بررسی روند شکل‌گیری ساختار کالبدی- فضایی شهر هترا | ||
| پژوهش های باستان شناسی ایران | ||
| مقاله 8، دوره 6، شماره 10، فروردین 1395، صفحه 141-160 اصل مقاله (1.06 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nbsh.2016.1551 | ||
| نویسندگان | ||
| اکرم حسینی* 1؛ مهسا فلاح مهرجردی2 | ||
| 1استادیار گروه معماری دانشگاه فردوسی مشهد | ||
| 2دانشجوی شهرسازی دانشگاه فردوسی مشهد | ||
| چکیده | ||
| هترا، شهری با حدود سه قرن حیاتِ شهریِ پویا است که به‌دلیل موقعیت خوب طبیعی، ارتباطی، استراتژیک و به‌خصوص به‌دلیل اعتقادات مذهبی ساکنانش به‌سرعت رشد و توسعه یافت. هسته‌ی اولیه‌ی شهر که احتمالاً آشوری بوده، به‌دلیل شرایط مساعد جغرافیایی مکان شهر، شکل گرفت و سپس با ساخت معابد برای خدایان، مرکز تجمع مردمان پیرامون خود گردید. این شهر در دوره‌ی سلوکی، به علت گسترش راه‌های تجاری رونق یافت و در دوره‌ی پارتیان با آشکار شدن اهمیت نظامی آن، در مقابل امپراتوری روم به شهری بزرگ در غرب قلمرو پارتی تبدیل شد. در این دوره بود که ساخت خندق و دیوارهای شهر آغاز شده و طی آن، شهر برای مدتی طولانی از حوادث دوران مصون ماند و به اوج شکوه خود رسید. هترا در این دوره، شهری نسبتاً مستقل از حکومت پارتی بود که در مواقع حملات نظامی رومی‌ها، با پارتیان متحد می‌شد. با ظهور ساسانیان در نیمه‌ی قرن سوم م.، دوره‌ی طلایی هترا نیز پایان یافت و آثار تمدن آن فروکش کرد. در این مقاله با روش تفسیری-تاریخی و با بهره‌گیری از شیوه‌ی استدلال منطقی، به سؤالات تحقیق شامل: ساختار کالبدی فضایی شهر هترا، چگونه تابع عوامل مختلف ایجاد گردیده و یا تغییر نموده است؟ و همچنین: عناصر شهری هترا، چه تغییراتی در گذر زمان داشته‌اند؟ پاسخ داده خواهد شد. جهت شناخت سیر تحول شهر هترا، در مرحله‌ی اول، به‌صورت جزء نگر، هر‌کدام از عوامل فوق، به‌گونه‌ای مجزا از سایر عوامل و در دوره‌های زمانی مختلف، مورد بررسی قرار گرفته و شکل‌پذیری ساختار شهر نسبت به آن‌ها مطالعه خواهد شد؛ در گام بعد، با نگاهی کل‌نگر، به جمع‌بندی یافته‌های به‌دست آمده، پرداخته خواهد شد؛ همچنین، عوامل مختلفی که از پیدایش تا فروپاشی هترا در شکل‌دادن به ساختار کالبدی-فضایی شهر مؤثر بوده‌اند؛ مورد بررسی و تحلیل قرار خواهند گرفت. از مهم‌ترین آن‌ها، می‌توان از عوامل طبیعی-زیست‌محیطی، آیینی-مذهبی، ارتباطی، اقتصادی-تجاری، نظامی-دفاعی، فرهنگی و حکومتی را نام برد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| هترا؛ ساختار شهر؛ توسعه شهر؛ پارتی؛ روم | ||
| مراجع | ||
|
- ابن‌اثیر، عز‌الدین، 1371، الکامل فی التاریخ (تاریخ کامل)، ترجمه: عباس خلیلى و ابوالقاسم حالت، تهران: مؤسسه‌ی مطبوعات علمى. - ابن‌رسته، احمدبن‌عمر، 1380، الاعلاق النفیسه، ترجمه: حسین قره‌چانلو، تهران: انتشارات امیرکبیر - بکرى، عبداللّه‌بن عبدالعزیز، 1983، معجم مااستعجم من اسماءالبلاد و المواضع، ج 2، بیروت: چاپ مصطفى سقّا. - ماسه، هانری، و رنه گروسه به همکاری جمعی از دانشوران ایران شناس اروپا، 1347، تاریخ تمدن ایران، ترجمه: جواد محیی، تهران: گوتنبرگ. - پاکزاد، جهان‌شاه،1390، تاریخ شهر و شهرنشینی در ایران-از آغاز تا دوران قاجار-، تهران: آرمانشهر. - پیرنیا، حسن، 1346، تاریخ ایران از آغاز تا انقراض ساسانیان، تهران: خیام. - حبیبی، محسن، 1375، از شار تا شهر: تحلیلی تاریخی از مفهوم شهر و سیمای کالبدی آن، تفکر و تأثّر، تهران: دانشگاه تهران. - حموی، یاقوت بن عبدالله، 1380، معجم البلدان، ترجمه: علی نقی منزوی، ج 1، تهران، انتشارات سازمان میراث فرهنگی کشور. - حموی، یاقوت بن عبدالله، 1383، معجم البلدان، ترجمه: علی نقی منزوی، ج 2، تهران، انتشارات سازمان میراث فرهنگی کشور. - حِمْیرى، محمدبن عبداللّه، 1984، الروض المعطار فى خبرالأقطار، بیروت: چاپ احسان عباس. - دیاکونف، م. م..، 1351، اشکانیان، ترجمه: کریم کشاورز، تهران: انجمن فرهنگ ایران باستان. - سفر، فؤاد، و محمدعلی مصطفی، 1376، هترا شهر خورشید(گزارش کاوش‌ها و پژوهش‌های باستان‌شناسی و بازسازی آثار معماری شهر حضر)، ترجمه: نادر کریمیان سردشتی، تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور. - سلطان‌زاده، حسین، 1365، مقدمه‌ای بر تاریخ شهر و شهرنشینی در ایران، تهران: انتشارات امیرکبیر. - شیپ‌مان، کلاوس، 1383، تاریخ شاهنشاهی ساسانی، ترجمه: فرامرز نجد سمیعی، تهران: انتشارات سازمان میراث فرهنگی کشور. - طبری، محمدبن جریر، 1386، تاریخ طبری، ترجمه: ابوالقاسم پاینده، ج 2، تهران: انتشارات اساطیر. - کالج، مالکوم، 1367، تاریخ اجتماعی پارتیان، ج 2، ترجمه: مسعود رجب‌نیا، تهران: انتشارات دنیای کتاب. - گیرشمن، رومن، 1336، ایران از آغاز تا اسلام، ترجمه: محمد معین، تهران؛ انتشارات علمی و فرهنگی.
- Ahmed, S. S., 1972, “HATRA IRAQ”, Archaeological Institute of America: Pp 103-111
- Bouchier, E. S., 1921, A Short History of Antioch, 300 B. C. - A. D. 1268, Oxford, BASIL Blackwell.
- Dignas, B., & Winter, E. 2007, Rome and Persia in late antiquity: Neighbours and Rivals, Cambridge University Press.
- Le Strange, G., 1930. The lands of the Eastern Caliphate, Cambridge.
- Dirven, L., 2013, Hatra: Politics, Culture and Religion between Parthia and Rome, (No. 21). Stuttgart, Steiner.
- Hornblower, S., Spawforth, A., & Eidinow, E., 2012, The Oxford classical dictionary Press\ Hatra, 648, Oxford University.
- Kaizer, T. (Ed.), 2008, The Variety of Local Religious Life in the Near East: In the Hellenistic and Roman Periods, (Vol. 164). Brill.
- Cordera, L., & Ricciardi, R. V., 2005, The Hatra project, A Proposal for the Creation of Database Comprising the Whole of City's Archaeological Records, Italy, Torino University.
WWW.centroscavitorino.it/progetti/iraq/hatra-santuario.html
- WWW.Encyclopaedia.iranica.hatra.
- WWW.Encyclopaedia.iranica, Arsacida viii. Military Architecture of Parthia
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,913 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 6,147 |
||