دانشگاه بوعلی سینا

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات22
تعداد شماره‌ها495
تعداد مقالات5,172
تعداد مشاهده مقاله9,615,977
تعداد دریافت فایل اصل مقاله6,325,609
زبده, محمد, مومنی, عابدین, حسینی, محمدرضا, ابوترابی, سید امیرمحمد. (1403). بررسی راهبرد مقاومت در مواجهه با اشغالگری و غارت با تکیه بر خطبه جهاد امام علی علیه‌السلام. پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 12(46), 29-52. doi: 10.22084/nahj.2025.30528.3159
محمد زبده; عابدین مومنی; محمدرضا حسینی; سید امیرمحمد ابوترابی. "بررسی راهبرد مقاومت در مواجهه با اشغالگری و غارت با تکیه بر خطبه جهاد امام علی علیه‌السلام". پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 12, 46, 1403, 29-52. doi: 10.22084/nahj.2025.30528.3159
زبده, محمد, مومنی, عابدین, حسینی, محمدرضا, ابوترابی, سید امیرمحمد. (1403). 'بررسی راهبرد مقاومت در مواجهه با اشغالگری و غارت با تکیه بر خطبه جهاد امام علی علیه‌السلام', پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 12(46), pp. 29-52. doi: 10.22084/nahj.2025.30528.3159
زبده, محمد, مومنی, عابدین, حسینی, محمدرضا, ابوترابی, سید امیرمحمد. بررسی راهبرد مقاومت در مواجهه با اشغالگری و غارت با تکیه بر خطبه جهاد امام علی علیه‌السلام. پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 1403; 12(46): 29-52. doi: 10.22084/nahj.2025.30528.3159

بررسی راهبرد مقاومت در مواجهه با اشغالگری و غارت با تکیه بر خطبه جهاد امام علی علیه‌السلام

فصلنامه پژوهشنامه نهج‌البلاغه
مقاله 2، دوره 12، شماره 46، شهریور 1403، صفحه 29-52    اصل مقاله (995.33 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nahj.2025.30528.3159
نویسندگان
محمد زبده* 1؛ عابدین مومنی2؛ محمدرضا حسینی3؛ سید امیرمحمد ابوترابی4
1دانشجوی دکترای فقه و مبانی حقوق اسلامی، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
2استاد گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده الهیات، دانشگاه تهران، تهران، ایران
3دانشیار، پژوهشکده امنیت ملی، دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی، تهران، ایران
4دبیر گروه حقوق و دیپلماسی، پژوهشکده امنیت ملی، دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی، تهران، ایران
چکیده
شناسایی مفهوم «اشغال» و شیوه مواجهه با آن در مکتب سیاسی اسلام، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ این مهم، با تاکید بر وضعیت اشغالی برخی از سرزمین‌های اسلامی به ویژه فلسطین، سوریه و لبنان موضوع محافل علمی بوده و نیاز به تبیین دارد. مراد از اشغال، حالتی است که دشمن متخاصم با بهره‌گیری از عدوان بر بخشی یا تمام سرزمینی استیلا یابد. پژوهش حاضر با تاکید بر نهج‌البلاغه امام علی (ع) و به‌طورخاص خطبه‌الجهاد، درصدد است رویکرد امام (ع) در قبال «اشغال‌گری» را ارزیابی کند. این تحقیق با روش توصیفی-تحلیلی با بهره‌گیری از منابع کتابخانه‌ای درپی کشف سلوک امام علی (ع) در مواجه با اشغال‌گری برآمده است. فرجام مقاله آن است که عناصراصلی اشغال در کتاب و کلام امام (ع) «مورد ظلم قرارگرفتن مردم یک سرزمین» و «استیلای دشمن بر تمام یا بخشی از سرزمین اسلامی» است. همچنین رویکرد امام باتوجه به نکوهش مردم عراق در مواجهه با اشغال شدن انبار توسط غارتگران شام، با تاکید بر عواملی چون لزوم اقدام پیش‌دستانه در مقابل حملات قریب‌الوقوع دشمن، بیان فلسفه تشریع جهاد توسط خداوند، بیزاری از ترک‌کنندگان فرمان قتال، برانگیختن حمیّت و تلاش برای بیداری وجدان آنان و مواردی از این قبیل، نمایانگر استراتژی «مقاومت و ایستادگی» در مقابل اشغال‌گری و تجاوز دشمن است. سلوک فقیهان امامیه نیز دیگر موید این دیدگاه می‌باشد.
کلیدواژه‌ها
اشغال‌گری و غارت؛ امام علی علیه‌السلام؛ حقوق اشغال؛ خطبه جهاد؛ راهبرد مقاومت؛ نهج‌البلاغه
مراجع
  • قرآن کریم.
  • نهج‌البلاغه.
  • ابن ابی­الحدید، عبدالحمیدبن­هبةالله (1404ق). شرح نهج‌البلاغه. قم: مکتبة ایت الله مرعشی.
  • ابن بابویه، محمد­بن­علی (1413ق). من لایحضره­الفقیه. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  • ابن عسکر بغدادی، عبدالرحمن بن محمد (بی­تا). ارشاد السّالک الی اشرف المسالک فی فقه الامام المالک. مصر: مطبعه مصطفی البانی.
  • ابن‌منظور، محمدبن‌مکرم (1414ق). لسان العرب. بیروت: دارالفکر للطباعة والنشروالتوزیع–دار صادر.
  • ابن­ادریس حلی، محمدبن­منصور (1410ق). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى. قم: دفترانتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  • ابن­حمزه طوسى، محمدبن­على (1408ق). الوسیلة إلى نیل الفضیلة. قم: انتشارات کتابخانه آیة­الله مرعشى نجفى ره.
  • ابن­عابدین دمشقی، محمدامین­بن­عمر (1412ق). ردالمحتارعلی­دررالمختار. بیروت: دارالفکر.
  • ابن­میثم بحرانی، علی بن میثم (1375ق). شرح نهج البلاغه. ترجمه: قربانعلی محمدی­مقدم و علی­اصغر نوایی یحیی­زاده، مشهد: بنیاد پژوهش­های آستان قدس رضوی.
  • احمد بن فارس (1404ق). معجم مقائیس اللغة. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم.
  • احمدی­نژاد، مریم، امین­الرعایا، یاسر و متجی، محسن (1399). تحول مفهومی اشغال از منظر حقوق بین­الملل با تاکید بر وضعیت اراضی غزه. فصلنامه مطالعات حقوق عمومی، 50(3)، 1263-1285.
  • آصفی، محمدمهدی (1395ش). پژوهشی تطبیقی در فقه مقاومت. مترجم: علی کارشناس. قم: پژوهشگاه علوم اسلامی امام­صادق علیه­السلام – انتشارات زمزم هدایت.
  • ------------------------ (1430ق). فقه المقاومه. قم: معاونت فرهنگی مجمع جهانی اهل­البیت.
  • افتخاریان، محمدحسین (1380ش). دانشنامه جنگ و صلح. همدان: انتشارات مسلم.
  • بابرتی، محمدبن­محمد (بی­تا). العنایة شرح­الهدایه. بیروت: دارالفکر.
  • البدوی، ابراهیم (1414ق). فنّ الخطابه. بیروت: دارالأمیر.
  • پورسیف، عباس (1385ق). خلاصه تفاسیر قرآن کریم: المیزان و نمونه. تهران: نشر شاهد.
  • ثقفی کوفی، ابراهیم بن محمد (1374ش). الغارات. ترجمه عبدالمحمد آیتی. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  • جرداق، جرج (2004م). الامام علی؛ صوت­­العدالة­الانسانیّة. بیروت: دارالمهدی.
  • جوهرى، اسماعیل بن حماد (1410ق). الصحاح-تاج­اللغة­وصحاح­العربیة. بیروت: دارالعلم للملایین.
  • حبیب­زاده، توکل (1395ش). ابتنای مقاومت فلسطین در حق بر تعیین سرنوشت و تعهدات جامعه بین­المللی در قبال آن. فصلنامه مطالعات حقوق عمومی، 46(4)، 825-854.
  • حمیرى، نشوان بن سعید (1420ق). شمس العلوم و دواء کلام العرب من الکلوم. بیروت: دارالفکرالمعاصر.
  • الخن، مصطفی و البغا، مصطفی (1413ق). الفقه المنهجی علی مذهب الامام الشافعی. دمشق: دارالقلم.
  • راغب اصفهانى، حسین بن محمد (1412ق). مفردات ألفاظ القرآن، لبنان-سوریه: دارالعلم-الدارالشامیة.
  • زبیدى، سید محمد (1414ق). تاج العروس من جواهر القاموس. بیروت: دارالفکرللطباعة والنشروالتوزیع.
  • زحیلی، وهبة بن مصطف. (بی­تا). آثار الحرب فی الفقه الإسلامی. بیروت: دارالفکر.
  • زرشکی، محمدبن­عبدالله (1984م). البرهان فی علوم القرآن. قاهره: مکتبة دارالتراث.
  • شربینی­شافعی، محمدبن­احمد (1415ق). مغنی­المحتاج­الی­معرفة­معانی­الفاظ­المنهاج. بیروت: دارالکتب­العلمیه.
  • شهید اول، محمد بن مکى (1417ق). الدروس الشرعیة فی فقه الإمامیة. قم: دفترانتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  • شیخ انصاری، مرتضى­بن­محمدامین (1415ق). کتاب المکاسب. قم: کنگره جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى.
  • شیخ طوسى، محمدبن‌حسن (1400ق). النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوى. بیروت: دارالکتاب العربی.
  • شیخ طوسی، محمدبن­حسن (1407ق). الخلاف. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  • شیخ مفید، محمّدبن‌محمد (1413ق). المقنعة. قم: کنگره جهانى هزاره شیخ مفید (رحمة­الله­علیه).
  • صعیدی عدوی، علی­بن­محمد (1414ق). حاشیه العدوی علی شرح کفایة الطالب الربانی. بیروت: دارالفکر.
  • ضیایی بیگدلی، محمدرضا (1380ش). حقوق جنگ. تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
  • طبرسى، فضل‌بن‌حسن (1372ش). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. تهران: ناصرخسرو.
  • عبدالحمید، احمدمختار (2008م). معجم اللغة العربیة المعاصر. بیروت: الناشر العالم الکتب.
  • علامه­حلی، حسن­بن­یوسف (1414ق). منتهی المطلب فی التحقیق المذهب. مشهد: مجمع البحوث الاسلامیه.
  • فاضل­اصفهانی، محمدبن­حسن (1416ق). کشف­اللثام و الابهام عن قواعد الاحکام. قم: دقتر انتشارات اسلامی.
  • فیومى، احمد بن محمد (بی تا). المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی. قم: منشورات دار الرضی.
  • قائمی، مرتضی (1388). سیری در زیبایی­های نهج­البلاغه. قم: ذوی­القرب.
  • قیروانی، ابوعلی حسن بنسیق (1416ق). العمدة فی محاسن الشعّر و آدابه و نقده. بیروت: دارالهلال.
  • کاسانی­حنفی، ابوبکربن­مسعود (1406ق). بدائع الصنائع فی ترتیب الشرائع. بیروت: دارالکتب­العلمیه.
  • کاشف­الغطا، جعفربن­خضر. (1422ق). کشف الغطا. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  • مالکی، محمدبن­احمدبن­محمدعلیش (1409ق). منح الجلیل شرح مختصر خلیل. بیروت: دارالفکر.
  • محمودی، سعیده و چراغی­وش، حسین و میرزایی­الحسینی، محمود (1395ق). تحلیل گفتمان ادبی خطبه جهاد. فصلنامه پژوهشنامه نهج­البلاغه، 4(1)6، 33-54.
  • مرداوی، علی بن سلیمان (بی­تا). الانصاف فی معرفة الراجح من­الخلاف. بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
  • مصطفوى، حسن (1402ق). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. تهران: مرکز الکتاب للترجمة و النشر.
  • مقامی، امیر و شیرزاد، امید (1403). حق مقاومت در برابر اشغال؛ با تاکید بر وضعیت فلسیطن. مجله مطالعات حقوقی، 16(1)، 1-42.
  • مقیاسی، حسن و فراهانی، سمیرا (1393). سبک­شناسی لایه­ای در «خطبه27» نهج­البلاغه. فصلنامه پژوهشنامه نهج­البلاغه، 2(7)، 39-62.
  • مکارم شیرازی، ناصر (1375ش). پیام امام شرح تازه و جامعی بر نهج­البلاغه. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  • موسوی خمینى، سیدروح­اللّه (بی­تا). تحریر الوسیلة. قم: مؤسسه مطبوعات دار العلم.
  • موسوی، فضل­ا... و حاتمی، مهدی (1385ش). دفاع مشروع پیش­دستانه در حقوق بین­الملل. مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، 72(0)، 303-324.
  • موسوی­خمینی، سیدروح­الله (1404ق). زبدة الاحکام. تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
  • نجفى اصفهانی، محمد حسن (1404ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  • Ferraro, T. (2012). Determining the beginning and end of an occupation under international humanitarian law. International Review of Red Cross, Vol. 94, No. 885, 123-150.
  • Project of an International Declaration Concerning the Laws and Customs of War. Brussels, 27 August 1874.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 43
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 12


سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب