آمار
| تعداد نشریات | 22 |
| تعداد شماره‌ها | 485 |
| تعداد مقالات | 5,045 |
| تعداد مشاهده مقاله | 9,290,946 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,135,385 |
تدوین مدل حکمرانی مبتنی‌بر نامه پنجاه‌وسوم نهج‌البلاغه | ||
| فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه | ||
| مقاله 5، دوره 12، شماره 45، خرداد 1403، صفحه 103-132 اصل مقاله (649.09 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nahj.2024.29301.3053 | ||
| نویسنده | ||
| امین پاشایی هولاسو* | ||
| استادیار، مجتمع دانشگاهی مدیریت و مهندسی صنایع، دانشگاه صنعتی مالک اشتر، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| بر اساس نامه 53 نهج‌البلاغه، مدل حکمرانی مطلوب در اسلام بر پایه عدالت، تقوا، مردم‌داری و صلح‌جویی استوار است. در این مدل، حاکم باید فردی عادل، باتقوا، عالم و کارآمد باشد و به تأمین رفاه و آسایش مردم اهتمام ورزد. احترام به نظر مردم و استفاده از مشورت در تصمیم‌گیری‌ها نیز از اصول اساسی این الگو است. این پژوهش با هدف تدوین مدل حکمرانی مبتنی‌بر نامه 53 نهج‌البلاغه تلاش کرده است مفاهیم کلیدی مطرح در نامه 53 را به شکلی هماهنگ و منسجم تبدیل به چارچوبی قابل‌اجرا در حکمرانی کند. مدل نهایی با استفاده از روش تحلیل مضمون و طی فرآیند کدگذاری باز، محوری و انتخابی، شامل 8 بُعد اصلی، 27 مفهوم و 212 شاخص استخراج‌شده است که پس از غربال‌گری و تجمیع، به مجموعه‌ای دقیق و کاربردی محدود شده‌اند. ابعاد مدل شامل «اصول و مبانی حکمرانی در اسلام»، «ویژگی‌های حاکم»، «حکومت و حکمرانی»، «نظامیان»، «قضات و قضاوت»، «عدالت اجتماعی»، «بیت‌المال و امور مالی» و «روابط با دیگر ملل» هستند که هر یک دارای مفاهیمی مرتبط و سازگار با دیگر ابعاد است. این سازگاری از طریق تحلیل روابط میان مفاهیم و استخراج پیامدهای آن‌ها در حکمرانی مطلوب حاصل شده است. برای مثال، عدالت به‌عنوان اصلی بنیادین با مفاهیمی نظیر «شفافیت در مدیریت بیت‌المال» و «انتصاب قضات عادل» در ارتباط مستقیم است و پیامدهای آن در بهبود رفاه عمومی و اعتماد اجتماعی نمایان می‌شود. همچنین، اصولی نظیر تقوا و مردم‌داری به تقویت مشروعیت و مقبولیت حاکم انجامیده و در تصمیم‌گیری‌های مبتنی بر مشورت و تعامل با مردم متبلور می‌گردد. ویژگی‌های برجسته این مدل عبارت‌اند از: «جامعیت: پوشش تمامی ابعاد حکمرانی»، «عمق: توجه به جزئیات و ظرایف حکمرانی» و «مصداقیت: مبتنی‌بر تجارب عملی امام علی (ع) در دوران حکومت ایشان». نتایج پژوهش نشان می‌دهد که الگوی ارائه‌شده می‌تواند به‌عنوان مرجعی الهام‌بخش برای ارتقای حکمرانی در جوامع اسلامی به کار رود و زمینه‌ساز توسعه عدالت اجتماعی، افزایش کارآمدی مدیریت و تحقق توسعه پایدار باشد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| امام علی (علیه‌السلام)؛ نهج‌البلاغه؛ نامه 53؛ تحلیل مضمون | ||
| مراجع | ||
|
- ابن‌ابی‌الحدید، معتزلی (656 هـ.ق). شرح نهج‌البلاغه. چاپ بیستم، نجف: انتشارات مکتبة آیة‌الله العظمی المرعشی النجفی (ره).
- امیری، علی‌نقی (1394). مدیریت عمومی مبتنی بر نهج‌البلاغه (مورد مطالعه: نامه 53)، فصلنامه مدیریت فرهنگ سازمانی، 13(3)، 907-924.
- اولادقباد، بهاره، فتاحی‌زاده، فتحیه، و محصص، مرضیه (1399). ساختار تعاملات مدیریتی حاکمان از رهگذر تحلیل محتوای نامه 53 نهج‌البلاغه، دوفصلنامه مطالعات قرآن و حدیث، 13(26)، 167-192.
- بامری، نصرت؛ منشادی، مرتضی؛ اسلامی، روح‌الله (1396). سیاست عملی و فنون حکمرانی امام علی (علیه‌اسلام)، فصلنامه پژوهشنامه نهج‌البلاغه، 5(19)، 100-83.https://doi.org/10.22084/nahj.2017.7885.1392 .
- بیات، عبدالحمید، محمددینی، محسن، صادقی، مجید و حیدری دلگرم، محمدمهدی (1395)، بررسی ویژگی‌های استعدادی فرماندهان نظامی از منظر قرآن کریم، فصلنامه مدیریت اسلامی، 24(4)، 161-186.
- دشتی، محمد (1389). نهج‌البلاغه. چاپ چهارم، قم: موسسه فرهنگی تحقیقاتی امیرالمؤمنین(ع).
- عابدی‌جعفری، حسن، تسلیمی، محمدسعید، فقیهی، ابوالحسن، و شیخ‌زاده، محمد (1390). تحلیل مضمون و شبکه مضامین، روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده‌های کیفی. فصلنامه اندیشه مدیریت راهبردی، 16(10)، 151-198.
- عبدخدایی، بشری، و فخلعی، محمدتقی (1400). بررسی عهدنامه امیر مومنان (علیه‌السلام) به مالک اشتر از منظر کارکردهای فقه سیاسی. فصلنامه پژوهشنامه نهج‌البلاغه، 9(44)، 1-17. https://doi.org/10.22084/nahj.2021.14796.1931
- فیض‌السلام، سیدعلینقی (1384). ترجمه و شرح نهج‌البلاغه. چاپ بیست‌وپنجم، قم: انتشارات فقیه.
- محمدپور، احمد (1390). روش تحقیق کیفی، ضدروش، مراحل و رویه‌های علمی در روش‌شناسی کیفی، تهران: انتشارات جامعه‌شناسان.
- محمدی ری‌شهری، محمد (1379). سیری در سیره حکومتی امام علی (علیه‌السلام)، فصلنامه علوم حدیث، 18(22)، 24-42.
- مختاری، علی‌اکبر (1388). امام علی (علیه‌السلام) و توجیهات اخلاقی و سیاسی در نامه 53، فصلنامه مطالعات تاریخ اسلام، 7(26)، 25-48.
- معین‌آبادی، حسین (1400). تحلیل مضمونی کنش‌های سیاسی حکمرانان در نهج‌البلاغه، فصلنامه پژوهشنامه نهج‌البلاغه، 9(35)، 37-54. https://doi.org/10.22084/NAHJ.2021.23637.2618
- ولی‌زاده، حیدر (1395). اندیشه سیاسی امام علی (علیه‌السلام). چاپ اول، تهران: انتشارات سخنوران.
- یوسفی، محمدرضا؛ بابایی، فهمیه (1397). استخراج مولفه‌های حکمرانی خوب بر اساس نامۀ مالک‌اشتر و بررسی تطبیقی با اسناد بالادستی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه پژوهشنامه نهج‌البلاغه، 6 (21)، 135-115. https://doi.org/10.22084/nahj.2017.8696.1452
- Braun, V., & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2), 77-101.
- Cheraghlou, Amin Mohseni (2015). Socio-economic justice and poverty in Nahj Al-Balagha, International Journal of Islamic and Middle Eastern Finance and Management, Vol 2, No 8, 20-35. https://doi.org/10.1108/IMEFM-01-2014-0014.
- Frith, H., & Gleeson, K. (2004). Clothing and Embodiment: Men Managing Body Image and Appearance, Psychology of Men & Masculinity, 5(1), 40. https://doi.org/10.1037%2F1524-9220.5.1.40
- Gordagh, George (2011). Imam Ali, the voice of human equity, Translated by Seyed Hadi Khosroshahi, ed. 13, Qom, Emam Asr Publications.
- Ibn-abelhadid, A.H. (2004). Description of Nahj al-balagha, translated by Hossein A’lami, Al-alami Press, p. 28.
- IFISS, S., & Mssassi, S. (2020). The Governance of Sustainable Development According to Imam Ali's Letter 53 and the UN Agenda 2030: A Comparative Study of the Two Charters, Journal of Humanities and Social Sciences Studies (JHSSS), 2(6): 109-126.
- ---------------------------------- (2023). The Legacy of Leadership According to Imam Ali's Letter 53: A Comparative Perspective with the New Management. Journal of Business and Management Studies, 5(3), 56-64.
- Kiany, D. (2014). Imam Ali and Human Rights in Nahjolbalaghah. Kuwait Chapter of Arabian, Journal of Business and Management Review, 3(12a), 234-239.
- La voie, M., & de l'éloquence, L. (1989). Traduction en français du texte arabe Nahj al-Balâghah par un groupe de specialists musulmans, revue et corrigée par Sayyid Attia Abul Naga, édition bilingue, Dar Al Kutub Al-Islamiyya Dar Al Kitab- Al Lubnani, Dar Al Kitab Al Masri, consulté le 17/06/2022 dans: http://shiacity.fr/wp-content/uploads/2017/10/Nahj-Al-Balagha-la-voie-de-l-%C3%A9loquenceAbul-Naga.pdf.
- Sadr, S. K. (2016). The Public Treasury (Baitul Mal) and the Governing System, In book: The Economic System of the Early Islamic Period (pp.69-88), https://consensus.app/papers/public-treasury-baitul-governing-system-sadr/ce8ad01da9685137937f60b58565beed/, https://doi.org/10.1057/978-1-137-50733-4_4
- Sheykh, Mohammad Abdoh (2006). Description of Nahj al-balagha, Beirut: Al-asriyeh, School, p. 9. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 372 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 32 |
||