شواهدی از وجود دژی مربوط به ایالت الیپی در لایه های زیرین قلعه فلک الافلاک خرم آباد، لرستان | ||
| پژوهش های باستان شناسی ایران | ||
| مقاله 5، دوره 4، شماره 7، مهر 1393، صفحه 81-94 اصل مقاله (931.24 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| نویسندگان | ||
| سیدرسول موسوی حاجی1؛ محمد بهرامی* 2؛ علی سجادی3 | ||
| 1عضو هیأت علمی دانشگاه مازندران | ||
| 2دانشجوی دکترای باستان شناسی دانشگاه مازندران | ||
| 3عضو هیأت علمی پژوهشکده باستان شناسی | ||
| چکیده | ||
| دره خرمآباد در منطقه زاگرس‌مرکزی دارای خصوصیات منحصر به‌فرد و ویژه‌ای است. در میانه دره و درست در جایی که رودخانه خرمآباد به سمت شمال‌غرب می‌چرخد و زاویه‌ای ایجاد می‌کند، صخره‌ای طبیعی وجود دارد که چشمه‌ای پرآب در زیر آن می‌جوشد و از جهات شرق، جنوب و جنوب‌غرب رودخانه خرمآباد آن را فرا گرفته است. در تابستان سال 1386 ش. کاوش لایهنگاری با ایجاد گمانه‌ای با ابعاد 3×3 متر در گوشه جنوب‌غربی حیاط دوم قلعه فلکالافلاک آغاز شد که در عمق پایانی 30/13متری به‌دلیل ایجاد پله به 2×1متر رسید. در پایان فصل دوم کاوش در سال 1387 ش.، 5 دوره فرهنگی، که به ترتیب از قدیم به جدید مربوط به سده‌های نهم و هشتم ق.م. (آهن II پایانی)، دوره‌های فراهخامنشی، اشکانی، ساسانی و قرون متأخر اسلامی بود، مورد شناسایی قرار گرفت. طی فصل دوم کاوش لایهنگاری محوطه قلعه‌ی فلکالافلاک خرمآباد در سال 1387ش.، به نشانه‌هایی از وجود یک دیوار سترگ خشتی برخورد شد؛ این دیوار از عمق 30/6 متری کف حیاط دوم قلعه‌ی فلکالافلاک شروع شده و تا سطح صخره‌ی طبیعی تپه در عمق حدود30/13 متری از کف آجرفرش حیاط قلعه ادامه یافت. این نوشتار بر آن است که بنا به شواهد لایهنگاری و وجود مواد فرهنگی قابل اعتنایی چون: سفال "گونه لرستان" و معماری به‌کار رفته در آن بیان دارد که احتمالاًَ این سازه‌ی خشتی به دژی از حکم‌رانان ایالت الیپی مربوط به قرون نهم وهشتم ق.م.تعلق دارد که در جریان حملات ویران‌گر یکی از پادشاهان آشور در اواخر قرن هشتم یا اوایل قرن هفتم ق.م. مورد هجوم واقع گردید و به آتش کشیده شد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| خرم آباد؛ قلعه ی فلک الافلاک؛ لایه نگاری؛ دژ دفاعی | ||
| مراجع | ||
|
ابناثیر، علی ابن محمد، 1364، "تاریخ کامل بزرگ ایران و اسلام"، ترجمه عباس خلیلی، جلد دوم، انتشارات علمی، تهران. - ابنحوقل، ابوالقاسم محمد، 1345، "صورهالارض"، ترجمه جعفر شعار، جلد دوم، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، تهران. - اسکندربیک منشی، 1362، "عالم آرای عباسی"، ؟، تهران. - دیاکونوف، ا. م.، 1380، "تاریخ ماد"، ترجمه کریم کشاورز، چاپ ششم، انتشارات علمی و فرهنگی، تهران. - راولینسون، هنری، 1361، "سفرنامه راولینسون: گذر از زهاب به خوزستان"، ترجمه سکندر امانالهی بهاروند، نشر آگاه، تهران. - حسنپور، عطا، 1391، "کاوشنجاتبخشیدرگورستانباباجیلانوگاهنگاریمطلقآن"،در مجموعه مقالات هشتاد سال باستانشناسی ایران، بهکوشش یوسف حسنزاده و سیما میری، صص: 216-191. - سجادی، علی؛ رجبی، نوروز؛ بهرامی، محمد، 1387، "گزارش دو فصل کاوش لایهنگاری محوطه فلکالافلاک خرمآباد"، مرکز اسناد میراث فرهنگی لرستان، منتشر نشده. - سجادی، علی و فرزین، علیرضا، 1382، "قلعه فلکالافلاک (دژ شاپورخواست)"، انتشارات اداره کل آموزش و تولیدات فرهنگی میراث فرهنگی لرستان، خرمآباد. - سجادی، علی و نوری، عباس، 1387، "گزارش کاوش گمانه شماره6 پروژه استحکامبخشی قلعه فلکالافلاک خرمآباد"، مرکز اسناد میراث فرهنگی لرستان، منتشر نشده. - Goffe M., C., 1968, Lūristᾱn in the first half of the First Millennium B.C., Iran, Vol. VI, PP. 105-134.
- -------, 1977, Excavations at Baba Jan: The Architecture of the East Mound, LevelsII and III, Iran, Vol. XV, PP. 103-136. - -------, 1978, Excavation at Baba Jan: The Pottery and Metal from Levels III AND II, Iran, Vol. XVI, PP. 29-67.
- Medvedskaya, I., N.,1992,"The Question of the Identification of 8th-7th Century Median Sites and the Formation of the Iranian Architectural Tradition", Archaologische Mitteilungen aus Iran, 25, 73-79.
- -------, 1999, "Media and Neighbors I: The Localization of Elipi", Iranica Antiqua, Vol. XXXIV, pp. 53-70.
- Parpola, S., 1970, "Neo-Assyrian Toponyms (Alter Orient und Altes Testament 6)", Neukirchen-Vluyn.
- Levine, L.D., 1974, "Geographical Studies in the Neo-Assyrian Zagros", Iran, Vol. XII, PP. 99-124.
- ------, 1987, "The Iron Age", in F. Hole (ed.): The Archaeology of Western Iran, Settlement and Society from Prehistory to the Islamic Conquest, Washington, pp. 229-250.
- Young, T. C., 1969, "Excavation at Godin Tepe", first progress report, Royal Ontario museum. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 3,407 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 2,646 |
||