مطالعۀ پتروگرافی سفالهای مسوسنگ جدید و مفرغ قدیم تپه گوراب ملایر | ||
پژوهش های باستان شناسی ایران | ||
دوره 13، شماره 37، شهریور 1402، صفحه 127-147 اصل مقاله (1.08 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nb.2022.24208.2330 | ||
نویسندگان | ||
پرستو مسجدی* 1؛ مصطفی خزایی2؛ اسماعیل همتی ازندریانی3؛ علی خاکسار4 | ||
1دانشیار گروه باستانشناسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه نیشابور، خراسان رضوی، ایران. | ||
2دکترای باستانشناسی، پژوهشگر آزاد، ایران | ||
3استادیار گروه باستانشناسی، دانشکدۀ هنر و معماری، دانشگاه بوعلیسینا، همدان، ایران. | ||
4کارشناس اداره کل میراثفرهنگی، گردشگری و صنایع استان همدان، همدان، ایران | ||
چکیده | ||
تپه گوراب ملایر از محوطههای مهم ایران در دوران پیشازتاریخ است که در شهرستان ملایر استان همدان قرار دارد. برخلاف تپه گودین، در تپه گوراب، گذار از دورۀ مسوسنگ به دورۀ مفرغ بدون گسست بوده و دادههای عصر مفرغ آن از نوع فرهنگ کورا-ارس است. فرهنگی با پهنۀ جغرافیایی گسترده که تبیین علت و نحوۀ گسترش آن از مسائل جذاب باستانشناسی است. پتروگرافی که از روشهای علمی مورداستفاده در علوم زمینشناختی است؛ براساس خصیصههای نوری هر کانی اقدام به شناسایی کانیها میکند. یافتههای سفالی تپه گوراب فرصتی مناسب فراهم کرد تا گذار از مسوسنگ جدید به مفرغ قدیم که موضوع مورد بحث مهمی در باستانشناسی ارزیابی کرد. هدف از پژوهش حاضر درک ساختار کانیهای سفالهای تپه گوراب با تأکید بر گذار از مسوسنگ جدید به مفرغ قدیم و درک تأثیرگذار و تغییرات فرهنگی بر ساختار سفالهای محوطه است. پرسشهای پژوهش حاضر عبارتنداز: ساختار کانیها در دورههای مسوسنگ و مفرغ شامل کدام کانی هستند و نشانگر چه نوع ساختار زمینشناسی هستند؟ گذار و تغییر فرهنگی چه تأثیر بر ساختار سفال داشتهاند و در صورت تغییر، این رخداد را چگونه میتوان در بافت و بستر نظریات باستانشناسی تفسیر کرد؟ مطالعه به روش پتروگرافی بر روی 20 نمونه سفال بهدست آمده از کاوش که 10 نمونۀ آن از دورۀ مسوسنگ جدید و 10 نمونۀ آن از کورا-ارس است، نشانداد سفالهای تپه گوراب در گذار از مسوسنگ جدید به مفرغ دچار تغییرات عمده در بافت شده است و اگرچه تولید این سفالها در منطقه صورت گرفته است، اما منابع خاک و تکنیک ساخت دچار تغییرات اساسی شده است. | ||
کلیدواژهها | ||
گوراب؛ مسوسنگ جدید؛ مفرغ قدیم؛ پتروگرافی | ||
مراجع | ||
- Ahadnejad, V.; Valizadeh, M. & Esmaeily, D., (2008). “The Role of Shear Zone on the Emplacement of Malayer Granitoid Rocks, NW Iran”. Journal of Applied Sciences, 8(23): 4238-4250. - Ajorlou, B., (2005). “Introduction to art of Kura-Araxes”. Payame Bastanshenas, 1 (2): 43-60. [In Persian]. - Algaze, G., (2005). The Uruk world system, the dynamics of expansion of early Mesopotamian civilization. The University of Chicago press. - Alizadeh, K., (2011). “Kura-Araxes culture, Early Transcaucasia or Yanik culture”. Bastanshenasi, 1: 69-85. [In Persian] - Batiuk, S., (2005). “Migration Theory and the Distribution of the Early Transcaucasian Culture”. Ph.D. dissertation. University of Toronto. - Batiuk, S., (2000). “Petrographic Analysis of Early Transcaucasian Ceramics from the Bayburt Region, North Eastern Anatolia; An Exploratory Study”. Ancient Near Eastern Studies, 37: 153-163. - Burney, C. A., (1962). “The excavation at Yanik Tepe, Azerbaijan 1961: second preliminary report”. Iraq, 24: 134-152. - Burney, C. A., (1964). “The excavation at Yanik Tepe, Azerbaijan 1962: third preliminary report”. Iraq, 26: 54-61. - Burny, C. & Lang, M., (2008). People of hills. Translated by Hoshang Sadeghi, Tehran: Negah. [In Persian] - Burton Brown, T., (1951). Excavations in Azarbaijan, 1948. London. John Murray. - Deevsalar, R.; Valizadeh, M. V. & Ahadnejad, V., (2012). “The Determining of the Nature of Magmatic Encalves in Granites of Malayer Plutonic Complex based on Geochemical and Statistical Methods, Scientific Quarterly”. Journal of Geosciences, 21(83): 129-140. - Dyson, R. & Viogt. M., (2003). Chronology of Iran, From 8000-2000 B.C. Translated by Ahmad Chaychi and Akbar Pourfaraj, Tehran: Nashre Baran. [In Persian] - Hamlin, C., (1974). “She Gabi 1973”. Archaeology, 27: 274-277. - Hemati Azandaryai, E.; Khaksar, A. & Ahmad Tajari, P., (2020). “A Study and Analysis of Chalcolithic Period in Malayer Plain Based on Stratigraphic Excavation in Tape Gourab”. Journal of Motal’eat Bastanshenasi, 12 (1): 263-283. [In Persian]. - Henrickson, E. F., (1985a), “An update chronology of the Early and Middle Chalcolithic of the Central Zagros highlands, western Iran”. Iran, 23: 63-108. - Henrickson, R. C., (1984). “Godin Tepe, Godin III and Central Western Iran, 2600-1500 B.C.”. Ph.D. Disseration. Department of Near Eastern Studies, University of Toronto. - Henrickson, E. F., (1983). “Ceramic styles and cultural interaction in the early and middle chalcolithic of the central Zagros, Iran”. PhD. Dissertation, Department of anthropology. University of Toronto. - Hole, F., (2004). “Archaeology of village period”. in: Archaeology of western Iran, edited by: F. Hole, Translated by Zahra Basti, Tehran: SAMT. [In Persian]. - Howell, R., (1979). “Survey of the Malayer plain”. Iran, 17: 156-157. - Iserlis, M., (2009). “Khirbet Kerak Ware at Bet Yerah: Segregation and Integration through Technology”. Tel Aviv (Palestine,) 36/2: 181-195. - Iserlis, M., (2010). “Raphael Greenberg, Ruben Badalyan. Yuval Goren. Bet Yerah, Aparan III and Karnut I: preliminary observations on Kura-Araxes homeland and diaspora ceramic technologies”. TÜBA-AR, 13: 245-262. - Kabiri, A., (1974). “Survey report and registration document of Gourab”. Cultural Heritage of Kermanshah Province (unpublished). [In Persian] - Khaksar, A.; Hemati Azandaryani, E. & Norozi, A., (2015). “The Analysis of Yaniq Culture at Gourab Tepe of Malayer, Based on Stratigeraghical Excavation”. Pazhohesh-haye Bastanshenasi Iran, 7 (4): 47-66. [In Persian]. - Khaksar, A., (2007 b). “Final report of stratigraphic excavations of the Gourab Tepe (Malayer)”. Cultural Heritage of Hamadan Province (unpublished). [In Persian]. - Khazaie Kouhpar, M., (2017). “Petrography and chemical analysis of Kura-Araxes culture potteries to determination the local or nonlocal production”. Ph.D. Dissertation in archaeology, Tarbiat Modares University, (Unpublishe) .[In Persian]. - Kibaroglu, M.; Sagona, A. & Satir, M., (2011). “Petrographic and geochemical investigations of the Late Prehistoric ceramics from Sos Höyük, Erzurum (Eastern Anatolia)”. Journal of Archaeological Science, 38: 3072-3084. - Kohl, P., (2009). “Origins, homelands and migrations: situating the Kura-Araxes Early Transcaucasian Culture within the history of Eurasia”. Tel Aviv, 36: 241-265. - Levine, L. D., (1976). “Mahidasht Project”. Iran, 14: 160-161. - Levine, L. D. & Young, T. C., (1987). “A summary of the ceramic assemblages of the central western zagros from the middle Neolithic to the late third millennium B.C.”. In: Huot J.-L. (ed.), Préhistoire de la Mésopotamie. La Mésopotamie préhistorique et l’exploration récente du Djebel Hamrin: 15-54. Centre National de la Recherche, Scientifique colloques internationaus, Praris. - Mason, R. B. & Cooper, L., (1999). “Grog, Petrology and Early Transcaucasian at Godin Tepe”. Iran, 37: 25 – 31. - Mortensen, P., (1976). “Chalcolithic Settlements in the Holailan Valley: 42-62”. in: Bagherzadeh, F. (ed.), Proceedings of the 4th Symposium on Archaeological Research in Iran, edited by, Iranian Center for Archaeological Research, Tehran. - Motarjem, A., (2009). “Study and analysis of settlement patterns of Early Bronze Age in the plains around Alvand Mountain, Hamedan”. Ph.D. thesis, Univesrsity of Tehran (Unpublished). [In Persian]. - Rahbar, M. & Young, T, C., (1975). “Archaeological survey of Kangavar plain”. Cultural Heritage of Kermanshah Province (unpublished). [In Persian]. - Ramooz, P.; Zarei Sahamieh, R. & Masori, N., (2015). “The Study of Geochemistry and Tectonic Environment of Granitoid Bodies in the West of Samen, South of Avarzaman) Western Malayer) Based on Whole Rock and Chemistry of Biotite”. Journal of Geochemistry, 3 (3): 201-211. [In Persian]. - Schwartz, M.; Erdman, K. & Morison, M., (2009). “Migration, Diffusion and Emulation: Petrographic Comparisons of Early Transcaucasian and Anatolian Pottery from Malatya-Elazig, Turkey”. ANES, 46 (13): 8-159. - Sean Quinn, P., (2013). Ceramic Petrography: The Interpretation of Archaeological Pottery & Related Artefacts in Thin Section. Archaeopress Archaeology. - Shepard, A. O., (1974). Ceramics for the Archaeologist. Carnegie Institution of Washington. - Shirzadeh, G.; Rezaloo, R.; Hajizadeh, K. & Omrani, B., (2018). “Evidences From Yanik Areas in Qara-Chai Riverside in the West of Markazi Province”. Journal of Iran Pre-Islamic Archaeological Essays, 4 (1): 19-34. [In Persian]. - Stoklin, J., (1968). “Mesozoic Sequence in southwest Iran and adjacent areas”. Jour. peteum., 1: 3-43. - Swiny, S., (1975). “Survey in North West Iran”. East and West, 25: 77-96. - Talai, H., (2007). Bronze Age of Iran. Tehran: SAMT. [In Persian]. - Veis Karami, H.; Rashidnezhad, O. & Ghaderi, M., (2012). “Mineralogy, paragenesis, texture and mineral facies of skarns in west of Malayer”. Iranian. Journal of Crystallography and Mineralogy, 20 (4): 701-712. [In Persian]. - Weiss, H. & Young, T. C. Jr., (1975). “The Merchants of Susa. Godin V and Plateau-Lowland Relations in the late Fourth Millennium B.C.”, Iran, 13 (1): 1-17. - Young, T. C. Jr., (1966). “Survey in western Iran 1961”. Journal of Near Eastern Studies, 25: 228-239. - Young, T. C. Jr., (1969). Excavation at Godin Tepe. First Progress Report, Royal Ontario Museum. ROM. I. Occasional Papers no: 17 Art and Archaeology, Toronto. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 367 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 349 |