تحلیل مکانی و زمانی پارامترهای کیفی منابع آب زیرزمینی و سطحی دشت الشتر با روش ANOVA و مدل های زمین آماری | ||
یافتههای نوین زمینشناسی کاربردی | ||
مقاله 6، دوره 14، شماره 27، خرداد 1399، صفحه 72-84 اصل مقاله (744.62 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nfag.2019.17446.1337 | ||
نویسندگان | ||
معصومه صادقی* ؛ حمیدرضا باباعلی | ||
گروه زمین شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم آباد، خرم آباد | ||
چکیده | ||
کیفیت آبها با توجه به طول مسیر طی شده و فراوانی مواد انحلالی در مسیر حرکت، متغیر است. لذا روشهای آماری و گرافیکی میتواند با میانیابی مکانی جهت مدیریت منابع آب در هر منطقه، مدیران را کمک نماید. هدف از این تحقیق، بررسی کیفیت آبهای زیرزمینی و سطحی دشت الشتر برای شرب و کشاورزی است. بدین منظور طی سالهای 1386 تا 1396 از 18 نقطه، نمونهبرداری پارامترهای EC، TDS، TH، pH، Hco3، کلر، سدیم، SAR و منیزیم انجام شد و مورد بررسی قرار گرفت. برای مقایسه تیمارها از تجزیة واریانس ANOVA و آزمون مقایسه میانگین دو نمونه مستقل استفاده شد. کلاسبندی آب آبیاری و شرب نیز با کمک نمودارهای ویلکاکس و شولر مشخص شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین پارامترهای سدیم، اسیدیته، بیکربنات و SAR در دو ایستگاه کهریز و شاهد در طول ده سال تفاوت معنیداری وجود دارد. همچنین تمامی نمونهها از نظر کیفیت آبیاری برای مصارف کشاورزی مناسب هستند و براساس نمودار شولر منابع آب منطقه برای شرب مناسب است. ارزیابی روشهای میانیابی روی دو شاخص مهم کیفیت آبهای زیرزمینی هدایت الکتریکی و نسبت جذب سدیم انجام شد. بررسی مدلهای مختلف نشان داد که روش IDW با توان ۲ بهترین روش بوده بطوریکه برای دو پارامتر، میانگین خطا و مجذور میانگین خطا به ترتیب مقادیر 03/0، 17/0 و 001/0، 001/0 بدست آمد. همچنین پهنهبندیها مکانی و زمانی نشان داد که دو متغیر در ابتدا و انتها دورهی ده ساله تغییر محسوسی نداشته است. | ||
کلیدواژهها | ||
آب آبیاری؛ شرب؛ کشاورزی؛ کیفیت آب زیرزمینی و آب سطحی | ||
مراجع | ||
اسدزاده، ف.، شکیبا، س. و کاکی، م (1396) ارزیابی و تحلیل روند کیفیت منابع آب زیرزمینی دشت عجبشیر برای مصارف کشاورزی. نشریه یافتههای نوین زمینشناسی کاربردی، دوره 11، شماره 21، 114-124. اسدی، ن.، کاکی، م.، جمور، ر (1395). افت سطح آب زیرزمینی و شیوه برداشت جبرانگر در آبخوان دشت الشتر استان لرستان. مجله مخاطرات محیط طبیعی، سال پنجم، شماره نهم، 107-126. بهزادی کریمی، ح. امیدوار، ک (1396) تحلیل فضایی پارامترهای شیمیایی مؤثر در کیفیت آب زیرزمینی با استفاده از تکنیک تحلیل عاملی و مدلهای زمینآماری (مطالعۀ موردی: دشت بیضاء- زرقان). نشریه سنجش از دور و سامانه اطلاعات جغرافیایی در منابع طبیعی. جلد 8، شماره چهارم، 17-35. پیری، ح. بامری (1393) بررسی روند تغییرات کمی سطح ایستابی منابع آب زیرزمینی با استفاده از زمین آمار و سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعة موردی: دشت سیرجان). نشریه سنجش از دور و سامانه اطلاعات جغرافیایی در منابع طبیعی. 5 (1): 44-29. جهانشاهی، ا.، دهواری، ع.، روحیمقدم، ع .، دلبری، م.، آبکار، اقدر، ح.، محمدیاری، ف و بصـیری، ر (1393) پهنهبندی کیفیت آب زیرزمینی از لحاظ شرب با استفاده از روشهای زمینآمار مطالعه موردی: مناطق خشک مهران و دهلران اکوهیدرولوژی، جلد 1، شماره سوم، 166-153. حسنیپاک ع. ا (1377) زمین آمار)ژئواستاتیستیک) انتشارات دانشگاه تهران، 314 ص. حسینزاده، م. یعقوبی، ا (1390) تغییرپذیری آب زیرزمینی با استفاده از ژئواستاتیک. مهندسی و دانش مدیریت آبخیزداری ایران. دوره 4، شماره 10، 68-63. خدایی، ک. شهسواری، ع. ا. هاتفی، ب. هاتفی، ر (1384) پهنهبندی آسیبپذیری ذاتی آبخوان دشت جوین در مقابل آلودگی با استفاده از روشهای Drastic و GODS کمیته تحقیقات شرکت سهامی آب منطقهای خراسان. صالحی، ح.، زینیوند ح (1393) بررسی کیفیت آب زیرزمینی برای شرب و کشاورزی و انتخاب مناسبترین روش میانیابی مکانی آن )مطالعهی موردی: غرب شهرستان مریوان(. نشریه اکوهیدرولوژی، جلد 1، شماره سوم، 166-153. صالحی، ح.، زینیوند، ح و احمدی، ش (1393) ارزیابی کیفی آبهای زیرزمینی و انتخاب مناسبترین روش میانیابی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی در شهرستان سقز. فصلنامه علمی پژوهشی اکوبیولوژی تالاب- دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز .جلد 9، شماره بیست و سوم، 91-5. طباطبائی، س. ح (1379) رفع آلودگی فلزات سنگین فاضلابهای شهری با استفاده از ژئولیتهای طبیعی ایران، درس گروهی دکتری آبیاری و زهکشی. دانشگاه تهران، 82 ص. طهماسیان، س.، خانی تملیه، ذ.، بهمنش، ج (1396) بررسی کیفیت آبهای زیرزمینی دشت خرمآباد. مجله محیط زیست و مهندسی آب، دوره سوم شماره 4، 341-352. عساکره، ح (1387) کاربرد روش کریجینگ در میانیابی بارش، جغرافیا و توسعه، شماره 12، 42-25. فرید گیگلو، ب.، نجفینژاد، ع.، مغانی بیله سوار، و و غیاثی، ا (1392) بررسی تغییرات کیفیت آب رودخانه زرین گل استان گلستان. مجله پژوهشهای حفاظت آب وخاک، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، جلد 20، شماره دهم. معانیجو، م.، بارونی نجفآبادی، ف.، خدابخش، س. و رحمانی، س (1396) بررسی هیدروژئوشیمیایی و ارزیابی کیفی آب رودخانه شاوور، شوش، استان خوزستان. نشریه یافتههای نوین زمینشناسی کاربردی، دوره 11، شماره 22، 1-10. مهدوی، م (1378) هیدرولوژی کاربردی، جلد دوم، انتشارات دانشگاه تهران، 301 ص. یزدان پناهی، ا.، اکبری، م. و بهرنگ منش، م (1397) آب زیرزمینی با استفاده از روشهای زمینآمار در بررسی تغییرات زمانی- مکانی پارامترهای کمی و کیفی دشت مشهد. نشریه ترویج و توسعه آبخیزداری، جلد 6، شماره بیستم، 51-79. Davis, J. C (1973) Statistics and Data Analysis in Geology, John Wiley & Sons, New York. 550pp.
Dorgham, M. M. Abdel-Aziz, N. E., El-Deeb K., Okban M (2004) Eutrophication Problems in The Western Harbour of Alexandria. Egypt. Oceanologia, 46(1): 25-44.
Gibbs, R. J (1970) Mechanisms controlling world water chemistry, Science, 1090-1088: 170.
Hooshmand, A. Delghandi, M. Izadi, A. and Ali, K. H (2011) Application of kriging in spatial estimation of groundwater quality parameters, African Journal of Agricultural Research, 6(14): 3402-3408.
Nas, B (2009) Geostatistical approach to assessment of spatial distribution of groundwater quality. Polish Journal of Environmental Studying, 6: 1073-1082.
Sarukkalige, R (2012) Geostatistical analysis of groundwater quality in Western Australia. Engineering Science and Technology, an International Journal, 2(4): 790-794.
Schoeller, H (1964) La classification geochimique des eaux. LASH Publication no. 64, Gen. Assembly of Berkeley, 4: 16-24 pp.
Tikle, S. Saboori, M. J. and Sankpal, R (2012) Spatial distribution of ground water quality in some selected parts of Pune city, Maharashtra, India using GIS, J World Environment, 7(2): 281-286.
Tizro, T. A. Voudouris, Κ. andVahedi, S (2014) Spatial Variation of Groundwater Quality Parameters: A Case Study from a Semiarid Region of Iran. International Bulletin of Water Resources & Development. 1(3).
WHO (2006) The Guidelines: A Framework For Safe Drinking-Water. In: WHO. Editor.3rd ed. Guidelines for Drinking Water Quality. Geneva WHO Press, 6-8.
Wilcox, LV (1955) Classification and use of irrigation waters. USDA Circ. 969, Washington, DC.
Yidana, S, M, Ophori, D, Yakubo, B, B (2008) Groundwater Quality Evaluation for Productive Uses The Afram Plains Area Ghana.J. Irrig. And Drain. Engrg, 134 (2): 222-227.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 603 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 308 |