تحلیل فرمالیستی خطبة 34 نهجالبلاغه | ||
فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه | ||
مقاله 5، دوره 11، شماره 42، شهریور 1402، صفحه 95-120 اصل مقاله (1.15 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nahj.2024.27580.2911 | ||
نویسندگان | ||
یوسف عالی عباس آباد1؛ صدیقه سلیمانی1؛ حسین آریان* 2 | ||
1دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران. | ||
2دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی و هنر، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران. | ||
چکیده | ||
فرمالیسم از مکتبهای نقد ادبی معاصر است که از دیدگاه زبانشناسی، اثر را مطالعه میکند. این مکتب در روسیه و در میان جنگ جهانی اول شکل گرفت. 1930م اوج اقتدار آن بود. زبانشناسانی مانند بوریس آخن بام، شکلوفسکی و یاکوبسن از مهمترین چهرههای نظریة فرمالیسم هستند. تأکید اصلی و عمدة نظریه، نقد فرم یا شکل اثر است و نگاه چندانی به محتوا یا درونمایه، بیوگرافی نویسنده و مسائل حاشیهای اثر ندارد. تحلیل فرمالیستی خطبة 34 نهجالبلاغه، موضوع پژوهش مقالة حاضر است. روش پژوهش مقاله برپایة روش تحلیلی ـ توصیفی است که براساس رویکرد اسنادی، مواد، مؤلفّهها و مبانی فرمالیسم ـ ساختارشناسی بررسی میشود. هدف مقاله، شناخت فرم و تبیین فرمالیستی متن خطبه، نوع رویکرد امام علی (ع) به کلام و شیوة بهکارگیری این نظریة ادبی در خطبه 34 است. پرسش اصلی پژوهش در حول این محور میچرخد که نویسنده چگونه معانی ذهنی خود را در قالب واژگان ریخته و آنها را به جامعة مخاطبان ارائه داده است؟ فـرم این واژگان یا این سازههای زبانی چگونه است؟ و متن خطبة 34، چه ویژگیهای فرمالیستی دارد؟ نتایج این مطالعه نشان داد زاویة دید دانای کل، استیلا بر زیر و بم واژگان، نوع لحن، چرخش لحن و ایجاد بحث جدید در ضمن واژگان و افعال، بلاغت کلام و بهکارگیری موسیقی خاص در آرایش واجها، فرم منحصربهفردی به متن خطبه داده است. | ||
کلیدواژهها | ||
امام علی(ع)؛ نهجالبلاغه؛ خطبة 34؛ تحلیل فرمالیستی؛ لحن؛ واژگان؛ موسیقی متن | ||
مراجع | ||
- ابنابیالحدید، عبدالحمید بن هبهالله (1386). شرح نهجالبلاغه، تهران: مؤسسة تحقیقات و نشر معارف اهل بیت. - ابناثیر، ضیاءالدین (1420ق). المثل السائر فی ادب الکاتب و الشعار، بیروت: المکتبـﺔ العصریـﺔ. - احمدی، بابک (1389). ساختار و تأویل متن، تهران: مرکز. - اسکولز، رابرت (1383). درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیات، ترجمة: فرزانه طاهری، تهران: آگاه. - امامی، نصرالله (1378). مبانی و روشهای نقد، تهران: دیبا. - انوشه، حسن (1381). دانشنامة ادب فارسی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. - ایگلتون، تری (1372). پیشدرآمدی بر نظریههای ادبی، ترجمة: عباس مخبر، تهران: مذکر. - باختین، میخائیل (1381). سودای مکالمه، خندة آزادی، ترجمة: محمدجعفر پوینده، تهران: چشمه. - پاینده، حسین (1385). نقد ادبی و دموکراسی، تهران: نیلوفر. - تودوروف، تزوتان (1382). بوطیقای ساختگرا، ترجمة: محمد نبوی، تهران: آگه. - ----------- (1385). نظریة ادبیات (ترجمة متنهایی از فرمالیسم روسی به زبان فرانسوی)، ترجمة: عاطفه طایی، تهران: اختران. - ثمره، یدالله (1386). سبکشناسی زبان، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی. - حقشناس، علیمحمد (1356). آواشناسی، تهران: آگاه. - داد، سیما (1371). فرهنگ نقد ادبی، تهران: مروارید. - دیچز، دیوید (1373). شیوههای نقد ادبی، ترجمة: محمدتقی (امیر) صدقیانی ـ دکتر غلامحسین یوسفی، تهران: علمی. - سلدن، رامان ـ پیتر ویدوسن (1377). راهنمای نظریة ادبی معاصر، ترجمة: عباس مخبر، تهران: طرح نو. - شایگانفر، حمیدرضا (1380). نقد ادبی، تهران: دستان. - شمیسا، سیروس (1386). نقد ادبی، تهران: میترا. - شهیدی، سیدجعفر (1377). ترجمة نهجالبلاغه، تهران: علمی و فرهنگی. - صفوی، کوروش (1369). نگاهی به تقابل معنایی، نشریة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی کرمان، سال اول، شمارة اول، 104-115. - عالی عباسآباد، یوسف (1398). تاریخنگار تصویرگرا یا شاعر فرمالیست، تهران: قطره. - عباس، احسان (1996). فنّ الشعر، بیروت: دار صادر. - فرای، نورتروپ (1372). تخیل آشفته، ترجمة: سعید ارباب شیروانی، تهران: نشر دانشگاهی. - قویمی، مهوش (1383). آوا و القا (رهیافتی به شعر اخوان ثالث)، تهران: هرمس. - مککوئیلان، مارتین (1384). پل دومان، ترجمة پیام یزدانجو، تهران: مرکز. - کاسیرر، ارنست. (1366). زبان و اسطوره، ترجمة: محسن ثلاثی، تهران: نقره. - لوریا، الکساندر (1368). زبان شناخت، ترجمة: حبیبالله قاسمزاده، ارومیه: انزلی. - ولک، رنه (1379). تاریخ نقد جدید، جلد 2، ترجمة: سعید ارباب شیروانی، تهران: نیلوفر. - هال، جیمز (1380). فرهنگ نگارهای نمادها در هنر شرق و غرب، ترجمة: رقیه بهزادی، تهران: فرهنگ معاصر. - یارمحمدی، لطفالله (1383). گفتمانشناسی رایج و انتقادی، تهران: هرمس. - Lyons, J. (1987). Semantics, vol 1, Cambridge: Cambridge University. - Lodge, D. (1990). Modern criticism and Theory, London: Longman. - Mcquillan, M. (2000). Narrative Reader, Landon and New York: Rouledge. - Rimmon Kenan, S. (2002). Narrative Fiction, Landon and New York: Rouledge. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 244 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 215 |