دانشگاه بوعلی سینا

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات22
تعداد شماره‌ها485
تعداد مقالات5,052
تعداد مشاهده مقاله9,296,988
تعداد دریافت فایل اصل مقاله6,139,829
حسینی, اکرم السادات, میرحسینی, یحیی. (1402). نقش دین و حَمیّت در رفتارشناسی شامیان با تکیه بر گزاره‌های نهج‌البلاغه. پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 11(41), 97-119. doi: 10.22084/nahj.2023.28048.2943
اکرم السادات حسینی; یحیی میرحسینی. "نقش دین و حَمیّت در رفتارشناسی شامیان با تکیه بر گزاره‌های نهج‌البلاغه". پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 11, 41, 1402, 97-119. doi: 10.22084/nahj.2023.28048.2943
حسینی, اکرم السادات, میرحسینی, یحیی. (1402). 'نقش دین و حَمیّت در رفتارشناسی شامیان با تکیه بر گزاره‌های نهج‌البلاغه', پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 11(41), pp. 97-119. doi: 10.22084/nahj.2023.28048.2943
حسینی, اکرم السادات, میرحسینی, یحیی. نقش دین و حَمیّت در رفتارشناسی شامیان با تکیه بر گزاره‌های نهج‌البلاغه. پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 1402; 11(41): 97-119. doi: 10.22084/nahj.2023.28048.2943

نقش دین و حَمیّت در رفتارشناسی شامیان با تکیه بر گزاره‌های نهج‌البلاغه

فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه
مقاله 5، دوره 11، شماره 41، خرداد 1402، صفحه 97-119    اصل مقاله (1.32 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nahj.2023.28048.2943
نویسندگان
اکرم السادات حسینی1؛ یحیی میرحسینی* 2
1دانش‌آموخته دکتری رشته علوم قرآن و حدیث (گرایش علوم و معارف نهج البلاغه)، دانشگاه میبد، میبد، ایران
2دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات، دانشگاه میبد، میبد، ایران
چکیده
پس از جنگ صفین، در پی هجوم سپاه شام به نواحی کوفه و بی‌تفاوتی عراقیان در برابر غارات، امیرالمؤمنین علی (ع) دو مؤلفه «دین و حَمِیّت» را عامل همگرایی اجتماعی دانسته که فقدان آن منجر به تشتت در سپاه عراق شده است. تفرقه عراقیان، زمانی بیشتر نمایان می‌شود که به همسایه عراق یعنی شام نظر کنیم؛ جایی که مردمی متحد و مطیع دارد. علت فرمانبرداری شامیان، همواره مورد بحث و مناقشه بوده است؛ اما اینکه دین و حمیت به‌عنوان یک قانون قطعی و جهان‌شمول قلمداد شده و در شام اُمَوی، موجب اتحاد شده باشد نیاز به تحلیل و بررسی دارد. این پژوهش به روش توصیفی ـ تحلیلی، مفهوم دین و حمیت را بازشناسی کرده و با تکیه ‌بر جریان‌شناسی، به بررسی عوامل همسازگری در شام پرداخته است. برآیند پژوهش نشان می‌دهد که معاویه با شناخت باورهای پیشا اسلامی شامیان، دین و حَمیَّت مردم را مطابق اهداف خود پرورش داد. او با تکیه بر این دو مؤلفه، جریان‌های عثمان‌گرا و برتری‌طلبان شهری را شکل داد و از قدرت این دو جریان بهره‌ای وافر برد.
کلیدواژه‌ها
امام علی (ع)؛ شامیان؛ همبستگی اجتماعی؛ دین؛ حمیت؛ اطاعت؛ معاویه
مراجع
  • قرآن کریم.
  • آبرکرامبی، نیکلاس؛ ترنر، برایان و هیل، استفن (۱۳۷۰). فرهنگ جامعه شناسی. ترجمه‌ی حسن پویان. تهران: چاپ پخش.
  • ابشیهی، محمدبن احمد (۱۴۱۹). المستطرف. بیروت: عالم الکتب.
  • ابن‌ابی‌الحدید، عبدالحمیدبن‌هبه‌الله (بی‌تا). شرح نهج‌البلاغة (ابن‌أبی‌الحدید). قم: مکتبة آیة الله العظمی المرعشی النجفی (ره).
  • ابن‌اثیر، علی‌بن‌محمد (۱۳۸۵). الکامل فی التاریخ. بیروت: دار الصادر.
  • ابن اعثم کوفی، ابومحمد (۱۴۱۱). الفتوح. بیروت: دار الاضواء.
  • ابن حجر، احمدبن علی (۱۴۰۷). لسان المیزان. بیروت: دار الفکر.
  • ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمد (۱۳۶۳). العبر. ترجمه‌ی عبدالمحمد آیتی. تهران: وزارت فرهنگ و آموزش عالی.
  • ابن‌طقطقی، محمدبن‌على‌بن‌طباطبا (۱۴۱۸). الفخرى فى الآداب السلطانیة و الدول الاسلامیة. بیروت: دار القلم العربی.
  • ابن‌عبدالبر، یوسف‌بن‌عبدالله (۱۴۱۲). الاستیعاب. تحقیق علی محمد بجاوی. بیروت: دارالحیل.
  • ابن عساکر، علی بن حسن (۱۴۱۵). تاریخ مدینه دمشق. بیروت: دارالفکر.
  • ابن قتیبه، ابومحمد عبدالله بن مسلم (۱۴۱۰). الإمامة و السیاسة معروف بتاریخ الخلفاء. تحقیق علی شیری. بیروت: دار الاضواء.
  • ابن‌کثیر، اسماعیل بن عمر (بی‌تا). البدایة و النهایة. خلیل شحاده. بی‌جا: دار الفکر.
  • اسماعیل‌زاده باوانی، حسن، احمدزاده هویچ، پرویز، و رحمانی، عاطفه (1401). بازتاب مؤلفه‌های حکمرانی امام علی (ع) در تقابل با سیاست‌های معاویه بر اساس روش عملیاتی تحلیل گفتمان انتقادی (پدام)، فصلنامه پژوهشنامه نهج‌البلاغه، دوره 10، شماره 37، 1-24. DOI:22084/NAHJ.2022.26070.2802
  • امین عاملی، سید محسن (۱۳۷۶). سیره معصومان. تهران: سروش.
  • براقی، سید حسین (۱۹۸۷). تاریخ الکوفه. بیروت: دار الأضواء.
  • بستانی، فؤاد افرام (۱۳۷۵). فرهنگ ابجدی. ترجمه‌ی رضا مهیار. تهران: انتشارات اسلامی.
  • بلاذری، احمدبن یحیی (۱۴۱۷). انساب الأشراف. تحقیق سهیل زکار. بیروت: دارالفکر.
  • بیهقی، ابراهیم بن محمد (۱۴۲۰). المحاسن و المساوی. بیروت: دار الکتب العلمیه.
  • پاکتچی، احمد (۱۴۰۰). {دین}. دایره‌المعارف بزرگ اسلامی. تهران: دایره‌المعارف بزرگ اسلامی.
  • ثقفی کوفی، ابراهیم بن محمد (۱۳۷۴). الغارات. ترجمه‌ی عبدالحمید آیتی. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  • جعفریان، رسول (۱۳۸۲). تاریخ خلفا از رحلت پیامبر تا زوال امویان. قم: دلیل ما.
  • ---------- (۱۳۸۷). نقش احمدبن حنبل در تعدیل مذهب اهل سنت. فصلنامه هفت آسمان، شماره 5، 145-175.
  • جوادی آملی، عبدالله (۱۳۹۲). شریعت در آینه معرفت. تهران: اسراء.
  • حاجی‌خانی، علی، و جلیلیان، سعید (1397). روش مقابله با جدایی‌طلبان در نهج‌البلاغه با محوریت رویکرد تقابلی امام علی(ع) با اقدامات معاویه، فصلنامه پژوهشنامه نهج‌البلاغه، دوره 6، شماره 23، 39-58. DOI:22084/NAHJ.2017.14562.1909
  • حسینی، اکرم‌السادات، میرحسینی، یحیی، و صحرایی، کمال (۱۴۰۲‌). تحلیل فرمانبرداری شامیان از معاویه (با تمرکز بر تحلیل روایات مدح و ذم آنان در نهج‌البلاغه). مطالعات تاریخی قرآن و حدیث، جلد 29، شماره 75، 53-75.
  • حسینی، اکرم‌السادات، میرحسینی، یحیی، و صحرایی، کمال (۱۴۰۲ب). واکاوی تاریخی مفهوم «الجفاةالطغام»؛ توصیفی از حضرت علی (ع) درباره شامیان. پژوهش‌نامه علوی، جلد 14، شماره 28، 25-40.
  • خاکرند، شکرالله (۱۳۸۶). بررسی سیر تاریخی جریان‌های فکری مؤثر در شکل‌گیری مبانی فرهنگی تمدن اسلامی از جاهلیت تا آغاز دوره دوم عباسی. دانشگاه اصفهان، اصفهان.
  • خرمشاهی، بهاءالدین (مترجم). (۱۳۷۴). دایرة‌المعارف دین. تهران: طرح نو.
  • دسوقی، محمد عزب. (۱۹۹۸). القبائل العربیه فی بلاد شام منذ ظهور الاسلام الی نهایه العصر الاموی. مصر: الهیئه المصریه.
  • دشتی، محمد (1395). نهج‌البلاغه. قم: نشر امین.
  • دینوری، احمد بن داود (بی‌تا). الأخبار الطوال. بی‌جا: دار إحیاء الکتب العربیة.
  • ذهبی، محمدبن احمد (۱۴۱۴). سیر اعلام النبلاء. بیروت: موسسه الرساله.
  • رادمنش، عزت‌الله (۱۳۵۷). کلیات عقاید ابن خلدون. تهران: نشر فرهنگی.
  • راغب اصفهانی (۱۴۱۲). المفردات فی غریب القرآن. بیروت: دارالعم.
  • طبری، محمدبن جریر (۱۳۸۷). تاریخ الأمم و الملوک. تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم. بیروت: دارالتراث.
  • طریحی، فخرالدین (۱۳۶۲). مجمع البحرین. تحقیق احمد الحسینی. تهران: نشر مرتضوی.
  • عقاد، عباس محمود (۱۹۸۴). العبقریات الاسلامیة. بیروت: دارالکتب اللبنان مکتبه المدرسه.
  • فسوی، یعقوب بن سفیان (۱۴۰۱). المعرفة و التاریخ. بیروت: مؤسسة الرسالة.
  • فیومی، احمدبن محمد (۱۳۵۶). المصباح المنیر فى غریب الشرح الکبیر. قاهره: دارالمعارف.
  • فراهیدی، خلیل بن احمد (۱۴۰۹). کتاب العین. چاپ دوم. قم: موسسه دارالهجره.
  • قرشی بنایی، علی‌اکبر (۱۳۷۷). مفردات نهج‌البلاغه. تهران: مرکز فرهنگی نشر قبله.
  • کرون، پاتریشیا (۱۳۸۹). تاریخ اندیشه سیاسی در اسلام. ترجمه‌ی مسعود جعفری. تهران: سخن.
  • لاگوست، آیو (۱۳۵۴). جهان‌بینی ابن خلدون. ترجمه‌ی مهدی مظفری. تهران: انتشارات دانشگاه.
  • محمدجعفری، سیدحسین. (۱۳۸۲). تشیع در مسیر تاریخ. تهران: انتشارات فرهنگ اسلامی.
  • مرتضی بن داعی. (۱۳۶۱). نزهة الکرام و بستان العوام. تصحیح محمد شیروانی. ایران: بینا.
  • مسعودی، علی بن حسین. (۱۳۷۴). مروج الذهب. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
  • مکارم شیرازی، ناصر. (۱۳۷۵). پیام امام امیرالمؤمنین علیه‌السلام. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
  • میرحسینی، یحیی. (۱۳۹۴). الگوهای گفتمانی تصرف در حدیث نزد «قُصّاص». تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
  • نصربن مزاحم. (۱۳۸۲). وقعة صفین. تحقیق عبدالسلام محمدهارون. قاهره: المؤسسة العربیة الحدیثة.
  • هاشمی خویی، حبیب‌الله بن محمد. (۱۴۰۰). منهاج البراعة (خویی). تهران: مکتبة الاسلامیة.
  • یعقوبی، احمدبن ابی یعقوب. (۱۳۷۱). تاریخ یعقوبى. تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 359
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 255


سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب