سامانه مدیریت نشریات علمی دانشگاه بوعلی سینا

شاهوردی, فرحناز, شهبازی, محمود, سجادی, سیدابوالفضل, مختاری, قاسم. (1402). بررسی و تحلیل تأثیر جادوی مجاورت در آفرینش موسیقی و معنا در خطبه 93 نهج‌البلاغه موسوم به خطبه فتنه. پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 11(42), 1-21. doi: 10.22084/nahj.2024.27773.2928
فرحناز شاهوردی; محمود شهبازی; سیدابوالفضل سجادی; قاسم مختاری. "بررسی و تحلیل تأثیر جادوی مجاورت در آفرینش موسیقی و معنا در خطبه 93 نهج‌البلاغه موسوم به خطبه فتنه". پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 11, 42, 1402, 1-21. doi: 10.22084/nahj.2024.27773.2928
شاهوردی, فرحناز, شهبازی, محمود, سجادی, سیدابوالفضل, مختاری, قاسم. (1402). 'بررسی و تحلیل تأثیر جادوی مجاورت در آفرینش موسیقی و معنا در خطبه 93 نهج‌البلاغه موسوم به خطبه فتنه', پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 11(42), pp. 1-21. doi: 10.22084/nahj.2024.27773.2928
شاهوردی, فرحناز, شهبازی, محمود, سجادی, سیدابوالفضل, مختاری, قاسم. بررسی و تحلیل تأثیر جادوی مجاورت در آفرینش موسیقی و معنا در خطبه 93 نهج‌البلاغه موسوم به خطبه فتنه. پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 1402; 11(42): 1-21. doi: 10.22084/nahj.2024.27773.2928

بررسی و تحلیل تأثیر جادوی مجاورت در آفرینش موسیقی و معنا در خطبه 93 نهج‌البلاغه موسوم به خطبه فتنه

فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه
مقاله 1، دوره 11، شماره 42، شهریور 1402، صفحه 1-21    اصل مقاله (819.33 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nahj.2024.27773.2928
نویسندگان
فرحناز شاهوردی1؛ محمود شهبازی* 2؛ سیدابوالفضل سجادی2؛ قاسم مختاری2
1دانش‌آموخته دوره دکتری زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و زبان‌های خارجی، دانشگاه اراک، اراک، ایران
2دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و زبان‌های خارجی، دانشگاه اراک، اراک، ایران
چکیده
ازجمله ویژگی‌های ستودنی نهج‌البلاغه که در خوانشی اندیشه محور حاصل می‌آید، همگونی موسیقایی و معنایی آن است. پیوند موسیقایی و معنایی عبارات نهج‌البلاغه از رهگذر عنصری فرمالیستی به‌نام «ﺟﺎﺩﻭﻱ ﻣﺠﺎﻭﺭﺕ» محقق می‌شود. تأثیر هنری و زیبایی‌شناسی این پدیده در تاریخ شاهکارهای ادبی و موسیقایی دنیا و نیز در کتب دینی و مقدس جهان بالأخص قرآن کریم و نهج‌البلاغه امری شگفت و تعیین‌کننده است. آنچه این پژوهش درصدد پاسخگویی بدان است چگونگی همگونی موسیقایی و معنایی عبارات مختلف خطبه فتنه از طریق جادوی مجاورت است. برای این منظور، با روش توصیفی تحلیلی، هنرسازه­هایی را که در فرایند انتخاب و ترکیب واژگان بر محور هم‌نشینی، دست به آشنایی‌زدایی و ایجاد موسیقی در بافت معمول کلام می‌زند، شناسایی شده است، سپس معانی تازه‌ای که از این رهگذر در اسلوب و ساختاری نو خلق می‌شود نشان داده شده است. آنچه از این پژوهش به‌دست آمد، بیانگر این مهم است که جادوی مجاورت در کلام حضرت امیر(ع) علاوه بر همگونی نظام آوایی، با رخنه در درونی‌ترین لایه‌های بافت کلام نیز که همان موسیقی معنوی است دست به آفرینش معانی می‌زند و این‌گونه قدرت تأثیرگذاری کلام را بر مخاطب فزونی می‌بخشد.
کلیدواژه‌ها
همگونی موسیقایی؛ جادوی مجاورت؛ محور همنشینی؛ نهج‌البلاغه؛ خطبه 93
مراجع
  • قرآن کریم.
  • ابن منظور، محمدبن مکرم (1414ق). لسان العرب. ط 3، بیروت: دار صادر.
  • انیس، ابراهیم (2013م). دلالة الالفاظ. مصر: مکتبة الأنجلو المصریة.
  • --------- (1952م). موسیقی الشعر. مصر: مکتبة الأنجلوا المصریة.
  • بحرانی، کمال‌الدین‌بن میثم (1386ش). شرح نهج‌البلاغه. قم: دارالحبیب.
  • بلقاسم، دفة (2009م). نماذج من الإعجاز الصوتی فی القرآن الکریم دراسة دلالیة، جامعة محمد خیضر، بسکرة الجزایر، چاپ اول.
  • دشتی، محمد (1379). ترجمه نهج­البلاغه، تهران: ستاد اقامه نماز.
  • روستایی، علیرضا، زارع، ساجد، و احمدیان، حمید (1397). تحلیل خطبه فتنه براساس مبانی نقد فرمالیسم، فصلنامه پژوهشنامه نهج‌البلاغه، 6(21)، 39-56.
  • سلیمی، علی (1378). النقد و الناقدون فی الأدب العربی، کرمانشاه: انتشارات دانشگاه رازی.
  • شریفانی، محمد (1396). فتنه‌شناسی و راه­کارهای مقابله با آن در کلام امام علی(ع)، فصلنامه پژوهشنامه نهج‌البلاغه، 5(19)، 125-141.
  • شفیعی کدکنی، محمدرضا (1386). موسیقی شعر، تهران: انتشارات آگاه، چاپ دهم.
  • ---------------- (1396). رستاخیز کلمات، تهران: سخن.
  • ---------------- (1384). شاعر آیینه­ها، تهران: آگاه، چاپ ششم.
  • ---------------- (1377). جادوی مجاورت، مجله بخارا، سال اول، شماره دوم، 16-26.
  • شفیعی کدکنی، محمدرضا و گلچین، میترا (زمستان 1380 و بهار 1381). جلوه­هایی از جادوی مجاورت در مثنوی، مجله­ی دانشکده­ی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، شماره 591، 29-42.
  • عباس، حسن (1998م). خصایص الحروف العربیه و معانیها، دمشق: اتحاد الکتاب العرب.
  • عبدالجلیل، عبدالقادر (2014م). الأصوات اللغویة/ اللسانیات العربیة/ علم الأصوات الوظیفیة، الطبعة الثانیة، عمان: دارصفا للنشر و التوزیع.
  • مغنیه، محمدجواد (1979م). فی ظلال نهج‌البلاغه، جلد 1-3 الطبعة الثانیة، بیروت: دارالعلم للملایین.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 292
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 265