سامانه مدیریت نشریات علمی دانشگاه بوعلی سینا

بابلی بهمه, الهام, مصطفوی نیا, سید محمد رضی. (1403). دلالت‌های معنایی فعل حسی «نظر» در گفتمان حاکم بر نهج‌البلاغه براساس نظریه شبکه شعاعی و پیش‌نمونه. پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 11(44), 51-76. doi: 10.22084/nahj.2024.29497.3069
الهام بابلی بهمه; سید محمد رضی مصطفوی نیا. "دلالت‌های معنایی فعل حسی «نظر» در گفتمان حاکم بر نهج‌البلاغه براساس نظریه شبکه شعاعی و پیش‌نمونه". پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 11, 44, 1403, 51-76. doi: 10.22084/nahj.2024.29497.3069
بابلی بهمه, الهام, مصطفوی نیا, سید محمد رضی. (1403). 'دلالت‌های معنایی فعل حسی «نظر» در گفتمان حاکم بر نهج‌البلاغه براساس نظریه شبکه شعاعی و پیش‌نمونه', پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 11(44), pp. 51-76. doi: 10.22084/nahj.2024.29497.3069
بابلی بهمه, الهام, مصطفوی نیا, سید محمد رضی. دلالت‌های معنایی فعل حسی «نظر» در گفتمان حاکم بر نهج‌البلاغه براساس نظریه شبکه شعاعی و پیش‌نمونه. پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 1403; 11(44): 51-76. doi: 10.22084/nahj.2024.29497.3069

دلالت‌های معنایی فعل حسی «نظر» در گفتمان حاکم بر نهج‌البلاغه براساس نظریه شبکه شعاعی و پیش‌نمونه

فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه
مقاله 3، دوره 11، شماره 44، اسفند 1402، صفحه 51-76    اصل مقاله (1.04 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nahj.2024.29497.3069
نویسندگان
الهام بابلی بهمه* 1؛ سید محمد رضی مصطفوی نیا2
1دانش‌آموخته دکتری زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و زبان‌های خارجی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران
2دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه قم، قم، ایران‏
چکیده
معناشناسی شناختی به‌عنوان شاخه‌ای از زبانشناسی شناختی، دیدگاه‌های نوینی را در رابطه با معنای واژگان مطرح کرده و با تکیه بر انواع بافت‌های کلام، بر معناشناسی متن تمرکز دارد. این نگرش که توسعه معنایی واژگان را مبنا قرار داده همسو با نسبی‌گرایی مطلق و تعین کامل معنا در بافت کلام نیست. نظریه شبکه شعایی که بنابر الگوی مقوله‌بندی، بسط معنایی یا چند معنایی نظام­مند واژگان را بررسی می‌کند، از یک مدخل واژگانی، یک عضو کانونی مشخص کرده که تمامی معانی آن واژه، با این عضو که با نام پیش‌نمونه در این رهیافت، معرفی شده، ارتباطی نظام‌مند دارند. از آنجاکه گفتمان حاکم بر نهج‌البلاغه از پویایی و انعطاف‌پذیری قابل‌توجهی برخوردار بوده، این روش معناشناسی نوین که در تعارض با متون دینی نبوده، قابلیت تطبیق بر متن آن را دارد. از این رو، جستار حاضر با مطالعه همزمانی و رویکرد توصیفی و با تکیه بر بافت‌زبانی در تلاش است تا توسعه معنایی فعل حسی «نظر» را در چارچوب شبکه شعاعی در یک دوره خاص ترسیم کند. برآیند پژوهش نشان می‌دهد که معنای «درک بصری؛ نگاه کردن با ابزار چشم» پیش‌نمونه این صورت زبانی است. این واژه و دیگر مشتقات صرفی آن، در بافت‌زبانی نهج‌البلاغه با توجه به هم‌آیی‌ها، بسط معنایی پیدا می‌کنند و بیشترین گستره آن، در مفاهیم انتزاعی و توسیع مجازی بوده­است. از طرفی، امام (ع) در گسترش معنایی فعل حسی «نظر»، علاوه‌بر مفاهیم حسی، تربیتی، اطاعت کردن و تجربه‌کردن، توجه ویژه‌ای به افعال حوزه شناختی داشته­‌است و بسط معنایی این صورت زبانی در مفهوم «توجه کردن» بیشترین معنای کشسانی را داشته‌­است.
کلیدواژه‌ها
معناشناسی شناختی؛ گسترش معنایی؛ شبکه شعاعی؛ پیش‌نمونه؛ نظر؛ نهج‌البلاغه
مراجع
  • ابن منظور، محمد بن مکرم (۱۴۱۴). لسان العرب. المجلد الخامس. الطبعة الثالثة. بیروت: دار صادر.
  • پالمر، فرانک ر (۱۳۸۷). نگاهی تازه به معنی­شناسی. ترجمه کوروش صفوی. چاپ پنجم. تهران: نشر مرکز.
  • دشتی، محمد (۱۳۸۶). ترجمة نهج­البلاغه. چاپ اول. قم: ظهور.
  • الزمشخری، محمود (۱۴۰۷). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل. المجلد الثانی. الطباعة الثالثة. بیروت: دار الکتاب العربی.
  • شاملی، نصرالله و حاجی­قاسمی، فرزانه (۱۳۹۶). شبکه شعاعی معنای دیدن در خطبه­های نهج­البلاغه بر پایه معناشناسی شناختی قالبی؛ بررسی موردی فعل رأی با تکیه بر ترجمه­های دشتی، جعفری و شهیدی. فصلنامه پژوهشنامه نهج­البلاغه. سال پنجم، شماره ۱۹، ۱۲۴-۱۰۲. DOI: 10.22084/NAHJ.2017.11515.1668
  • عبدالواحد، عبدالحمید و خروف محمد (۲۰۱۶). المقولة فی نظریة النموذج الأصل. سیاقات اللغة والدراسات البینیة، المجلد الأول، ۳، 93-107.
  • قادری، مهدی (۱۳۹۸). بررسی چندمعنایی افعال حسی در چارچوب معناشناسی شناختی. مطالعه تطبیقی دو فعل «دیدن» و «شنیدن» در فارسی و انگلیسی. فاطمه یوسفی­راد و آزیتا افراشی. دانشگاه پیام­نور.
  • قائمی­نیا، علی­رضا (۱۳۹۰). معناشناسی شناختی قرآن. چاپ اول. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  • گیررتس، دیرک (۱۳۹۳). نظریه­های معنی­شناسی واژگانی. ترجمه کورش صفوی. تهران: نشر علمی.
  • مختار عمر، احمد. (۱۳۸۵). معنی­شناسی. ترجمه سید حسین سیدی. چاپ اول. مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی.
  • مزبان، علی حسن. (۱۳۹۴). درآمدی بر معنی­شناسی در زبان عربی. ترجمه فرشید ترکاشوند. چاپ اول. تهران: سمت.
  • المصطفوی، علامة حسن. (۱۹۷۱). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. المجلد الثانی‌عشر. لبنان-بیروت: دارالکتب العلمیة.
  • Liu, M.; Li, Zh., Song, G., Kong, F., & Liu, J. (2009). The Prototype Analysis of Ren: A Study on College” Implicit Theories of Ren. International Journal of Psychological Studies, 1(2), 41-48. DOI:5539/ijps.v1n2p41
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 256
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 129