دانشگاه بوعلی سینا

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات22
تعداد شماره‌ها485
تعداد مقالات5,045
تعداد مشاهده مقاله9,290,923
تعداد دریافت فایل اصل مقاله6,135,371
میرحسینی, یحیی, حسینی, اکرم السادات. (1402). نکوهش شامیان در نهج‌البلاغه؛ تحلیل تاریخی جواز یا منع آن. پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 11(43), 129-151. doi: 10.22084/nahj.2024.29158.3045
یحیی میرحسینی; اکرم السادات حسینی. "نکوهش شامیان در نهج‌البلاغه؛ تحلیل تاریخی جواز یا منع آن". پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 11, 43, 1402, 129-151. doi: 10.22084/nahj.2024.29158.3045
میرحسینی, یحیی, حسینی, اکرم السادات. (1402). 'نکوهش شامیان در نهج‌البلاغه؛ تحلیل تاریخی جواز یا منع آن', پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 11(43), pp. 129-151. doi: 10.22084/nahj.2024.29158.3045
میرحسینی, یحیی, حسینی, اکرم السادات. نکوهش شامیان در نهج‌البلاغه؛ تحلیل تاریخی جواز یا منع آن. پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 1402; 11(43): 129-151. doi: 10.22084/nahj.2024.29158.3045

نکوهش شامیان در نهج‌البلاغه؛ تحلیل تاریخی جواز یا منع آن

فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه
مقاله 6، دوره 11، شماره 43، آذر 1402، صفحه 129-151    اصل مقاله (990.22 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nahj.2024.29158.3045
نویسندگان
یحیی میرحسینی* 1؛ اکرم السادات حسینی2
1دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات، دانشگاه میبد، میبد، ایران
2دانش‌آموخته دکتری رشته علوم قرآن و حدیث، دانشگاه میبد، میبد، ایران
چکیده
نهج‌البلاغه در مورد شامیان، دو گزاره متناقض‌نما دارد؛ در خطبه 197، حضرت علی(ع) نه تنها یاران خود را از دشنام دادن به شامیان برحذر داشته، بلکه از آنان خواستند در حق اهل شام، دست به دعا بردارند؛ اما در خطبه‌ 238، امیرالمؤمنین(ع) خود، زبان به ذم اهل شام گشوده و آنان را با لحنی کوبنده مورد نکوهش قرار دادند. در این نوشتار که به روش توصیفی ـ تحلیلی سامان‌یافته، می‌کوشد این دوگانگی و ناسازگاری در قول و فعل را مورد تحلیل و بررسی قرار دهد. برآیند پژوهش آنکه سخن حضرت در بازداشتن از قدح و بدگویی شامیان، به قبل یا اوایل جنگ صفین بازمی‌گردد؛ درست زمانی‌که امام(ع) امیدوار بودند تعدادی از آن دیار، دست از جنگ و دشمنی بردارند. به همین دلیل دوست نداشتند که حس مقابله به مثل و تلافی، موجب بازداشتن آنان از راه حق شود؛ اما توبیخ و مذمت شامیان به پس از ماجرای حکمیّت و دوران غارات بازمی‌گردد؛ آن هنگام که سپاه شام، وقاحت را از حد گذرانده‌، بی‌ایمانی آنان محرز گشته و دیگر امیدی به بازگشت‌شان نبود؛ لذا حضرت برای معرفی چهره واقعی آنان و توجه دادن یارانشان به غارات مناطق کوفه توسط شامیان، زبان به ذم اهل شام گشودند. افزون بر بررسی اصالت دو روایت، تحلیل و چرایی صدور این دو گزاره، بخش‌های دیگر این نوشتار است.
کلیدواژه‌ها
امام علی(ع)؛ نهج‌البلاغه؛ سبّ؛ نکوهش شامیان؛ کوفیان؛ معاویه
مراجع
  • قرآن کریم.
  • فیض‌الاسلام، علی‌نقی (1368). نهج‌البلاغه، ترجمه و شرح فیض‌الاسلام. تهران: انتشارات فقیه.
  • ‏‫ابشیهی، محمدبن‌احمد (۱۴۱۹). المستطرف. بیروت: عالم الکتب.
  • ‏‫ابن‌ابی‌الحدید، عبدالحمیدبن‌هبه‌الله (بی‌تا). جلوه تاریخ در شرح نهج‌البلاغه ابن‌ابی‌الحدید. (ترجمه: محمود مهدوی دامغانی). نشر نی.
  • ‏‫--------------------- (بی‌تا). شرح نهج‌البلاغة (ابن‌أبی‌الحدید). قم: مکتبة آیة الله العظمی المرعشی النجفی.
  • ‏‫ابن‌اعثم کوفی، ابومحمد (۱۴۱۱). الفتوح. بیروت: دارالاضواء.
  • ‏‫ابن‌بابویه، محمدبن‌علی (۱۳۶۳). من لایحضره الفقیه. قم: مؤسسة النشر الاسلامیة.
  • ‏‫ابن‌سعد، محمدبن‌سعد (۱۴۱۰). الطبقات الکبری. (تحقیق: محمد قادر عطا). بیروت: دارالکتب العلمیة.
  • ابن‌سیده، على‌بن‌اسماعیل (1421). المحکم و المحیط الأعظم. بیروت: دارالکتب العلمیة.
  • ‏‫ابن‌عساکر، علی‌بن‌حسن (۱۴۱۵). تاریخ مدینه دمشق. بیروت: دارالفکر.
  • ابن‌فارس، احمد (1404). معجم مقاییس اللغة، (به کوشش عبدالسلام هارون)، بی‌جا: مکتبة الاعلام الاسلامی.
  • ‏‫ابن‌قتیبه، ابومحمد عبدالله بن مسلم (۱۴۱۰). الإمامة و السیاسة معروف بتاریخ الخلفاء. (تحقیق: علی شیری). بیروت: دار الاضواء.
  • ابن‌منظور، محمدبن‌مکرم (1414). لسان العرب. بیروت: دار صادر.
  • ‏‫ابن میثم، میثم بن علی (۱۳۷۵). شرح نهج‌البلاغه ابن میثم. مشهد: بنیاد پژوهش­های اسلامی.
  • ‏‫بستی سبحستانی، اسماعیل بن احمد (۱۴۲۱). المراتب فی فضائل امیرالمؤمنین. قم: دلیل.
  • ‏‫بیهقی، احمد بن حسین (۱۴۲۴). السنن الکبری. بیروت: دارالکتب العلمیة.
  • پاکتچی، احمد (1388). نقد متن، (به کوشش صالح زارعی)، تهران، انجمن علمی دانشجویی الهیات دانشگاه امام صادق (ع).
  • ‏‫تتوی، احمدبن‌نصرالله (۱۳۸۲). تاریخ اَلفی (تاریخ هزار ساله اسلام). (ترجمه: غلامرضا طباطبایی مجد). تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
  • ‏‫ثقفی، ابراهیم‌بن‌محمد (بی‌تا). الغارات. تهران: عطارد.
  • ‏‫حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله (۱۴۳۵). المستدرک علی صحیحین. بیروت: دارالتاصیل.
  • ‏‫حسن، ابراهیم (۱۳۷۶). تاریخ سیاسی اسلام. (ترجمه: ابوالقاسم پاینده). تهران: جاویدان.
  • حسینی، اکرم السادات؛ میرحسینی، یحیی (1402). نقش دین و حَمیّت در رفتارشناسی شامیان با تکیه بر گزاره‌های نهج‌البلاغه. فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه. 11، شماره (41)، صص 97-119. doi: 10.22084/nahj.2023.28048.2943
  • حسینی، اکرم السادات؛ میرحسینی، یحیی (۱۴۰3الف‌). مواضع سیاسی عرب‌تباران شام هم‌زمان با دوره خلافت امام علی(ع). فصلنامه تاریخ و تمدن اسلامی، 20، شماره (46)، صص 21 –
https://sanad.iau.ir/Journal/jhcin/Article/1122560

  • حسینی، اکرم السادات؛ میرحسینی، یحیی؛ و صحرایی، کمال (۱۴۰۲الف‌). تحلیل فرمانبرداری شامیان از معاویه (با تمرکز بر تحلیل روایات مدح و ذم آنان در نهج البلاغه). مطالعات تاریخی قرآن و حدیث، مطالعات تاریخی قرآن و حدیث، 29 شماره، (75)، صص 53-75.
https://sanad.iau.ir/Journal/qhs/Article/1000687

  • حسینی، اکرم السادات؛ میرحسینی، یحیی؛ صحرایی، کمال (1402). واکاوی تاریخی مفهوم «الجفاة الطغام»؛ توصیفی از حضرت علی (ع) درباره شامیان. پژوهش‌نامه علوی, دوره 14، شماره (27) ، 1-27 .doi: 10.30465/alavi.2023.43593.2508
  • ‏‫حسینی، عبدالزهراء (بی‌تا). مصادر نهج البلاغة و أسانیده. بیروت: دار الزهراء.
  • ‏‫دینوری، احمد بن داود (بی‌تا). الأخبار الطوال. بیروت: دار إحیاء الکتب العربیة.
  • سبحانی‌نیا، محمد (1401). نقش فضای صدور در حل تعارض بدوی بعضی از احادیث نهج‌البلاغه. آموزه‌های حدیثی، 6 شماره (11)، صص 133-158. https://civilica.com/doc/1662878/
  • ‏‫سبط ابن جوزی، یوسف بن قزاوغلی (۱۴۲۶). تذکره الخواص من الأمة بذکر خصائص الائمة. قم: المجمع‌العالمی من اهل‌بیت علیهم‌السلام.
  • ‏‫شوشتری، محمدتقی (۱۳۷۶). بهج الصباغه. تهران: امیرکبیر.
  • ‏‫طبری، محمد بن جریر (۱۳۸۷). تاریخ الأمم و الملوک (تحقیق: محمد ابوالفضل ابراهیم). بیروت: دارالتراث.
  • ‏‫کلینی، محمد بن یعقوب (۱۳۸۴). الکافی. قم: دارالحدیث.
  • مجلسی، محمدباقر (۱۳۶۳). بحارالانوار. بیروت: دارالعم.
  • ‏‫محسن امین، محسن الحسینی (۱۴۰۳). أعیError! Hyperlink reference not valid.مرتضى زبیدى، محمد بن محمد. (1414). تاج العروس من جواهر القاموس. بیروت: دار الفکر.
  • ‏‫مسعودی، علی بن حسین (۱۳۷۴). مروج الذهب. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
  • مشکور، محمدجواد (1375). فرهنگ تطبیقی عربی با زبان‌های سامی و ایرانی، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
  • ‏‫مغنیه، محمدجواد (بی‌تا). فی ظلال نهج‌البلاغة. بیروت: دار العلم للملایین.
  • ‏‫مکارم شیرازی، ناصر (۱۳۷۵). پیام امام امیرالمؤمنین علیه‌السلام. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  • ‏‫موسوی، عباس ‌علی (بی‌تا). شرح نهج البلاغة (موسوی). بی‌جا: دارالرسول الاکرم صلی الله علیه و آله و سلم.
  • ‏‫نصربن مزاحم (۱۳۸۲). وقعة صفین. (تحقیق: عبدالسلام محمدهارون). قاهره: المؤسسة العربیة الحدیثة.
  • ‏‫هاشمی خویی، حبیب‌الله بن محمد (۱۴۰۰). منهاج البراعة (خویی). تهران: مکتبة الاسلامیة.
  • Orel, Vladimir E. & Stolbova, Olga V, (1995). Hamito - Semitic Etymological Dictionary: Materials for a Reconstruction, Leiden: EJ. Brill.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 644
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 174


سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب