قِسْم چشم و صورتِ ایمان (تحلیل تطبیقی روایتِ خطبة همّام با نظر به متون کهن عرفانی) | ||
| فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه | ||
| مقاله 7، دوره 7، شماره 27، آذر 1398، صفحه 117-131 اصل مقاله (516.34 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nahj.2019.17693.2162 | ||
| نویسندگان | ||
| میثم احمدی* 1؛ یوسف کرمی چمه* 1؛ عبدالستار نقشبندی* 2 | ||
| 1استادیار دانشگاه علوم انتظامی امین (تهران) | ||
| 2دانش‌آموختة دکتری دانشگاه بوعلی‌سینا | ||
| چکیده | ||
| خطبة همّام، مشهور به خطبة اوصاف پارسایان (متّقین)، از مهم‌ترین و مشهورترین خطبه‌های امیرالمؤمنین علی(ع) در نهجالبلاغه است. اهمیّت این خطبه، به‌لحاظ اشتمالش بر معانی دقیق و معارف لطیف، بر پژوهندگان پوشیده نیست؛ امّا علاوه‌بر همة دلایلی که مفسّران این کتاب مستطاب، در باب فراگیری و محبوبیّتش نقل می‌کنند، آنچه این خطبه را از سایر خطبه‌های نهجالبلاغه، ممتاز و ممیّز می‌دارد، شگفتی و خرق عادتی است که در روایت این خطبه نهفته است. شنوندة این سخنان گوهرین، همّام، پس از شنیدن کلام امیرالمؤمنین(ع) جان می‌سپارد، تا فضایِ روایت، رازآلود و اعجاب‌برانگیز بماند و خواننده را در بُهت و حیرت بگذارد. بر‌‌اساس این پژوهش، انتقالِ بصریِ صُور غیبی و مفاهیم معنوی از مرادان به مریدان با استناد به معارف نهجالبلاغه و خاندان عصمت(ع) اثبات می‌شود؛ چنان‌که به نظر می‌رسد همّام بیش از آنکه گرفتار و شیفتة شیوایی و فصاحت ظاهری کلام امام(ع) شود، بر اثر انتقال تصویر غیبی و مشاهدة امر قدسی، کالبد تهی می‌کند. نویسندگان در پژوهش حاضر، با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی و تحلیل این روایت پرداخته‌اند تا راز طراوت و زیباییِ رواییِ آن را بیابند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| امام علی(ع)؛ همّام؛ نهجالبلاغه؛ تصویر غیبی | ||
| مراجع | ||
|
- قرآن کریم. - ابنابیالحدید، عبدالحمید بن هبة الله. (1378 هـ.ق.). شرح نهجالبلاغه. تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم. بیروت: دار‌احیاءالکتب العربیّه. - ابن شعبة الحرّانی، ابی‌محمد حسن بن علی بن الحسین. (1384 هـ.ق.). تحف العقول عن آل الرسول. بهتصحیح اکبر غفّاری. تهران: کتابفروشی اسلامیّه. - ابن شهرآشوب، ابی‌جعفر رشیدالدین محمد بن علی (بی‌تا). مناقب آل أبی طالب علیهم‌السلام.قم: المطبعة العلمیّه. - افلاکی، شمسالدین احمد. (1385). مناقب العارفین. به تصحیح تحسین یازیجی. چاپ چهارم. تهران: نشر دنیای کتاب. - الامام العسکری، حسن بن علی. (1384). التفسیر المنسوب الی الإمام أبی محمد ألحسن بن علی العسکری. تحقیق الشیخ محمد الصالحی الأندیمشکی. الطبعة الاولی. قم: منشورات ذوی‌القربی. - الصابونی، محمدعلی. (1400 هـ.ق.). صفوة التفاسیر. طهران: دار احسان للنّشر و التوزیع. - الطّبری، ابی جعفر محمد بن جریر. (1429 هـ.ق.). جامع البیان عن تأویل القرآن. قدّمَ لهُ الشیخ خلیل المیْس. بیروت لبنان: دارالفکر. - الکراجکی الطرابلسی، محمد بن علی. (1405 هـ.ق.). کنز‌الفؤاد. به تحقیق شیخ عبدالله نعمه. بیروت: دار‌الاضواء. - المقدسی، ابن قُدامه. (1387). التوّابین (توبه‌کنندگان). بهتصحیح جورج المقدسی. ترجمه و توضیح از دکتر محمود مهدوی دامغانی. تهران: اطّلاعات. - انقروی، رسوخ‌الدین اسماعیل. (1388). شرح کبیر انقروی بر مثنوی معنوی. ترجمة عصمت ستّار‌زاده. چاپ اول. تهران: نشر نگارستان کتاب. - بحرانی، ابن میثم. (1370). شرح نهج‌البلاغة ابن میثم بحرانی. ترجمة سیّد‌محمد‌صادق عارف. چاپ اول. نشر آستان قدس رضوی. - حافظ شیرازی. (1362). دیوان اشعار. به تصحیح و توضیح پرویز ناتل خانلری. چاپ سوم. تهران: انتشارات خوارزمی. - الحسینی الخطیب، عبدالزهراء. (1409 هـ.ق.). مصادر نهجالبلاغه و اسانیده. الطبعة الرابعة. بیروت: دارالزهراء. - حسین بن عبدالوهّاب. (1422 هـ.ق.). عیون المعجزات. تحقیق السیّد فلاح الشریفی. الناشر: مؤسسة بنت الرسول لإحیاء تراث اهل البیت. - زمانی، کریم. (1379). شرح جامع مثنوی معنوی. چاپ چهارم. تهران: انتشارات اطلاعات. - شهیدی، سیّد‌جعفر. (1377). ترجمة نهجالبلاغه. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. - شیخ صدوق، ابوجعفر محمد بن علی. (1380 هـ.ق.). أمالی شیخ صدوق. با مقدمه و ترجمة آیت‌اللّه کمره‌ای. تهران: کتابفروشی اسلامیّه. - عطار نیشابوری، فریدالدّین محمد. (1387). تذکرة‌الاولیاء. بهتصحیح رینولد نیکلسون. چاپ سوم. تهران: اساطیر. - عین‌القضات همدانی، عبداللّه بن محمد. (1377). تمهیدات. با مقدمه و تصحیح عفیف عسیران. چاپ پنجم. تهران: کتابخانة منوچهری. - قشیری، عبدالکریم بن هوازن. (1383). رسالة قشیریه. به‌ترجمة ابوعلی حسن بن احمد عثمانی. به تصحیح بدیع‌الزمان فروزانفر. چاپ هشتم. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. - مستملی بخاری، ابوابراهیم. (1363). شرح التّعرف لمذهب التّصوف. بهتصحیح محمد روشن. تهران: اساطیر. - مولوی، جلال‌الدّین محمد. (1378). کلیات شمس. با تصحیح و حواشی بدیع الزمان فروزانفر. تهران: امیر کبیر. - مولوی، جلال‌الدّین محمد. (1381). مثنوی معنوی. به‌کوشش رینولدالین نیکلسون. تهران: امیرکبیر. - هجویری، علی بن عثمان. (1383). کشف المحجوب. با مقدمه و تصحیح دکتر محمود عابدی. چاپ اول. تهران: انتشارات سروش.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 229 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 295 |
||