توصیف، طبقه بندی و تحلیل گونه شناختی سفال های دوره ی اشکانی گورستان سنگ شیر همدان | ||
پژوهش های باستان شناسی ایران | ||
مقاله 7، دوره 4، شماره 7، مهر 1393، صفحه 113-132 اصل مقاله (1.79 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
نویسندگان | ||
لیلا افشاری* 1؛ امیر صادق نقشینه2 | ||
1دانش آموخته کارشناسی ارشد باستان شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر | ||
2استادیار/ هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر | ||
چکیده | ||
دوره اشکانی یکی از ناشناختهترین دورههای تاریخی ایران است و تا سالهای اخیر آن را «دوره میانه تاریک تمدن ایران باستان» میدانستند. سالیان متمادی شناسایی و بررسی فرهنگ و هنر اشکانی تنها بر پایه کاوشهای انجام شده در بینالنهرین و سوریه، بهویژه در پالمیر و دورااروپوس قرار داشت. در ایران تنها محوطههای مهم: شوش، کوهخواجه، خورهه، قلعهیزدگرد، تپه نوشیجان، قلعهضحاک، گورستان طاقبستان کرمانشاه، دامنه پارتی بیستون و معبد لائویسه نهاوند کاوش شدهاند. یکی از با ارزشترین مواد فرهنگی دورهی اشکانی سفال آن است که موضوعی بسیار مهم، دشوار و ناشناخته است و پژوهش و بررسی آن ضروری است. در دورهی اشکانی نکته مهم این است که در تمام قلمرو اشکانی سفالها یکسان نبوده است. در این دوره در هر منطقه ایران سفالهایی وجود داشته که مشخصه آن منطقه بوده و با سفالهای مناطق همجوار متفاوت بوده است. محوطهی سنگشیر در شرق شهر همدان قرار دارد، در شمالشرق این محوطه بر روی تپهای طبیعی یک گورستان وسیع وجود دارد که مجسمه شیرسنگی در بلندترین نقطه جنوبغربی آن قرار دارد. این گورستان در سال 1345 ش. توسط "علی اکبر" سرفراز مورد بازدید قرار گرفت و پس از آن در سالهای 54-1353 ش. توسط "مسعود آذرنوش" کاوش شد که در نتیجهی آن گورهای دورهی: هخامنشی؟، سلوکی؟، اشکانی و اسلامی بهدست آمد. در این نوشتار یافتههای -سفالی اشکانی- بهدست آمده از این گورستان مورد: مطالعه، گونهشناسی، مقایسه و تحلیل قرار گرفتهاند که در نتیجهی آن سه نوع: سفال معمولی، جلینگی و لعابدار شناسایی شد. مطالعه و مقایسه تطبیقی سفالها نشان داد که سفالهای این گورستان مشابه با سفالهای محوطههای حوزههای فرهنگی: غرب، جنوبغرب، شمالغرب ایران و مرکز بینالنهرین است. بر اساس مطالعات انجام شده، میتوان بیان نمود که مجموعه سفالی گورستان سنگشیر همدان مربوط به اوایل و اواسط دورهی اشکانی است. | ||
کلیدواژهها | ||
همدان؛ سنگ شیر؛ گورستان؛ دوره ی اشکانی؛ گونه شناسی سفال | ||
مراجع | ||
آذرنوش، مسعود.، 1354، کاوشهای گورستان محوطه سنگ شیر، گزارشهای سومین مجمع سالانه کاوشها و پژوهشهای باستانشناسی در ایران، تهران، یازدهم تا شانزدهم آبان ماه 1973، به کوشش فیروز باقرزاده، تهران: مرکز باستانشناسی ایران، صص. 72-51. آذرنوش، مسعود.، 2535، دومین فصل کاوش در منطقه سنگ شیر همدان، گزارشهای چهارمین مجمع سالانه کاوشها و پژوهشهای باستانشناسی در ایران، تهران، دوازدهم تا هفدهم آبان ماه 1974، زیر نظر فیروز باقرزاده، تهران: مرکز باستانشناسی ایران، صص. 59-40. خسروی، لیلا.، 1385، گزارش گمانه زنی به منظور تعیین عرصه و حریم، محوطه تی هله- خرم آباد، گزارشهای باستانشناسی 5، تهران: پژوهشکده باستانشناسی، صص 90-71. خسروزاده، علی رضا، و ابوالفضل عالی.، 1383، توصیف، طبقه بندی و تحلیل گونه شناختی سفال های دوران اشکانی و ساسانی منطقهی ماه نشان (زنجان)، مجموعه مقالات همایش بین المللی باستان شناسی ایران، حوزهی شمال غرب، به کوشش دکتر مسعود آذرنوش، تهران: پژوهشکده باستان شناسی، صص 70-45. خسروزاده، علی رضا، و ابوالفضل عالی.،1384 الف، توصیف، طبقه بندی و گونه شناسی سفالهای دوران سلوکی- اشکانی، در بررسیهای باستان شناختی میاناب شوشتر، به کوشش عباس مقدم، تهران: سازمان میراث فرهنگی و گردشگری- پژوهشکده باستان شناس، صص 247-165 . خسروزاده، علی رضا، و ابوالفضل عالی.، 1384ب، گزارش گمانه آزمایشی تپه داروغه ( بخش سلوکی – اشکانی)، در بررسی های باستان شناختی میاناب شوشتر، به کوشش عباس مقدم، تهران: سازمان میراث فرهنگی و گردشگری- پژوهشکده باستان شناسی، صص 523-497. رهبر، مهدی، 1382، کاوش های باستان شناسی خورهه، تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور، معاونت پژوهشی میراث فرهنگی استان مرکزی، موسسه فرهنگی و انتشاراتی پازینه. رهبر، مهدی، و سجاد علی بیگی.، 1390، گزارش پژوهشهای باستان شناختی به منظور مکان یابی معبد لائودیسه در نهاوند، مجله پیام باستان شناس، سال هشتم، شماره پانزدهم، صص 160-133. علی اکبر، سرفراز، 1345، پرونده ثبتی گورستان محوطه سنگ شیر، مرکز اسناد سازمان میراث فرهنگی (منتشر نشده). علیزاده، کریم، 1382، معرفی سفالهای "دژ مادی" بیستون، کرمانشاه-کاوشهای 1381، گزارشهای باستانشناسی 2، تهران: پژوهشکده باستانشناسی، صص107-87. علی بیگی، سجاد، 1389، از سرگیری پژوهشهای باستان شناختی در محوطه پارتی بیستون، دو فصلنامه تحلیلی-پژوهشی باستان شناسی، تاریخ هنر و مطالعات میان رشته ای، مجله انجمن علمی دانشجویان گروه باستان شناسی دانشگاه تربیت مدرس، سال دوم، شماره سوم: 69-39. علی بیگی، سجاد، 1388، گزارش پژوهشهای باستان شناختی در محوطه پارتی بیستون، آرشیو پژوهشکده باستان شناسی (منتشر نشده). کامبخشفرد، سیف ا....، 1377، گورخمرههای اشکانی، پیوست یک مجله باستانشناسی و تاریخ، تهران: مرکز نشر دانشگاهی. کامبخش فرد، سیف ا.....، 1386، کاوشها و پژوهشهای باستان شناسی و احیاء معماری معبد آناهیتای کنگاور و تاق گرا، جلد دوم، گنجینههای یافته شده از کاوشها، تهران: سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری- پژوهشکده باستان شناسی. محمدی فر، یعقوب، 1384، بررسی و تحلیل آثار و استقرارهای اشکانی در زاگرس مرکزی، ، رساله دکتری باستان شناسی دورهی تاریخی دانشگاه تربیت مدرس (منتشر نشده). 1975, "Hamedan", Iran XIII: 181-182..Azarnoush, M
........, 1979, "Deux Saison de Foulles à la Nécropole de "Sang-e Shir" Hamedan", in Akten des VII. International en Kongresses Für Iranische Kunst und Archäologie München 7-10 September 1976, Archaeologische Mitteilungen Aus Iran, Ergänzungs Band 6, Berlin: 281-286. Boucharlat, R. & Labrousse, A. 1979,"Le Palais D’ Artaxerxès II Sur La Rive Droite Du Chaour A Suse", DAFI 10: 21-136.
Boucharlat, R. 1987, Les Niveaux Post- Achéménides à Suse, Secteur Nord, Fouilles de ľApadana-Est et de la Ville Royale Ouest(1973-1978), DAFI 15: 145-311.
Debevoise, N.C. 1934, Parthian Pottery From Seleucia on the Tigris, Ann Arbor, University of Michigan press.
Ghirshman, R. 1976, Terrasses Sacrées de Barde-é Nechandeh et Masjid-i Solaiman, Mémoires Délégation Archéologique En Iran, Tome XLV, Paris.
Haerinck, E. 1983, La Céramique en Iran Pendant la Période Parthe (ca. 250 av. J.C. à ca. 225 après J.C.): Typologie, Chronologieet Distribution (= Iranica Antiqua Supplément II), Gent.
Kleiss, W. 1970, "Zur Topographie des Partherhanges in Bistun", Archaeologische Mitteilungen aus Iran, Band 3: 133-168.
........., 1973, "Bericht Über Erkundungsfahrten In Iran Im Jahre 1972", Archaeologische Mitteilungen aus Iran, Band 6: 7-80.
........., 1996, "Der Sogenannte Partherhang", in: Kleiss W. & Calmeyer P. (eds.), Bisutun: Ausgrabungen und Forschungen in den Jahren 1963-1967, Teheraner Forschungen VII, Gebr. Mann Verlag, Berlin: 73-84.
Keall, E. & Keall, M.J. 1981, "The Qaleh-i Yazdgird Pottery: A Statistical Approach", Iran XIV: 33-81.
Rahbar, M. Alibaigi, S. Haerinck, E. & Overlaet, B. 2014, "In Search of the Laodike Temple At Laodikeia In Media/ Nahavand, Iran", Iranica Antiqua XLIX: 301-329.
Stronach, D. 1969, "Excavations at Tepe Nush-I Jan, 1967", IranVII: 1-20.
........,1974, "Achaemenid Village I at Suse and the Persian Migration to Fars", Iraq 36: 239-248. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 4,443 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 10,566 |