مقایسهی کارایی مدل RUSLE و EPM در برآورد فرسایش خاک و میزان رسوبدهی براساس منحنی سنجه رسوب (مطالعه موردی: حوضهی آبخیز جاسک-گابریک) | ||
یافتههای نوین زمینشناسی کاربردی | ||
مقاله 4، دوره 12، شماره 23، خرداد 1397، صفحه 50-62 اصل مقاله (927.66 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nfag.2017.14319.1267 | ||
نویسندگان | ||
ام البنین بذر افشان* ؛ فاطمه تیموری | ||
دانشکده کشاورزی و منابعطبیعی، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس | ||
چکیده | ||
فرسایش خاک یکی از مشکلات محیطی است که تهدیدی برای منابع طبیعی، کشاورزی و محیط زیست به شمار میآید. ارزیابی کمی و کیفی فرسایش خاک با استفاده از مدلهای برآورد فرسایش و رسوب، یکی از راهکارهایی است که از طریق آن میتوان فرسایش خاک را تا حدودی کنترل و مقدار آن را به حداقل رساند. هدف از این پژوهش ارزیابی کارآَیی مدلهای RUSLE و EPM در برآورد فرسایش و رسوب حوضهی آبخیز جاسک- گابریک است. در این راستا، از عوامل موثر بر فرسایش شامل فرسایندگی باران، فرسایشپذیری خاک، توپوگرافی و پوشش گیاهی و همچنین ضرایب شدت فرسایش، حساسیت سنگ و خاک به فرسایش، استفاده از زمین یا کاربری زمین، شیب متوسط حوضه به درصد مورد استفاده در مدلهای یاد شده بهره گرفته شد و در نهایت مقدار فرسایش و رسوب تولید شده با توجه به مدلهای ارائه شده محاسبه و با مقدار مشاهده شده در ایستگاه رسوبسنجی گابریک مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج به دست آمده نشان میدهد که میزان رسوب برآوردی مدلRUSLE ، 30745 تن در هکتار در سال و در روش EPM، 6/10541 تن در هکتار در سال برآورد گردید که با توجه به نزدیکتر بودن مقدار برآوردی RUSLE به مقدار رسوب مشاهدهای (42414 تن در هکتار در سال) کارآیی مدل RUSLE در برآورد رسوب منطقهی مورد مطالعه بیشتر است. در نهایت توصیه میشود، برای فازهای اولیه مطالعات توجیهی، اجمالی و شناسایی از مدل EPM و برای مطالعات تفضیلی و دقیقتر برآورد میزان فرسایش و رسوب حوضه از روش RUSLE بهره بود. | ||
کلیدواژهها | ||
RUSLE؛ EPM؛ راستیآزمایی؛ حوضهی آبخیز جاسک- گابریک | ||
مراجع | ||
امیری، ف.، ارزانی، ح.، چایی چی، م.ر.، خواجهالدین، ج و فرحپور، م (1388) کارایی مدل اصلاح شده PSIAC و EPM برای ارزیابی فرسایش خاک در تعیین شایستگی مرتع، مرتع، سال اول، شماره 3، 154-138. انصاری لاری، الف.، انصاری، م (1396) ارزیابی فرسایش خاک و پتانسیل رسوبدهی حوضه آبخیز گابریک استان هرمزگان با استفاده از مدل EPM، مجله مخاطرات محیط طبیعی، سال ششم، شماره 11، ص 15-1. برزو، آ.، ممیزی، م. ر و نیکاندیش، ع. ع (1387) مقایسهی سه روش EPM، MPSIAC، PSIAC در برآورد میزان فرسایش و رسوب در حوضه چهل چشمه استان فارس، فصلنامه دانش کشاورزی ایران، سال اول، شماره پنجم، ص 29-19. خدابخش، س.، محمدی، الف.، رفیعی، ب و بزرگزاده، ع (1388) مقایسه برآورد میزان فرسایش و رسوبزایی در زیرحوضه سزار (حوضه آبریز سد دز) با اسـتفاده از مدلهای تجربی ایپیام و امپسیاک با کمک دانش فازی، فصلنامه زمینشناسی ایران، سال سوم، شماره 12، ص 61-51. دسترنج، ع.، خزایی، م.، کاظمی، م.، فلاح، س و عادلی، ب (1393) ارزیابی روشهای اصلاحی برآورد رسوب معلق (مطالعهی موردی: حوضه آبخیز بشار)، فصلنامه پژوهشهای فرسایش محیطی، سال سوم، شماره 15، ص 57-47. راستگو، س.، قهرمان، ب.، ثنائینژاد، ح.، داوری، ک و خداشناس، ع (1385) برآورد فرسایش و رسـوب حوضهی آبخیز تنگکنشت با مدلهای تجربی MPSIAC و EPM با کمک GIS، مجلهی علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، سال اول، شماره 3، ص 104- 91. رضائی، پ.، فریدی، پ.، قربانی، م و کاظمی، م (1393) برآورد فرسایش خاک با استفاده از مدل RUSLE و شناسایی مؤثرترین عامل آن در حوضة آبخیز گابریک- جنوبخاوری استان هرمزگان، پژوهشهای ژئومورفولوژی کمی، سال اول، شماره 3، ص 113-97. رفاهی، ح (1378) فرسایش آبی و کنترل آن، دانشگاه تهران، چاپ چهارم، 671 ص. رفاهی، ح و نعمتی، م (1374) بکارگیری روش ایپیام در مطالعه فرسایشپذیری و تولید رسوب حوضه آبخیز الموت رود، مجله علوم کشاورزی ایران، سال دوم، ص 45-32. صدوق، ح (1394) پهنهبندی فرسایش در حوضه آبخیز کهمان با استفاده از سه مدل EPM، BLM و Fargas، مجله هیدروژئومورفولوژی، شماره دوم، ص154-137. عساکره، ح (1387) کاربرد روش کریجینگ در میانیابی بارش مطالعهی موردی: میانیابی بارش 26/12/1376 در ایران زمین. مجله جغرافیا و توسعه، شماره دوازدهم، ص 42-25. قربانی، م.ع و دهقانی، ر (1396) مقایسهی روشهای شبکه عصبی بیزین و شبکه عصبی مصنوعی در تخمین رسوبات معلق رودخانهها (مطالعهی موردی: سیمینه رود)، مجله علوم و تکنولوژی محیط زیست، سال دوم، شماره 9، ص 13-1. قضاوی، ر.، ولی، ع.ع.، مقامی، ی.، عبدی، ژ و شرفی، س (1391) مقایسهی مدلهای EPM، MPSIAC و PSIAC در برآورد فرسایش و رسوب با استفاده از GIS، مجله جغرافیا و توسعه، سال پنجم، شماره 27، ص 126-117. گنجی نوروزی، ز و سامانی، م. و (1387) بررسی عدم قطعیت حجم رسوب مخازن سدها، مجله تحقیقات منابع آب ایران، سال اول، شماره 4، ص 97-90. نوری، ح.، سیادت موسوی، س. م و مجردی، ب (1396) برآورد میزان فرسایش و تولید رسوب در حوضههای آبخیز بر مبنای پردازش صاویر ماهوارهای و فن GIS با استفاده از نمونهی فیزیک تخمین رسوب EPM (مطالعه موردی: حوضهی آبریز سد دز)، مجله مهندسی منابع آب، دوره دهم، شماره 32، ص 54-45. یمانی، م و هدایتی، ع. الف (1383) بررسی وضعیت رسوب و فرسایش در حوضههای آبریز منتهی به تنگه هرمز (مـحدوده مابین رودخانههـای شور تا جاسک)، پژوهشهای جغرافیایی، شماره 36، ص141-117. Ahmadi. H., M. R. Servati., A. M. Noormohamady (2011) Sediment And Erosion Estimation Using EPM And MPSIAC, Using Geomorphological Method And GIS In Baghareh (Torbate Heydarieh) Catchment Basin, Journal of Geographical Science, 14: 28-33.
Amiri. F (2010) Compression of Efficiency of MPSIAC and EPM Models to Estimate Soil Erosion and Sedimentated Yield (Case Study: Ghareh Aghach Watershed), Iranian Journal of Dynamic Agriculture, 20: 21-36.
Bahrawi, A., Elhag, M., Aldhebiani, AY., Galal, K., Hegazy, AK., and Alghailani, E (2016) Soil Erosion Estimation Using Remote Sensing Techniques in Wadi Yalamlam Basin, Saudi Arabia, Hindawi Publishing Corporation, 15:1-8.
Duan, N (1983) Smearing estimate, a nonparametric retransformation method, Journal of American Statistical Association, 73: 605-610.
Ferguson, R (1987) Accuracy and precision of methods for estimating river loads. Earth Surface Processes and Land Forms, 12: 95-104.
Ferro, V., Giordano, G., and Lovino, M (1991) Isoerosivity and erosion risk map for Sicily, Journal of Hydrology, 36: 549-564.
Gavrilovic. Z (1988) The Use of an Empirical Method (Erosion Potential Method) for Calculating Sediment Production and Transportation in Unstudied or Torrential streams International Conference of River regime, 17-20May, Wallingford, 422p.
Jones, KR., Berney, O., Carr, DP., and Barret, E. C (1981) Arid zone hydrology for agricultural development. FAO Irrigation and Drainage Paper, 37: 271.
Lal, R (1988) Soil erosion research methods, Soil and Water Conservatoin Socity, 244p.
Miguel PA., Samuel-Rosa R., Simao Dennis Dalmolin F., Arajo Pedron J., and Moura Bueno, A (2011) The USLE model for estimating soil erosion in complex topography areas. Annals XV Brazilian Symposium on Remote Sensing, (SBSR), Brasil, 85: 9227-9230.
Mirzaei, MR., Arab-Khedri, M., Feiznia, S., and Ahmadi, H (2005) A comparison of methods of estimation of suspended sediment, Iran. Journal of Natural Resources, 58: 301-313.
Renard, KG., and Freimund, JR (1994) Using monthly precipitation data to estimate the R factor in the revised USLE, Journal of Hydrology, 157: 287-306.
Renard, K. G., Foster, G. R., Weesies, G. A., McCool, D. K., and Yoder, D. C (1997) Predicting soil erosion by water: a guide to conservation planning with the Revised Universal Soil Loss Equation (RUSLE). Agriculture Handbook, 703: 30-33.
Sun, W., Minasny, B. and McBratney, A (2012) Analysis and prediction of soil properties using local regression-Kriging. Geoderma, 23: 172-171 23.
Tazioli, A (2009) Evaluation of erosion in equipped basins: preliminary results of a comparison between the Gavrilovic model and direct measurements of sediment transport. Environmental Geology, 56(5), 825-831.
Vaezi, AR., Bahrami, HA., Sadeghi, SH. R., and Mahdian, MH (2010) Spatial variability of soil erodibility factor (K) of the USLE in North West of Iran. Journal of Agricultural Science and Technology, 12, 241-252.
Wischmeier, WH., and Smith, D.D (1978) predicting rainfall erosion. Losses: a guide ton conservation planning, Agriculture Handbook, US Department of Agriculture, Washington DC press, 537p. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 870 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 531 |