlife of a world wonder. Walter de Gruyter.
- Nawotka, K., 2003, “Alexander the Great in Persepolis”. AA, Vol. 43, Nos. 1-2, November, Pp: 67-76.
- Norman Sharp, R., 2001, The inscriptions in old peresian cuneriform of the Achaemenian emperors. Tehran: Behdid, (In Persian).
- Pigulevskaya, N. V., 1964, The era of society based on slavery in ancient Iran. In: L’histoire de L’Tran depuis anciens temps jusqu’a La tin de xviii- e Siecle. Translated by Karim Keshavarz, Tehran: Payam, (In Persian).
- Schmitt, R., 1991, The Bisitun Inscriptions of Darius the Great Old Persian Tex. London: school of oriental and African studies.
- Service, E., 1975, Origin of the State and Civilization. New York.
- Shahbazi, A. Sh., 1971, Darius the great. Tehran: Pahlavi University Publication, (In Persian).
- Shahbazi, A. Sh., 2009, “Inscription of Darius the Great in Baghestan’. In: Administrative geography of ancient Persia, Collection and translation by Homayoun Sanatizadeh, Tehran: Nashre Bonyad-e Moghofat-e Dr. Mahmoud Afshar, Pp: 191-207, (In Persian).
- Skjærvo, O. P., 1983, The Sassanian inscription of Paikuli. Part 3. 1, 2, Wiesbaden.
- Springling, M., 1953, Third century Iran: Sapor and Kartir. Chicago.
- Stolper, M. W, 1989b, “Registration and taxation of slaves in Achaemenid Babylonia”. ZA, No. 79, Pp: 80-101.
- Tabari, M. J., 1986, Tabari History. Vol 2, Translated by: Abolghasem Payandeh, Tehran: Bonyade Farhang Iran publication, (In Persian).
- Tafazoli, A., 1991, A One drop of rain. Celebration of Professor Dr. Abbas Zaryab Khoie, Tehran: Maharat, (In Persian).
- Tafazoli, A., 1997, History of Iranian literate History Before Islam. By: Zhaleh Amozgar, Tehran: Sokhan Publication (In Persian).
- Vanden Berghe, 1959, Archaeologie de l’Iran ancient, Leiden.
- Vandenberghe, L., 2000. Archeologie de L’Iran ancient. Translated by Eisa Behnam, Tehran: University of Tehran Publication, (In Persian).
- Waters, T. & Waters, D., 2015, Weber's Rationalism and Modern Society. Palgrave Books.
- Wiesehofer, J., 1994, Die ‘dunklen’ Jahrhunderte der Persis. Munich: C. H. Beck's Verlags buchhandlung.
- Wittfogel, K. A., 1957, Oriental despotism: A comparative study of Tolal power. New Haven, Yale University Press.
- Wiesehofer, J., 2006, Ancient Persia. Translated by: Morteza Saghebfar, Tehran: Nashre qoqnous.
- Zarinkoub, A., 1985, History of the Iranian people before Islam. Tehran: Amir Kabir, (In Persian). | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 643 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,703 |