آمار
| تعداد نشریات | 22 |
| تعداد شماره‌ها | 493 |
| تعداد مقالات | 5,132 |
| تعداد مشاهده مقاله | 9,454,827 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,239,215 |
تحلیل گفتمان نمادین گرگ در فرهنگ و تاریخ ایران | ||
| پژوهش‌های نوین ایران‌شناسی | ||
| مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 15 مرداد 1404 | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/mris.2025.31028.1001 | ||
| نویسندگان | ||
| محمد حسن بیگی* 1؛ رضا محمدی2 | ||
| 1دانشیار گروه تاریخ دانشگاه اراک | ||
| 2مدرس گروه تاریخ دانشگاه اراک | ||
| چکیده | ||
| چکیده با رویکردی تفسیری به فرهنگ به مثابه سیستمی از معناهای درهم تنیده، این پژوهش به جایگاه گرگ در تاریخ و فرهنگ ایران از دریچه نمادهای فرهنگی می پردازد. نظریه به کار گرفته شده در اینجا نمادگرایی فرهنگی متعلق به کلیفورد گیرتز است. بر پایه این نظریه، فرهنگ همچون «تارهایی از معناست» که انسان خود را در آن محبوس کرده و تحلیل آن مستلزم «توصیف انبوه» (thick description) از بافتارهای اجتماعی ـ تاریخی است. گرگ در این چارچوب نه صرفاً یک موجود زیست شناختی، بلکه نمادی پیچیده است که معناهای چندلایه اش در تعامل با ساختارهای کشاورزی، دینی، سیاسی و ادبی ایران بازتولید شده است. یافته ها نشان میدهد نمادگرایی گرگ در ایران باستان و متون اوستایی به مثابه «تهدید نظم طبیعی» (نابودگر دامها و محصولات) شکل گرفت و در بافتار جامعه دام محور، به نمادی از هرج و مرج و نیروهای ضدتمدنی تبدیل شد. این انگاره در دوره اسلامی با ادغام در گفتمان های اخلاقی- مذهبی (قرآن، روایات) و ادبیات منظوم و منثور، به «نمادی اخلاقی» از حرص، ظلم و بیخردی تحول یافت. در سطح سیاسی نیز گرگ به واسطه پیوند استعاری اش با خشونت و سلطه گری، به ابزاری نمادین برای نقد ساختار قدرت و کارگزاران ستمگر بدل شد. بر پایه تحلیل گیرتز، تداوم این نمادگرایی منفی در گروی نقش کارکردی آن در توجیه نظم اجتماعی بود: جامعه کشاورزی-دامداری ایران با تبدیل گرگ به «دیگریِ وحشی»، مرزهای نمادین خود را با طبیعتِ مهارنشده تعریف میکرد. از سوی دیگر، بازنمایی حاکمان به مثابه گرگ در ادبیات سیاسی، نه تنها بیانگر نقد اخلاقی که بازتابی از تنشهای ساختاری بین دولت و جامعه بود. بدین ترتیب، گرگ به مثابه یک نماد فرهنگی، همچون آیین هایی برای خوانش ترسها، تضادها و هنجارهای جامعه ایران در بستر تاریخ عمل می کرد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| گرگ؛ نمادهای فرهنگی؛ کلیفورد گیرتز؛ تفسیر فرهنگی؛ تاریخ نمادین | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1 |
||