بازخوانیِ گفتمان اسلام سیاسیِ افغانستان از منظر امام خمینی (ره) (1989-1979م.) | ||
پژوهشنامه انقلاب اسلامی | ||
مقاله 4، دوره 8، شماره 27، تیر 1397، صفحه 67-87 اصل مقاله (927.33 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/rjir.2018.15027.2268 | ||
نویسندگان | ||
مهدی نجف زاده1؛ ناصر یوسف زهی* 2 | ||
1دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد | ||
2دانشجوی دکتری علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد | ||
چکیده | ||
ایران و افغانستان نقش مهمّی در احیاء و اشاعهی گفتمان اسلام سیاسی از دههی 1980م. تاکنون داشتهاند. انقلاب اسلامی ایران، یکی از نقاط عطف گفتمان اسلام سیاسی بود و پس از آن، افغانستان با شکستدادن شوروی (1988م.) به نقطهی قوّتی برای اشاعهی فرامنطقهای گفتمان مذکور مبدّل شد. طی سالهای بحرانیِ دهه-ی مذکور، نهضت مقاومت افغانستان مورد توجّه امام خمینی (ره) قرارگرفت. وی، ضمن بازتعریف و اشاعهی فراملّیِ گفتمان اسلام سیاسی ایران، معتقد به وضعیت نامطلوب رهیافت اسلامخواهی در بسیاری از کشورهای اسلامی بودند؛ درحالی که اسلام سیاسی ملت ایران، از منظر امام (ره)، الگوی مناسب و موفق اسلامخواهی در جهان اسلام بود که دارای ظرفیت و توانایی اشاعه و صدور نرم به سایر کشورها بود. الگوی مذکور، صرفاً بر پایهی مذهب استوار نبود، بلکه ایرانیت و گسترهی تمدن ایرانی را نیز دربرداشت. از اینرو، سؤال اصلی این نوشتار آن است که گفتمان اسلام سیاسیِ افغانستان در دههی 1980م. از نظر امام خمینی (ره)، دارای چه ویژگیهایی بوده است. نویسندگان مقاله با استفاده از روش تحلیل متن گفتمانی درصدد پاسخ به این سؤال برآمدهاند. فرضیه پژوهش حاضر از این قرار است که امام خمینی (ره)، اسلامخواهی، جهاد و بیگانهستیزی را از مهمترین ویژگیهای بارز و مثبت نهضت مقاومت افغانستان میدانستند. امّا به خاطر تفرّق و چنددستگیِ گفتمان اسلام سیاسی در افغانستان، ایشان بر وحدت کلمه در این کشور تأکید داشتند. یافته-های پژوهش حاکی از آن است که امام خمینی (ره) از منظر الگوی ایرانیِ اسلام سیاسی به اسلام سیاسی افغانستان نظر داشته است. | ||
کلیدواژهها | ||
اسلام سیاسی؛ امام خمینی (ره)؛ افغانستان؛ ایران | ||
مراجع | ||
- اکوانی، حمداله و منصورخانی، زینبشکوه (1395)، «مردمسالاری دینی در گفتمان اسلام سیاسی؛ بررسی اندیشه امام خمینی(ره) و ابوالاعلی مودودی»، پژوهشنامه انقلاب اسلامی، سال 6، شماره 19 (تابستان): 20-1. - انصاری، منصور (1386)، «اسلام سیاسی: زمینهها و پیشگامان»، فصلنامه متین، شماره 34 و 35 (بهار و تابستان): 28-5. - ایزدی، جهانبخش (1395)، «اسلام سیاسی و نظم امنیتی غرب آسیا»، فصلنامه مطالعات روابط بینالملل، سال 9، شماره 35 (پاییز): 67-45. - تقیلو، فرامرز (1386)، «شکاف شیعی- سنّی در اسلام سیاسی و پیامدهای آن برای جمهوری اسلامی»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال 10، شماره 37 (پاییز): 546-529. - توانا، محمدعلی و علیپور، محمود (1394)، «اسلام سیاسی انقلاب ایران در فضای مجازی چندلایه و متکثّر: رخنمایی بر اساس تفاوت»، فصلنامه پژوهشهای سیاست اسلامی، سال 3، شماره 7 (بهار و تابستان): 62-37. - جرجیس، فواز ای (1382)، آمریکا و اسلام سیاسی، ترجمه سیدمحمد کمال سروریان، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی غیرانتفاعی. - جمشیدیراد، محمدصادق و سیدمحمدرضا محمودپناهی (1391)، «مفهوم اسلام سیاسی در انقلاب اسلامی ایران»، فصلنامه پژوهشنامه انقلاب اسلامی، سال 2، شماره 5 (زمستان): 149-127. - الخضندر، سامی (1390)، جنبشهای اسلام سیاسی و روابط بینالملل؛ از نظریه تا عمل، بیداری اسلامی در گستره سیاست جهانی؛ درآمدی تحلیلی بر اسلام سیاسی، تهیه و تدوین: غلامرضا خواجهسروری، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق(ع). - داوودی، علیاصغر (1389)، «نظریه گفتمان و علوم سیاسی»، فصلنامه مطالعات سیاسی، سال 2، شماره 8 (تابستان): 74-51. - رهدار، احمد (1391)، «تفاوتهای تفسیری انقلاب اسلامی و غرب از مفهوم اسلام سیاسی»، فصلنامه پانزده خرداد، دوره 3، سال 10، شماره 34 (زمستان): 82-51. - روآ، الیویه (1369)، افغانستان، اسلام و نوگرایی سیاسی، ترجمه ابوالحسن سرو مقدم، مشهد: انتشارات معاونت فرهنگی آستان قدس رضوی. - روآ، الیویه (1379)، «اسلام سیاسی در افغانستان»، مجلهی گفتگو، شماره 29 (پاییز): 146-129. - سجادی، سیّدعبدالقیوم (1388)، گفتمان جهانیشدن و اسلام سیاسی در افغانستانِ پساطالبان، قم: انتشارات دانشگاه مفید. - سردارنیا، خلیلاله (1392)، «تحلیل اسلام سیاسی از منظر هویت مقاومتی و برنامهای در عصر جهانیشدن»،فصلنامه پژوهشهای راهبردی، سال 1، شماره 4 (بهار): 76-57. - سعید، بابی (1379)، هراس بنیادین: اروپامداری و ظهور اسلامگرایی، ترجمه غلامرضا جمشیدیها و موسی عنبی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران. - السیّد، رضوان (1383)، اسلام سیاسی معاصر در کشاکش هویّت و تجدّد، ترجمه مجید مرادی، تهران: انتشارات باز. - شیرودی، مرتضی و سیدمحمد عابدی (1390)، «بنیادگرایان اسلامی در آسیای مرکزی و قفقاز با رویکرد اسلام سیاسی ایران و عربستان»، فصلنامه سخن تاریخ، سال 5، شماره 12 (بهار): 97-81. - طیبی، بسام (1389)، اسلام سیاسی، سیاست جهانی و اروپا، ترجمه محمود سیفی پَرگو، قم: انتشارات دانشگاه امام صادق (ره). - عباستبار مقری، رحمت (1392)، «گفتمان بیداری اسلام سیاسی (راهکاوی احیای اسلام سیاسی در اندیشه و عمل امام خمینی(ره))»، فصلنامه مطالعات بیداری اسلامی، سال 2، شماره 4 (پاییز و زمستان): 130-111. - علیپور گرجی، محمود (1393)، «گفتمان اسلام سیاسی در انقلاب اسلامی»، فصلنامه رهیافت انقلاب اسلامی، سال 8، شماره 27 (تابستان): 78-61. - غلامرضا کاشی، محمّدجواد (1392)، «اسلام سیاسی؛ ظهور یوتوپیک، حیات ایدئولوژیک و چشماندازها»، مجلّهی مطالعات اجتماعی ایران، دورهی 7، شماره 3 (پاییز): 127-100. - فوزی، یحیی (1395)، «بررسی تطبیقی گفتمانهای اسلام سیاسی معاصر با گفتمان امام خمینی»، در مجموعه مقالات برگزیده همایش بینالمللی گفتمان اسلام سیاسی امام خمینی و جهان معاصر، جلد اول، تهران: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی. - قاسمی، بهزاد (1393)، «تحلیل ژئوپلیتیک اسلام سیاسی و تأثیر انقلاب اسلامی»، فصلنامه مطالعات راهبردی جهان اسلام، سال 15، شماره 1 (بهار): 30-5. - قاسمی، بهزاد و قاسمی، مصطفی (1395)، «خوانشی از اندیشه امام خمینی(ره) و راشدالغنوشی پیرامون اسلام سیاسی»، پژوهشنامه انقلاب اسلامی، سال 6، شماره 2 (پاییز): 120-101. - کلانتری، صمد و همکاران (1388)، «تحلیل گفتمان: با تأکید بر گفتمان انتقادی بهعنوان روش تحقیق کیفی»، مجله جامعهشناسی، سال 1، شماره 4 (پاییز): 28-7. - لوئیس، برنارد (1378)، زبان سیاسی اسلام، ترجمه غلامرضا بهروز لک، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی. - محسنی، محمدجواد (1391)، «جستاری در نظریه و روش تحلیل گفتمان فرکلاف»، فصلنامه معرفت فرهنگی اجتماعی، سال 3، شماره 3 (تابستان): 86-63. - مفیدنژاد، سیّدمرتضی (1388)، «انقلاب اسلامی ایران و تأثیر آن بر اسلام سیاسی در ترکیه»، مجلّهی رهآورد سیاسی، سال 7، شماره 26 و 27 (زمستان و بهار 1389): 52-27. - منوچهری، عباس (1387)، رهیافت و روش در علوم سیاسی، تهران: انتشاران سمت. - موسوی خمینی، سیّد روحالله (1389)، صحیفه امام، (نسخه دیجیتالی)، جلدهای 4، 6، 8، 12، 13، 14، 15، 16، 17، 18، 19، 20، 21، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی. - میراحمدی، منصور و اکرم شیری (1388)، «عدالت سیاسی در گفتمان اسلام سیاسی فقاهتی»، فصلنامه علوم سیاسی، سال 12، شماره 48 (زمستان): 90-63. - نظری، محمدعلی (1393)، «اسلامگرایان در افغانستان، ویژگیها و چالشها»، پژوهشهای منطقهای، شماره 5 (پاییز): 122-95. - های، کالین (1395)، درآمدی انتقادی بر تحلیل سیاسی، ترجمه احمد گلمحمدی، چاپ چهارم، تهران: انتشارات نشر نی. - هزاوهای، سیدمرتضی (1391)، «انقلاب اسلامی، بیداری اسلامی و آینده اسلام سیاسی در منطقه»، فصلنامه پژوهشهای انقلاب اسلامی، سال 1، شماره 4 (پاییز): 143-113. - Crews, Robert D. & Tarzi, Amin (2008), Taliban and the Crisis of Afghanistan, the United States of America: Harvard University Press.
- Brown & Yule, G (1983), Discourse Analysis, Cambridge University Press.
- Fairclough, N (1992), Discourse and Social Change,Cambridge. Polity Press. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 608 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 312 |