بررسی نظام معیشتی مردمان شمال غرب ایران در عصر آهن بر مبنای پژوهش های باستانشناسیزیستی در تپه حسنلو | ||
پژوهش های باستان شناسی ایران | ||
مقاله 9، دوره 8، شماره 16، اردیبهشت 1397، صفحه 165-182 اصل مقاله (932.92 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nbsh.2017.13690.1603 | ||
نویسندگان | ||
علیرضا هژبری نوبری* 1؛ حسین داودی2؛ سیدمهدی موسوی کوهپر3؛ مرجان مشکور4 | ||
1استاد گروه باستانشناسی، دانشگاه تربیت مدرس | ||
2دانشجوی دکتری باستان شناسی دانشگاه تربیت مدرس | ||
3دانشیار گروه باستان شناسی دانشگاه تربیت مدرس | ||
4مدیر تحقیق (DR2) در مرکز ملی پژوهش های علمی فرانسه (CNRS) موزه ملی تاریخ طبیعی پاریس (MNHN)، آزمایشگاه مشترک باستان جانورشناسی، باستان گیاه شناسی، رئیس گروه جوامع، جانوران و گیاهان آسیا و آفریقا | ||
چکیده | ||
شمالغرب ایران بهعنوان یکی از مناطق کلیدی در مطالعات باستانشناسی ایران بهویژه در عصر آهن و دورهی آغاز تاریخی همواره مورد توجه پژوهشگران مختلف بوده است. تپهی حسنلو به سبب کاوشهای گسترده و توالی گاهنگاری موجود در آن، از جمله مهمترین محوطههای منطقه است که مطالعات به نسبت کاملی روی مواد فرهنگی مختلف آن به انجام رسیده است. بررسی نظام معیشتیِ مردمان ساکن در این محوطه بهطور هدفمند و جامع صورت نگرفته و پرداختن به آن ضرورت دارد. پرسش اصلی این است که کشاورزی، دامپروری و بهطور کلی اقتصاد معیشتی در این دوره چه وضعیتی داشته است؟ نوشتار حاضر این هدف را دنبال میکند تا با استفاده از دانش باستانشناسیزیستی به بررسی الگوهای معیشتی و چگونگی برهمکنش انسان با زیستمحیط خود طی عصر آهن در این محوطه بهطور اخص، و شمالغرب ایران بهطور اعم بپردازد. برای رسیدن به هدف فوق، از نتایج پژوهشهای انسانشناسیزیستی، باستانگیاهشناسی و باستانجانورشناسی بهره گرفته شده است. سعیبر آن است که با ترکیب نتایج حاصل از مطالعات مذکور و همچنین یافتههای باستانشناسی و مدارک تاریخی، نظام کشاورزی و دامپروری در این محوطه بازسازی شود. نتایج این پژوهش بیانگر وجود نظام کشاورزی و دامپروری توسعهیافته در تپهی حسنلو در اواخر هزارهی دوم و هزارهی اول ق.م. است. | ||
کلیدواژهها | ||
انسان شناسی زیستی؛ باستان گیاه شناسی؛ باستان جانورشناسی؛ کشاورزی؛ دامپروری | ||
مراجع | ||
- حاکمی، علی، راد، محمود، 1329، «کاوشهای علمی در حسنلو سلدوز»، گزارشهای باستانشناسی، جلد اول، صص: 41-66. - خاماچی، بهروز، 1370، فرهنگ جغرافیایی آذربایجان شرقی: مناطق مهم جغرافیایی، تهران: انتشارات سروش. - رضوی، مهدی، 1370، ایل قاراپاپاق: تاریخ، آداب، رسوم، فولکور و مونوگرافی، چاپ اول، چاپخانه اهل بیت. - سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، 1381، فرهنگ جغرافیایی رودهای کشور: حوضهی آبریز دریاچهی ارومیه، جلد اول، تهران: انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح. - طلایی، حسن، 1376، «پویایی فرهنگی در باستانشناسی ایران»، یادنامهی گردهمایی باستانشناسی- شوش، 25-28 فروردین ماه 1373، پژوهشگاه سازمان میراثفرهنگی، صص: 259-266. - علیپور، صمد، 1388، اطلس پارک ملی دریاچهی ارومیه، سازمان حفاظت محیط زیست: اداره کل حفاظت محیط زیست استان آذربایجان غربی. - قهرمانپور، یوسف، 1385، فرهنگ عامه ایل قرهپاپاق، ارومیه: یاز. - لطفی، احمد، 1391، دریاچهی ارومیه تشریح شرایط پایه، ویرایش: مایکل موزر، ترجمهی یاسمن اکبرزاده، سازمان حفاظت محیط زیست کشور: قلم آذین چاپ. - مشکور، مرجان، 1381، «روندهای اقتصاد زیستی ایران بر پایه مطالعات باستان جانورشناسی، پرسشها و پاسخها»، مجموعه مقالات نخستین همایش باستانسنجی در ایران: نقش علوم پایه در باستانشناسی، تهران، صص: 17-33. - ملازاده، کاظم، 1383، «باستانشناسی و جغرافیای تاریخی مانا»، رسالهی دکترای باستانشناسی، دانشگاه تربیت مدرس، (منتشر نشده). - ملازاده، کاظم، 1394، «تأثیر کاربرد ساختههای آهنی در پیشرفت تکنولوژی و تحولات اجتماعی و اقتصادی جوامع عصر آهن پایانی (با تأکید بر غرب و شمالغرب ایران)»، جامعهشناسی تاریخی، دورهی 7، شمارهی 1، صص: 205-225. - وویت، مری، و دایسون، رابرت هنری، 1382، گاهنگاری ایران: از حدود هشت هزار تا دو هزار قبلازمیلاد، ترجمهی اکبر پورفرج و احمد چایچیامیرخیز، تهران: انتشارات نسل باران.
- Buikstra, J. E., 1977, “Biocultural Dimensions of Archaeological Study: A Regional Perspective”, in: R. L. Blakely (ed.), Biocultural Adaptation in Prehistoric America, University of Georgia Press, Athens: 67–84. - Burney, Ch., 1994, “Contact and Conflict in North-Western Iran”, Iranica Antiqua 29: 47-62. - Clark, J. G. D., 1972, Starr Carr: a Case Study in Bioarchaeology, Report 1, US: Module. - Danti, M., 2103a, “The Late Bronze and Early Iron Age in Northwestern Iran”, in: Daniel T. Potts (ed.), The Oxford Handbook of Ancient Iran, Oxford University Press: 327-376. - Danti, M., 2013b, Hasanlu V: The Late Bronze and Iron I Periods, Hasanlu Excavations Reports III, University of Pennsylvania Museum of Archaeology and Anthropology Philadelphia. - Danti, M. D., Voigt, M. M., Dyson, R. H., 2004, “The Search for the Late Chalcolithic / Early Bronze Age Transition in the Ushnu-Solduz Valley, Iran”, in: A. Sagona (ed.), A View from the Highlands: Archaeological studies in honour of Charles Burney, Ancient Near Eastern Studies, Suppl. 12: 583-616 - Danti, M., & Cifarelli, M., 2015, “Iron II Warrior Burials at Hasanlu Tepe, Iran”, Iranica Antiqua 50: 61-157. - de Schauensee, M., 1989, “Horse Gear from Hasanlu”, Expedition 31 (2-3): 37-52. - De Schauensee, M., (ed.), 2011, Peoples and Crafts in Period IVB at Hasanlu, Iran, Hasanlu Special Studies 4, Philadelphia: University of Pennsylvania Museum. - Djamali, M., Beaulieu, J. L., Andrieu-Ponel, V., Berberian, M., Miller, N. F., Gandouin, E., Lahijani, H., Shah-Hosseini, M., Ponel, Ph., Salimian, M., & Guiter, F., 2009, “A late Holocene Pollen Record from Lake Almalou in NW Iran: Evidence for Changing Land-use in Relation to some Historical Eevents During the last 3700 Years”, Journal of Archaeological Science 36: 1364-1375. - Dyson, R. H., 1960, “The Death of a City”, Expedition 2 (3): 2-11. - Dyson, R. H., 1962, “The Hasanlu Project: Archaeologists, Working with Natural Scientists, Delineate line in a 1000 B.C. Town of Azerbaijan”, Science 135: 637-647. - Dyson, R. H., 1963, “Hasanlu Discoveries, 1962”, Archaeology 16: 131-33. - Dyson, R. H., 1965, “Problems of Protohistoric Iran as seen from Hasanlu”, JNES 24: 193-217. - Dyson, R. H., 1968, “The Archaeological Evidence of the Second Millennium B.C. on the Persian Plateau”, The Cambridge Ancient History, Fasc. 66, Vol. II, Cambridge: Cambridge, University Press: 1-36. - Dyson, R. H., 1972, “The Hasanlu Project, 1961-1967”, The Memorial Volume of the International Congress of Iranian Art and Archaeology, 1968, Vol. I: 39-58. - Dyson, R. H., 1973, “Hasanlu”, Iran 11: 195-196. - Dyson, R. H., 1984, “Summary of Work at Hasanlu and Hissar, 1970-1980”, Archiv for Orientforschung 29-30: 302-304. - Dyson, R. H., 1989, “The Iron Age Architecture at Hasanlu: an Essay”, Expedition 31 (2-3): 107-127. - Dyson, R. H., & Muscarella, O. W., 1989, “Construction the Chronology Historical Implications of Hasanlu”, Iran 27: 1-27. - Dyson, R. H., & Pigott, V. C., 1975, “Hasanlu”, Iran 13: 182-185. - Grayson, A. K., 1996, “Assyrian Rulers of the Early First Millennium BC, II (858-745 BC)”, The Royal Inscription of Mesopotamia: Assyrian Periods, Vol. III. University of Toronto Press, Toronto Buffalo London. - Harris, M. V., 1989, “Glimpses of an Iron Age Landscape”, Expedition 31 (2-3): 12-23. - Hepper, F., 1996, “Timber Trees of Western Asia”, in: G. Herrmann (ed.), The Furniture of Western Asia, Ancient and Traditional, Mainz: Philipp von Zabern: 1-12. - Kroll, S., 2013, “Hasanlu Period III - Annotations and Corrections”, Iranica Antiqua 48: 175-195. - Larsen, C. S., 1997, Bioarchaeology. Interpreting Behavior from the Human Skeleton, Cambridge. - Love, N., 2011, “The Analysis and Conservation of the Hasanlu IVB Textiles”, in: M. de Schauensee (ed.), Peoples and Crafts in Period IVB at Hasanlu Tepe, Iran, Hasanlu Special Studies 4, Philadelphia: University of Pennsylvania Museum: 43-56 - Luckenbill, D. D., 1926, Ancient Records of Assyria and Babylonia, Vol. I: Historical Records of Assyria from the Earliest Times to Sargon, the University of Chicago Press, Illinois. - Luckenbill, D. D., 1927, Ancient Records of Assyria and Babylonia, Vol. II: Historical Records of Assyria from Sargon to the End, the University of Chicago Press, Illinois. - Marcus, M. I., 1988, The Seals and Sealings from Hasanlu IVB, Iran, Ph.D. Dissertation in History of Art, University of Pennsylvania. - Mashkour, M., Biglari, F., & Ghafouri, N., 2012, “The Osteoarchaeological Project of the National Museum of Iran: An Interim Report”, Iranian Archaeology 3: 72-76. - Pigott, V. C., 1989, “The Emergence of Iron Use at Hasanlu”, Expedition 31 (2-3): 68-79. - Porada, E., 1965, Art of Ancient Iran, Greystone Press. - Reade, J., 1979, “Hasanlu, Gilzanu and Related Considerations”, Archaeologische Mitteilungen aus Iran 12: 175-182. - Salvini, M., 1995, Geschichte und Kultur der Urartäer, Wiesbaden 1995. - Selinsky, P., 2009, Death a Necessary End: Perspectives on Paleodemography and Aging from Hasanlu, Iran, Ph.D. dissertation, Department of Anthropology, the University of Pennsylvania. - Stein, A., 1940, Old Routes of Western Iran, London. - Toebbe, D. S., 2005, Measurement of Inclusion Biases in Archaeological Skeletal Collections: A Case Study of Hasanlu, Ph.D. dissertation, Department of Anthropology, Emory University. - Tosi, M., 1975, “Hasanlu Project 1974: PaleobotanicalSurvey”, Iran 13: 185-186. - Wright, L. E., & Yoder, C. J., 2003, “Recent Progress in Bioarchaeology: Approaches to the Osteological Paradox”, Journal of Archaeological Research 11 (1): 43-70. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,224 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 2,225 |