بررسی وضعیت هیدروژئوشیمیایی آبخوان دشت خانمیرزا در ارتباط با سازندهای زمینشناسی (استان چهارمحال و بختیاری) | ||
| یافته‌های نوین زمینشناسی کاربردی | ||
| دوره 16، شماره 31، تیر 1401، صفحه 189-199 اصل مقاله (733.07 K) | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nfag.2021.24640.1478 | ||
| نویسندگان | ||
| مریم آهنکوب* 1؛ گشتاسب مردانی2؛ سید حسن طباطبایی3؛ زهرا هادی پور4 | ||
| 1استادیار گروه زمینشناسی، دانشکده علوم، دانشگاه پیام‌نور، ایران | ||
| 2استادیار پژوهشکده علوم پایه سلامت، مرکز تحقیقات سلولی و ملکولی، دانشکده علوم پزشکی شهرکرد، شهرکرد، ایران | ||
| 3استاد گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران | ||
| 4کارشناس‌ارشد زمینشناسی، دانشکده علوم، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| آبخوان خانمیرزا در دشت خانمیرزا و در جنوب لردگان در استان چهارمحال و بختیاری واقع شده است. این منطقه از نظر زمین‌ساختاری در زون زاگرس چینخورده و در جنوب گسل دنا قرار دارد. مطالعات صحرایی و پتروگرافی دال بر حضور سازندهای زمینشناسی متنوع (آهک، دولومیت، رس، گچ، نمک، ماسه‌سنگ و سنگ‌های آذرین) از پرکامبرین تاکنون میباشد. بررسی سه دوره آنالیز شیمیایی 16 حلقه چاه طی سالهای 1395-1396 و بررسی دادههای هیدروژیوشیمیایی یه دوره 10 ساله نشاندهنده روند کاهشی کیفیت آب در بخشهای مرکزی و شرقی دشت میباشد. پهنهبندی مکانی پارامترهای شیمیایی نمایانگر سیر تکامل ژئوشیمیایی آب زیرزمینی دشت خانمیرزا از تیپ بیکربناته کلسیک (منیزیک) با غلظت املاح کم در مناطق تغذیه شمال غربی و جنوب شرقی آغاز و به تیپ کلروسدیک در منطقه تخلیه مرکزی دشت خاتمه پیدا می‌کند. نسبت‌های یونی دشت خانمیرزا انحلال ژیپس و نفوذ آب‌شور در اطراف گسل و مرکز دشت را نشان می‌دهد. نتایج آنالیز عناصر سنگین دال بر غلظت بالای 08/0 تا 11/0 = As ، 52/0 تا 46/0=Co، 51/0 تا 43/0=Cd ، 17/83 تا 57/60=Fe، 43/1 تا 96/0=Pb تا چندین برابر استاندارد جهانی در آبخوان میباشد. وجود وضعیت تکتونیکی و چینه‌شناسی منطقه مهمترین عامل آلایندگی آب زیرزمینی به عناصر سنگین میباشد. حضور سکانس‌های از سازندهای تبخیری هرمز در شرق حوزه، و حضور سازندهای رسی و ماندگاری آب در بخش مرکزی حوزه باعث شوری و تجمع عناصر سنگین در دشت خانمیرزا شده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| آبخوان؛ هیدروژئوشیمی؛ نسبت یونی؛ عناصر سنگین؛ دشت خانمیرزا؛ لردگان | ||
| مراجع | ||
|
استواری، ی.، بیگی هرچگانی، ح.، داودیان، ع. ر.، و رادفر، م (1393) بررسی تغییرات مکانی و پهنهبندی کاتیون‌ها و آنیون‌های معمول در آبخوان دشت لردگان. مجله پژوهش آب. انتشار آنلاین.
انصاری، ع.، مظفرزاده، ج (1393) بررسی برهم‌کنش هیدروژئوشیمـیایی آبخوان دشـت گلـه‌دار و سازنـدهای زمینشناسی، نشریه ژئوشیمی، شماره 2، ص 162-152.
آقانباتی، س. ع (1۳۸۳) زمینشناسی ایران، سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور، چاپ اول، انتشارات سازمان زمینشناسی کشور.
اقبالی. م (1392) ارزیابی کیفیت آب آبیاری با استفاده از شاخص IWQ برای آب‌های زیرزمینی دشت خانمیرزا و بررسی ارتباط ویژگیهای آب زیرزمینی و خاک، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهرکرد.
آهنکوب، م (1392) بررسی گنبد نمکی و تأثیر آن بر آبخوان جوانمردی و راهکارهای عملی پیشگیری از آن، شرکت آب منطقه‌ای استان چهارمحال و بختیاری.
دادستان، ا (1389) وضعیت بحرانی آبخوان آبرفتی خانمیرزا و چالش‌های مدیریت آب زیرزمینی، نخستین کنفرانس پژوهش‌های کاربردی منابع آب ایران.
زاهدی، م (1370) جایگاه گنبدهای نمکی منطقه زاگرس بلند در ستون چینه‌شناسی ایران، فصلنامه علوم زمین.
سعیدیرضوی. ب.، سلیمانی، ر (1398) بررسی ویژگیهای هیدروشیمایی و منشأ یون‌ها در آبخوان ساحلی دشت عجب‌شیر با استفاده از نسبت‌های یونی و تحلیل عاملی، مجله هیدرولوژی، دوره 4، شماره 1، ص 97-110.
کرباسی، ع. ر.، و بیاتی، آ (1۳۸۶) ژئوشیمی زیست‌محیطی، انتشارات کاوش قلم.
کاظمیان، ن.، نجبی، م.، اصغریمقدم، ا.، برزگر، ر (1395) بررسی ویژگیهای هیدروژئوشیمیایی آبخوان دشت تبریز با استفاده از مدلهای هیدروژئوشیمیایی و روشهای آماری، مجله علوم و مهندسی آبخیزداری ایران، ص 39-50.
قرهمحمودلو، م.، حشمتپور، ع.، جندقی، ن.، زارع، ع.، و مهرابی، ح (1397) بررسی هیدروژئوشیمیایی آب زیرزمینی آبخوان دشت سیدان-فاروق، استان فارس، مجله اکوهیدرولوژی، شماره 4، ص 1253-1241.
مرتضائی، ق.، و کهندل. ا (1394) بررسی تغییرات کاربری اراضی بر منابع آب‌های زیرزمینی با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای (مطالعه موردی: چهارمحال و بختیاری)، علوم و مهندسی آبخیزداری.
هادیپور هفشجانی، ز.، ناصری، ح.، و علیجانی، ف (1397) فرآیندهای هیدروژئوشیمی آبخوان کوهدشت، مجله هیدرولوژی، دوره 3، شماره 1، ص 46-32.
Appelo, C. A. J., and Postma, D (1999) Geochemistry groundwater and pollution. Balkema, Rotterdam.
Cortes, J. E., Muñoz L. F., Gonzalez C. A., Niño J. E., Polo A., Suspes A., Siachoque S. C., Hernández A., and Trujillo H (2016) Hydrogeochemistry of the formation waters in the San Francisco field, UMV basin, Colombia – A multivariate statistical approach. Journal of Hydrology, 539: 113-124.
Gutierrez, F., Galve, G. P., Auque, L. F., Carbonel, D., Gimeno, M. J., Gomez, J. B., Asta. M. P., and Yechieliy. Y (2013) Hydrogeochemical characterization of an evaporite karst area affected by sinkholes (Ebro Valley, NE Spain), geological Acta, 4: 389-407.
Halim, M. A., Majumder, R. K., Nessa, S. A., Hiroshiro, Y., Uddin, M. J, Shimada, J., and Jinno, K (2009) Hydrogeochemistry and arsenic contamination of groundwater in the Ganges delta plain, Bangladesh. Journal of Hazard, 164: 1335-1345.
Helling, D (1990) Sediments and Environmental Geochemistry. Springer Verlag. New York.
Jahanshahi, R., and Zare, M (2016) Hydrochemical investigations for delineating salt-water intrusion into the coastal aquifer of Maharlou Lake, Iran, Journal of African Earth Sciences,121: 16-29.
Lakshmanan, E., Kannan, R., and Senthil Kumar, M (2003) Major ion chemistry and identification of hydrogeochemical processes of ground water in a part of Kancheepuram district, Tamil Nadu, India. Environmental Geosciences, 10: 157-166.
Monjerezi, M., Vogt, R. D., Aagaard, P., and Saka, J. D. K (2012) The hydro-geochemistry of groundwater resources in an area with prevailing saline groundwater, lower Shire Valley, Malawi. Journal of African Earth Sciences, 68: 67-81.
Murat, H. O (2003) Hydrochemistry and salt-water intrusion in the Van aquifer, east Turkey, Environmental Geology, 43: 759–775.
Voutsis, N., Kelepertzis, E., Tziritis, E., and Kelepertsis, A (2015) Assessing the hydrogeochemistry of groundwaters in ophiolite areas of Euboea Island, Greece, using multivariate statistical methods. Journal of Geochemical Exploration, 159: 79-92.
Zhang, R., Hamerlinck, J, D., Gloss, S, P., and Munn, L (1996) Determination of nonpoint- source pollution using GIS and numerical models. Journal of Environmental Qual, 25: 411-4. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 448 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 281 |
||