طبقه بندی سفال ساسانی دره سیمره،مطالعه موردی: قلعه سیرم شاه | ||
پژوهش های باستان شناسی ایران | ||
مقاله 8، دوره 4، شماره 7، مهر 1393، صفحه 133-152 اصل مقاله (733.38 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
نویسندگان | ||
یعقوب محمدی فر* 1؛ الناز طهماسبی2 | ||
1دانشیارگروه باستان شناسی دانشگاه بوعلی سینا | ||
2دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه بوعلی سینا | ||
چکیده | ||
دره سیمره که منطقه حایل میان استانهای لرستان و ایلام است، از مناطق تقریباً ناشناخته در باستانشناسی ایران است. رودخانه سیمره از رودخانههای دائمی استان ایلام است که به حوضه آبریز کرخه میپیوندد و در حال حاضر مرز بین دو استان ایلام و لرستان را تشکیل میدهد. در محدوده استان ایلام، در بخشهایی که درهها عریض و بر میزان زمینهای هموار افزوده شده، وجود رودخانه سیمره شرایط را برای انجام فعالیتهای کشاورزی و نیز شکلگیری استقرارهای موقت و گاه دائم بهوجود آورده است، ولی بیشتر این استقرارها (دائم یا فصلی) بهدلیل وجود ارتفاعات و کوهها فاقد راههای ارتباطی و مسیرهای حرکتی مناسب هستند. در این منطقه تپههای متعددی از دوران مختلف و خصوصاً دوران ساسانی دیده میشود. "قلعهی سیرمشاه" در ساحل شرقی رودخانه سیمره و بر روی یک پشتهی طبیعی به ارتفاع تقریبی 40 متر از سطح زمینهای اطراف و 725 متر از سطح آبهای آزاد قرار گرفته است. این تپه که یک قلعه مربوط به دوران ساسانی است، مورد کاوش قرار گرفت. در جریان کاوش از این محوطه و بررسی سطح و دامنههای آن تعدادی سفال بهدست آمد که تعداد 361 قطعه مورد مطالعه و طبقهبندی قرار گرفت. اهمیت سفالهای این محوطه بهدلیل تک دوره ای بودن آن است. مبنای این مطالعه، طبقهبندی و گونهشناسی سفال ساسانی قلعه سیرمشاه و سپس مقایسهی آنها با نمونههای مشابه در زاگرسمرکزی و دیگر مناطق شناخته شده از دوره ساسانی است. سفالهای بهدست آمده از قلعه سیرمشاه در: 6 فرم ظرف، 13فرم لبه، 3فرم کف، 3فرم دسته و 7شیوه تزیینی طبقهبندی شدند که علاوهبر تاثیرات سبک محلی، تأثیر و نفوذ سفالگری ویژگیهای فنی سفال ساسانی حوزهی فرهنگی غرب و جنوبغرب ایران دیده میشود. | ||
کلیدواژهها | ||
سفال؛ دوره ساسانی؛ دره سیمره؛ قلعه سیرم شاه | ||
مراجع | ||
_ توحیدی،فائق،1386.فن و هنر سفالگری،چاپ پنجم، تهران، انتشارات سمت. _ خسروزاده،علیرضا و ابوالفضل عالی،1383."توصیف، طبقه بندی و تحلیل گونه شناختی سفالهای دوران اشکانی و ساسانی منطقه ماه نشان(زنجان)"، مجموعه مقالات همایش بین المللی باستان شناسی ایران:حوزۀ شمال غرب،به کوشش دکتر مسعود آذرنوش، تهران، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری-پژوهشکده باستان شناسی. _ دریایی،تورج،1390.شاهنشاهی ساسانی، ترجمه مرتضی ثاقب فر، تهران، نشر ققنوس. _ سرفراز،علی اکبر و بهمن فیروزمندی،1383.باستان شناسی و هنر دوران تاریخی ماد، هخامنشی، اشکانی، ساسانی، تهران، انتشارات عفاف. _ شهبازی،سیاوش،1385."تبیین گاهنگاری پیش از تاریخ دشت سیمره"،چکیده مقالات-همایش باستانشناسی ایران:حوزۀ غرب،کرمانشاه12-10آبان.تهران،انتشارات دانشگاه تهران. _ عربی،الهام و پریسا وثوق بابائی،1391.نقش سدسازی بر روی محوطههای باستانی: شناسائی یا تخریب؟(مطالعه موردی: سد سیمره).(منتشر نشده). _ فرهنگ جغرافیایی کوهدشت،1375.تهران، سازمان نقشه برداری کشور، انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح. _ کامبخشفرد،سیفاله،1386.کاوشها و پژوهشهای باستانشناسی و احیاء معماری معبد آناهیتای کنگاور و تاق گرا-گنجینههای یافت شده از کاوش ها، جلد دوم، تهران، پژوهشکده باستانشناسی-سازمان میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری. _ کرتیس،جان،1378. ایران کهن، ترجمه خشایار بهادری، تهران، نشر کارنگ. _ کلایس،ولفرام و پترکالمایر،1385.بیستون-کاوشها وتحقیقات سال های1967-1963،باهمکاری: راینر.م.بومر، پتر کالمایر، هوبرتوس فون گال، لوتز ایلیش، ولفرام کلایس، اینگه بورگ لوشای، شمایسر هاینتس لوشای، ترجمه فرامرز نجدسمیعی، تهران، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری- معاونت فرهنگی و ارتباطات، اداره کل امور فرهنگی. _ گیرشمن،رومن،1386.ایران از آغاز تا اسلام، ترجمه محمدمعین، چاپ شانزدهم، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی. _ لک پور، سیمین،1389.کاوشها و پژوهشهای باستان شناسی دره شهر(سیمره)، تهران، انتشارات پازینه و اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان ایلام. _ محمدی فر،یعقوب،1390."گزارش مقدماتی کاوش نجات بخشی قلعهی سیرم شاه(حوضهی آبریز سد سیمره)"پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی،صنایع دستی وگردشگری کشور،پژوهشکدهی باستانشناسی.(منتشر نشده). _ محمدی فر،یعقوب،1391."قلعه سیرم شاه، حوضه آبگیر سد سیمره، لرستان"،چکیده مقالههای یازدهمین گردهم آیی سالانهی باستان شناسی ایران، تهران- موزه ملی، نشر پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری. _ محمدی فر،یعقوب،1392." نگاهی اجمالی به چند محوطه ساسانی دره رودخانه سیمره".(منتشر نشده). _ موسوی نیا، سیدمهدی،1389."سقوط ساسانیان و شواهد تاریخی و باستان شناسی"، دوفصلنامه تحلیلی، پژوهشی باستان شناسی تاریخ هنر و مطالعات میان رشته ای،مجله انجمن علمی دانشجویان باستان شناسی دانشگاه تربیت مدرس،سال دوم، شماره سوم، بهار و تابستان.صص269-260. _ نفیسی،سعید،1384.تاریخ تمدن ایران ساسانی، به اهتمام عبدالکریم جربزه دار، چاپ دوم، تهران، انتشارات اساطیر. _ یارشاطر،احسان،1387.تاریخ ایران از سلوکیان تا فروپاشی دولت ساسانیان(جلدسوم- قسمت اول)،ترجمه حسن انوشه، تهران، انتشارات امیرکبیر، چاپ پنجم.
_ Azarnoush, M. 1994. The sasanian manor house at Hajiabad, Iran.
_ Herrmann, G., Kurbansakhatov, K., and Simpson, J. 2000. “The International Merv Project Preliminary Report on the Ninth Year”. Iran, Vol.39: 9-52. Published by British Institute of Persian Studies.
_ Keall, E.J., Keall, M.J. 1981“The Qal'eh-i Yazdigird Pottery: A Statistical Approach Reviewed work(s)”. Iran, Vol.19: 33-80. Published by British Institute of Persian Studies.
_ Kennet, D. 2002. “Sasanian Pottery in Southern Iran and Eastern Arabia”. Iran, Vol.40: 153-162. Published by British Institute of Persian Studies.
_ Kennet, D. 2004. Sasanian and Islamic pottery from Ras al-Khaimah(eBook version).Classification, chronology and analysis of trade in the Western Indian Ocean. Durham University.
_ Mohammadifar, Y. 2012.”Sar-Gandab”, Sasanika Archaeology 9,(online).
_ Williams, T., Kurbansakhatov, K. 2003. “The Ancient Merv Project, Turkmenistan. Preliminary Report on the Second Season”. Iran, Vol.41: 139-170. Published by British Institute of Persian Studies. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 3,590 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 9,053 |