مـروری بر توزیع ژئوشیـمیایی عناصر کـمیاب و نادرخاکی در زغال سـنگ ها، با نـگرشی بر زغال سنگ های ایران | ||
| یافته‌های نوین زمینشناسی کاربردی | ||
| مقاله 5، دوره 14، شماره 28، دی 1399، صفحه 62-69 اصل مقاله (204.29 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nfag.2020.19729.1385 | ||
| نویسندگان | ||
| علی امامعلی پور* ؛ حسنیه نظری؛ مسعود اسمعیل زاده | ||
| گروه مهندسی معدن، دانشگاه ارومیه، ارومیه | ||
| چکیده | ||
| در سالهای اخیر بازیابی عناصر نادرخاکی (REE) از ذخایر زغالسنگ به عنوان محصول جانبی در بسیاری از کشورها میتواند به کاهش بحران مواد اولیه فعلی کمک کند. هدف از نگارش این مقاله مروری بر توزیع ژئوشیمیایی عناصرنادرخاکی در زغالسنگها، با نگرشی بر زغالسنگهای ایراناست. نتایج این تحقیقات نشان میدهند معمولاً مقدار عناصر نادرخاکی سنگین نسبت به عناصر نادرخاکی سبک در زغالسنگها نسبت به شیل‌ها و کندریتها زیادتر است. نسبت Ce/Yb در شیل‌های معمولی 4 تا 6 و در زغالسنگها و شیل‌های زغالی این نسبت بین 7 تا 8 در تغییر است. چهار منشأ برای این غنیشدگی مطرح شده که عبارتند از: 1- منشأ آلی، 2- جذب سطحی توسط کانیهای رسی موجود در حوزههای زغالی، 3- منشأ معدنی و 4- رسوب همراه با مواد آلی در حین تشکیل زغال. همچنین مطالعات نشان داده است تمرکز عناصر نادرخاکی در خاکستر حاصل از احتراق زغالسنگ بیشتر از خود زغالسنگ است. استخراج این عناصر از خاکستر آسانتر از معدنکاری زغالسنگ است و این امر موجب کاهش چشمگیر مشکلات زیستمحیطی ناشی از خاکسترهای حاصل از احتراق میشود. مطالعه زغالسنگهای البرز (مناطق کارمزد، لوشان و شاهرود) و ایران مرکزی (مناطق طبس، هشونی، پابدانای اصلی، چشمه پودنه و هجدک) نشان داد عیار عناصـر نادرخـاکی در زغالسـنگهای ایران بیشتر از متوسط عـیار این عـناصر در پوسـته فوقانی و زغالسنگهای چین و آمریکا است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| زغال سنگ؛ عناصر نادرخاکی؛ توزیع ژئوشیمیایی؛ زیست محیطی؛ ایران | ||
| مراجع | ||
|
سلیمانی مارشک، ز.، تقیپور، ن (1394) کانیشناسی و ژئوشیمی عناصر فرعی دارای پتانسیل محیطی خطرناک (PHTEs) نهشتههای زغالسنگی منطقه اولنگ (البرز خاوری)، مجله علومزمین، سال بیست و چهارم، شماره 95، ص 207 تا 218. شهراز، س.، کوهساری، ا (1392) بررسی عناصر کمیاب و خاکی نادر در حوزههای زغالی ایران (در معدن زیرزمینی زغالسنگ کارمزد)، مجله بلورشناسی و کانیشناسی ایران، سال بیست و دوم، شماره 4، ص 685 تا 696. طاهری، ب.، شهریور قوزوللو، ج.، کازرونی، ح.، قراباغی، م (1393) بررسی ذخایر فلزات استراتژیک و عناصر نادر خاکی همراه در خاکستر زغالسنگ، دومین کنگره ملی زغالسنگ ایران، دانشگاه صنعتی شاهرود. علی ملایی، م.، امینزاده، ب (1398) ویژگیهای ژئوشیمیایی عناصر اصلی و خاکی نادر در معدن زغالسنگ کوچک- علی جنوبی (طبس)، نشریه زمینشناسی اقتصادی، دوره 11، شماره 2، ص 321 تا 337. قلیپور، م.، مظاهری، ا.، رقیمی، م.، شمعانیان، غ (1388) بررسـی ویژگیهـای ژئـوشـیمیایی و کـانـیشناسـی زغالسنگهای حوزهی زغالی کارمزد، البرز مرکزی، استان مازندران، مجله بلورشناسی وکانیشناسی ایران، انجمن بلورشناسی و کانیشناسی ایران، سال هفدهم، شماره 4، ص 655-670 . کبیرزاده، آ (1370) پروژه مطالعات تأمین زغالسنگ در طرح توسعه فولاد، شرکت ملی فولاد ایران، گزارش داخلی، 745 ص. معینالسادات، س. ح.، رضویارمغانی، م. ب (1372) زمینشناسی ایران- زغالسنگ، انتشارات سازمان زمینشناسی کشور. یعقوبپور، ع (1380) کانیهای خاکهای کمیاب، انتشارات دانشگاه تهران، 428 ص. Bao, Z., Zhao, Z (2008) Geochemistry of mineralization with exchangeable REY in the weathering crusts of granitic rock in South China, Ore Geology Reviews, 33: 519-535.
Eskenazy, G. M (1999) Aspects of the geochemistry of rare earth elements in coal, International Journal of Coal Geology, 38: 285-295.
Finkleman, R. B (1993) Trace and minor elements in coal, Organic Geochemistry. Plenum, New York, 593-607.
Goodarzi, F., Sanei, H (2006) A preliminary study of mineralogy and geochemistry of four coal samples from northern Iran, International Journal of Coal Geology, 65: 35-50.
Gürdal, G (2011) Abundances and modes of occurrence of trace elements in the Çan coals (Miocene), Çanakkale-Turkey, International Journal of Coal Geology, 87: 157–173.
Henderson, P (1984) Rare Earth Element Geochemistry, Developments in Geochemistry, 510p.
Junying, Z., Reh, D., Yanming, Z (2004) Mineral matter and potentially hazardous trace elements in coals from Qianxi Fault Depression area in Southern Guizhou, China, International Journal of Coal Geology, 57: 49-61.
Ketris, M. P., Yudovich, Y. E (2009) Estimations of Clarkes for Carbonaceous biolithes: World averages for trace element contents in black shales and coals, International Journal of Coal Geology, 78: 135-148.
Mayfield, D. B., Lewis, A. S (2013) Environmental Review of Coal Ash as a Resource for Rare Earth and Strategic Elements, World of Coal Ash (WOCA) Conference, Lexington,KY.
Moore, F., Esmaeili, A (2012) Mineralogy and geochemistry of the coals from the Karmozd and Kiasar coal mines, Mazandaran province( Iran), International Journal of Coal Geology, 96: 9-21.
Seredin, V. V., Dai, S (2012) Coal deposits as potential alternative sources for lanthanides and yttrium, International Journal of Coal Geology, 94: 67-93.
Seredin, V. V., Kremenetskii, A. A (2009) New data on the REY hydrothermal ores with extraordinarily high concentration of rare earth elements, Doklady earth Sciences, 425: 403-408.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 721 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 299 |
||