آمار
| تعداد نشریات | 22 |
| تعداد شماره‌ها | 491 |
| تعداد مقالات | 5,118 |
| تعداد مشاهده مقاله | 9,408,093 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,209,963 |
پژوهشی پیرامون چند معمارباشی ایالت فارس در دورۀ قاجار بر پایۀ اسناد و منابع تاریخی | ||
| پژوهش های باستان شناسی ایران | ||
| مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 31 تیر 1404 | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nb.2025.30570.2753 | ||
| نویسنده | ||
| علی اسدپور* | ||
| دانشیار گروه مطالعات معماری ایران/ دانشکده معماری و مرمت/ دانشگاه هنر شیراز | ||
| چکیده | ||
| نام برخی از معماران قاجاری ایالت فارس را می‌توان در کتیبه‌ها یافت؛ ولی به‌ندرت آگاهی مدونی از آثار و زندگی «معمارباشیهای دیوانی» آن وجود دارد. از سوی دیگر، هرچند منصب معمارباشی‌گری، مسندی درباری بود ولی جزئیات وظایف آنها در تمامی ایالت‌های کشور، یکسان نبوده است. بنابراین، شناخت آنها می‌تواند به درک بهتر تاریخ اجتماعی معماری ایران کمک نماید. هدف پژوهش کنونی شناسایی معمارباشیهای ایالت فارس در دورۀ قاجار بوده و می‌کوشد تا شناختی از پاره‌ای رویدادهای روزانۀ معمارباشی‌ها بر پایۀ اسناد و مدارک و روایتی چندوجهی از وضعیت شغلی، وظایف و کار آنها فراهم آورد. این پژوهش در پی پاسخ به این پرسش‌هاست؛ معمارباشیهای ایالت فارس چه کسانی بودند و چه نسبتی با روایت‌های برجای‌مانده در دیگر شواهد تاریخی دارند؟ وظایف احتمالی آنها در دیوان فارس چه مواردی بوده است و چه تشابه یا تمایزی با دیگر معمارباشیهای دارالخلافه دارند؟ و ازنظر اجتماعی و صنفی چه خصوصیاتی از آنها قابل‌تشخیص است؟ روش پژوهش تفسیری-تاریخی و مبتنی‌بر تحلیل و توصیف است؛ اسناد موجود در سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی ایران (ساکما) و آرشیو دنیای زنان در عصر قاجار در کنار منابع تاریخی دسته‌اول موردبررسی قرار گرفتند. نتایج درمجموع ضعف تشکیلات معماری ایالت فارس را نشان می‌دهند که با حذف «مباشر» و «به‌کار‌گیری طراحانی جز معماران» کارنامۀ درخشانی ندارد. معمارباشیهای ایالت فارس یعنی «میرزاحسن معمارباشی»، فردی کار نابلد و سودجو که بیش از یک دهه در میانۀ دورۀ ناصری بر این مسند ماند؛ «آقاخان معمارباشی»، آخرین معمارباشی روزگار ناصری که خصوصیات او همچنان پوشیده است و سرانجام «معتمدالسلطان معمارباشی»، که از اوایل دورۀ مظفرالدین‌شاه به حسن فکر و حواس‌جمع شهره بود، تنها موارد قابل شناخت هستند. احتمالاً ساخت عمارت الحاقی ارگ و قهوه‌خانه‌ای در جوار آب‌انبار وکیل، و مرمّت میدان توپخانه از کارهای معتمدالسلطان هستند. تمامی این معمارباشی‌ها بیشتر در مقام بنّایانی قابل بودند و وظایفی فروتر از همنام‌های خود در پایتخت داشتند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| فارس؛ معمار ایالتی؛ معمارباشی‌گری؛ معتمدالسلطان معمارباشی؛ میرزاحسن معمارباشی | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 3 |
||