سامانه مدیریت نشریات علمی دانشگاه بوعلی سینا

فنی اصل, عباس. (1403). اساسی‌ترین شروط حکمرانی بر اساس حکمت 110 نهج‌البلاغه. پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 11(44), 133-158. doi: 10.22084/nahj.2024.29838.3106
عباس فنی اصل. "اساسی‌ترین شروط حکمرانی بر اساس حکمت 110 نهج‌البلاغه". پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 11, 44, 1403, 133-158. doi: 10.22084/nahj.2024.29838.3106
فنی اصل, عباس. (1403). 'اساسی‌ترین شروط حکمرانی بر اساس حکمت 110 نهج‌البلاغه', پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 11(44), pp. 133-158. doi: 10.22084/nahj.2024.29838.3106
فنی اصل, عباس. اساسی‌ترین شروط حکمرانی بر اساس حکمت 110 نهج‌البلاغه. پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 1403; 11(44): 133-158. doi: 10.22084/nahj.2024.29838.3106

اساسی‌ترین شروط حکمرانی بر اساس حکمت 110 نهج‌البلاغه

فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه
مقاله 6، دوره 11، شماره 44، اسفند 1402، صفحه 133-158    اصل مقاله (919.27 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nahj.2024.29838.3106
نویسنده
عباس فنی اصل*
استادیار گروه معارف اسلامی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
چکیده
عهده‌داری مسئولیت اقامه امر الهی، از وظایف دینی بشر است که موفقیت در آن، منوط به رعایت شرایط ویژه‌ای است که امام علی (ع) در حکمت 110 به مهم‌ترین آن‌ها اشاره داشته‌اند. پژوهش حاضر کوشیده است با روش تبیین این شروط و بررسی ثمرات پایبندی به آن‌ها در موفقیت اقامه‌کننده امر الهی و همچنین آسیب‌های ناشی از عدم پایبندی به آن‌ها در عدم توفیق فرد، نوشته حاضر را به شیوه تحلیلی-توصیفی ارائه دهد. امام علی (ع) اجتناب سه رذیله «مصانعه»، «مضارعه» و «مطامع نفسانی» را مهم‌ترین شروط موفقیت در اقامه امر الهی دانسته است که منجر به حصول فضیلت‌هایی نظیر شجاعت، عزت و استواری شده و زمینه اساسی موفقیت فرد را فراهم می‌سازد. عدم اجتناب از هر یک از رذایل و گرفتار شدن به آن‌ها، ناهنجاری‌های متعددی را در پی داشته و مانع موفقیت فرد می‌گردد؛ چراکه مصانعه؛ موجب ضعف و زبونی شده و شجاعت و صداقت را از بین می‌برد. مضارعه، موجب بی‌هویتی شده و ذلت و خضوع در مقابل باطل را در پی دارد و پیروی از مطامع نیز موجب بندگی طمع‌های شخصی شده و ایمان و استواری فرد را از بین می‌برد. پرهیز هم‌زمان از هر سه رذیله مذکور، منجر به روحیه شجاعت و آزادمنشی و قناعت شده و فرد را از زبونی، تعظیم و دست‌بوسی عوام و طمع به مال آن‌ها رهایی می‌بخشد.
کلیدواژه‌ها
موفقیت؛ امر الهی؛ مصانعه؛ مضارعه؛ اقامه
مراجع
  • قرآن کریم.
  • نهج‌البلاغه
  • آبی، منصور بن الحسین (1424 ق). نثر الدرر فی المحاضرات، لبنان: دارالکتب العلمیه.
  • آمدی، عبدالواحد بن محمد (1410 ق). غررالحکم (تصحیح رجایی)، قم: دار الکتاب الإسلامی.
  • اصفهانی، احمد بن عبدالله (1988). حلیة الأولیاء و طبقات الاصفیاء، ج 8، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  • ابن‌ابی‌الحدید، عبدالحمید بن هبه الله (بی‌تا). شرح نهج‌البلاغه، قم: مکتبة آیة الله العظمی المرعشی.
  • ابن شهرآشوب، محمد بن علی (بی‌تا). المناقب، مترجم هاشم رسولی، قم، نشر علامه.
  • ابن عربی، محمد بن عبدالله (1408 ق). احکام القرآن، بیروت: انتشارات دار الجیل.
  • ابن منظور، محمد بن مکرم‏ (1414 ق‏). لسان العرب، چاپ سوم، بیروت: دار صادر.
  • ابن میثم، میثم بن علی (1362). شرح نهج‌البلاغه (مصباح السالکین)، موسسه نشر الکتاب.
  • ------------ (1366 ش). اختیار مصباح السالکین، مشهد: آستان قدس رضوی. بنیاد پژوهش‌های اسلامى.
  • ابوالعزم، عبدالغنی (2013 م). معجم الغنی الظاهر، الرباط: موسسه الغنی للنشر.
  • الازهری، محمدبن احمد (2001 م). تهذیب اللغه، جلد 1، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  • تمیمی، ارکان (1429 ق). صفوة شروح نهج‌البلاغه، قم: انتشارات الاعتصام.
  • جحاف، یحیی بن ابراهیم (1380 ش). ‌إرشاد المؤمنین إلی معرفة نهج البلاغة المبین، قم: انتشارات دلیل ما.
  • جعفری، محمدمهدی (1380 ش). پرتوی از نهج‌البلاغه، تهران: سازمان چاپ و انتشارات.
  • جم، رفیق (۱۹۹۹). موسوعة مصطلحات التصوف الإسلامی، ج 1، بیروت: مکتبة لبنان ناشرون.
  • خویی، سید ابوالقاسم (1393). مصباح الفقاهه فی المعاملات، قم: نشر فقاهت.
  • ----------- (1400 ق). منهاج البراعة فی شرح نهج‌البلاغه، تهران: مکتبه الاسلامیه.
  • دخیل، علی‌محمدعلی (۱۴۰۶ ق). شرح نهج‌البلاغه، بیروت: دار المرتضی.
  • دلشاد تهرانی، مصطفی (1379). حکومت حکمت: حکومت در نهج‌البلاغه، تهران: انتشارات دریا.
  • ------------ (1398). تفسیر موضوعی نهج‌البلاغه، به کوشش قدیر پیری، وب‌سایت فارض.
  • دین‌پرور، سیدجمال‌الدین (1417). المحقق الطباطبائی فی ذکراه السنویة الأولی، ج ۳، قم: مؤسسة آل‌البیت (ع) لإحیاء التراث.
  • راغب اصفهانی، حسین ابن محمد (1392 ش). مفردات الفاظ قران کریم، ترجمه حسین خداپرست، قم: انتشارات نوید اسلام.
  • ------------------ (1420 ق). محاضرات الأدباء و محاورات الشعراء و البلغاء، بیروت: شرکه دارالارقم.
  • الزجاجی، ابی‌القاسم (1401 ق). اخبار ابی‌القاسم الزجاجی، تحقیق عبدالحسین مبارک، بغداد: دار الرشید للنشر.
  • سرخسی نیشابوری، علی‌بن‌ناصر (1415 ق). اعلام نهج‌البلاغه، تهران: سازمان چاپ و انتشارات.
  • شرقی، محمدعلی (1366 ش). قاموس نهج‌البلاغه، جلد ۳، تهران: دارالکتب الإسلامیة.
  • شریف الرضی، محمد بن حسین (بی‌تا). ترجمه‌ و شرح‌ نهج‌البلاغه‌ (تنبیه الغافلین و تذکرة العارفین)، تهران: پیام حق.
  • صالح، صبحی (1370 ش). فرهنگ نهج‌البلاغه، تهران: ناشر اسلامی.
  • زیارت، احمدحسن، مصطفی، ابراهیم، النجار، محمدعلی و عبدالقادر، حامد (1387). المعجم الوسیط، انتشارات صادق، جلد 2.
  • العمری، حسین (2010 م). الخطاب فی نهج‌البلاغه، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  • جحاف، یحیی بن ابراهیم (1380 ش). ‌إرشاد المؤمنین إلی معرفة نهج‌البلاغة المبین، قم: انتشارات دلیل ما.
  • حسینی، عبد‌الزهراء (1409 ق). مصادر نهج‌البلاغة و أسانیده، جلد: ۴، بیروت: دار الزهراء.
  • طباطبایی، محمدحسین (1374 ش). المیزان فی تفسیر القران، ترجمه محمدباقر موسوی همدانی، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  • طیب، سید عبدالحسین (‏‏1378 ش). ‏اطیب البیان فی تفسیر القرآن،‏ تهران: انتشارات اسلام.
  • مصطفی، ابراهیم، عبدالقادر، حامد، زیارت، احمدحسن و النجار، محمدعلی (1989 م). المعجم الوسیط، استانبول – ترکیه: دار الدعوة.
  • فیروزآبادی، محمد بن یعقوب (1415 ق). القاموس المحیط، بیروت، دار الکتب العلمیة.
  • فیض‌الاسلام اصفهانی، علی‌نقی (۱۳۶۸ ش). ترجمه و شرح نهج‌البلاغه، تهران: سازمان چاپ و انتشارات فقیه.
  • قطب راوندی، سعیدبن‌هبه‌الله (1406 ق). منهاج البراعة، قم: مکتبة آیة الله العظمی المرعشی النجفی.
  • کرمی، محمد (1387 ق). ‌بحوث و آراء تبتنی الواقع و الحضارة الزمنیة (شرح نهج‌البلاغه کرمی)، قم: المطبعة العلمیة.
  • کلینی، محمد بن یعقوب (1387 ش). اصول کافی، مترجم مهدی آیت‌اللهی، تهران: انتشارات جهان‌آرا.
  • متقی، علی بن حسام‌الدین (1419 ق). کنز العمال فی سنن الأقوال و الأفعال، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  • مجلسی، محمدباقر ‏‏(۱۴۴۰ ق). بحارالانوار، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
  • ---------- (1408 ق). ‌شرح نهج‌البلاغة المقتطف من بحار الأنوار، تهران: مؤسسة الطبع و النشر.
  • محمدی ری‌شهری، محمد (۱۳۸۳ ش). میزان الحکمة، چاپ اول، قم: دارالحدیث.
  • محمودی، محمدباقر (۱۴۱۸ ق). نهج‌السعادة فی مستدرک نهج‌البلاغة، تهران: سازمان چاپ و انتشارات.
  • مدرسی، محمدتقی (1372 ش). امامان شیعه و جنبش‌های مکتبی، ترجمه حمید آژیر، تهران: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
  • مسعودی، علی بن حسین (1396 ش). مروج الذهب و معادن الجوهر، مترجم ابوالقاسم پاینده‌، تهران‌: انتشارات علمی و فرهنگی‌.
  • -------------- (1409 ق). مروج الذهب، قم: مؤسسة دارالهجرة.
  • مشکینی اردبیلی، علی (1363 ش). الهادی الی موضوعات نهج‌البلاغة، تهران: سازمان چاپ و انتشارات.
  • مصطفوی، شیخ حسن (1416 ق). التحقیق فی کلمات القران الکریم، تهران: مؤسسة الطباعة والنشر، نشر آثار المصطفوی.
  • مطهری، مرتضی (1395 ش). مجموعه آثار، جلد 24، قم: انتشارات صدرا، چاپ بیستم.
  • --------- (1380 ش). یادداشت‌های استاد مطهری، چاپ دوم، جلد 1، 7 و 10، قم: انتشارات صدرا.
  • معلوف، لویس (1973 م). المنجد فی اللغة، بیروت: دار المشرق.
  • مغنیه، محمدجواد (1979 م). فی ظلال نهج‌البلاغة، جلد: ۴، بیروت: دارالعلم للملایین.
  • مکارم شیرازی، ناصر (1375). پیام امام امیرالمؤمنین (ع)، تهران: دارالکتب الإسلامیة.
  • ------------ (1396). تفسیر نمونه، انتشارات دارالکتب الاسلامیه، جلد 16.
  • موسوی، عباس ‌علی (1418 ق). شرح نهج‌البلاغه، بیروت: دارالرسول الاکرم (ص).
  • موسوی، محسن باقر (1423 ق). علوم نهج‌البلاغة، لبنان، بیروت: دارالعلوم.
  • مؤید، یحیی بن حمزه (1424 ق). الدیباج‌الوضی فی الکشف عن أسرار کلام الوصی، صنعا: مؤسسة الإمام زید‌بن علی‌الثقافیة.
  • نواب لاهیجی، محمدباقر بن محمود (بی‌تا). شرح نهج‌البلاغه (نواب لاهیجی)، تهران: اخوان کتابچی.
  • هاشمی خویی، حبیب‌الله بن محمد (1400 ه.ق). منهاج البراعة جلد: ۲۱، تهران: مکتبة الاسلامیة.
  • واسطی، علی بن محمد بن ابی‌نزار (1376 ش). عیون الحکم و المواعظ، قم: دار‌الحدیث.
  • واسطی زبیدی، محب الدین سید محمد (1414 ق). تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت: دارالفکر للطباعة و النشر.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 263
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 133