سامانه مدیریت نشریات علمی دانشگاه بوعلی سینا

عترت دوست, محمد, فتاحی زاده, فتحیه, کیانی, فاطمه. (1400). ترسیم نقشه راه نجات و سعادت انسان‌ها در خطبه غراء امام علی (علیه‌السلام). پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 9(36), 39-59. doi: 10.22084/nahj.2022.23747.2622
محمد عترت دوست; فتحیه فتاحی زاده; فاطمه کیانی. "ترسیم نقشه راه نجات و سعادت انسان‌ها در خطبه غراء امام علی (علیه‌السلام)". پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 9, 36, 1400, 39-59. doi: 10.22084/nahj.2022.23747.2622
عترت دوست, محمد, فتاحی زاده, فتحیه, کیانی, فاطمه. (1400). 'ترسیم نقشه راه نجات و سعادت انسان‌ها در خطبه غراء امام علی (علیه‌السلام)', پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 9(36), pp. 39-59. doi: 10.22084/nahj.2022.23747.2622
عترت دوست, محمد, فتاحی زاده, فتحیه, کیانی, فاطمه. ترسیم نقشه راه نجات و سعادت انسان‌ها در خطبه غراء امام علی (علیه‌السلام). پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 1400; 9(36): 39-59. doi: 10.22084/nahj.2022.23747.2622

ترسیم نقشه راه نجات و سعادت انسان‌ها در خطبه غراء امام علی (علیه‌السلام)

فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه
مقاله 3، دوره 9، شماره 36، اسفند 1400، صفحه 39-59    اصل مقاله (988 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nahj.2022.23747.2622
نویسندگان
محمد عترت دوست1؛ فتحیه فتاحی زاده2؛ فاطمه کیانی* 3
1استادیار گروه الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران
2استاد گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران
3کارشناس ارشد علوم قرآن و حدیث، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران
چکیده
خطبه غراء ازجمله خطبه‌های طولانی حضرت علی(ع) است که به دلیل فصاحت و بلاغت بسیار و برخورداری از مضامین عالی، در طول تاریخ موردتوجه بسیار شارحان و ادیبان قرار گرفته است. یکی از مهم‌ترین سؤالات در رابطه با این خطبه، کشف موضوع اصلی و غرض امام(ع) از بیان این مطالب است. مطالعات صورت گرفته نشان می‌دهد هرکدام از شارحان، موضوعی خاص را برای این خطبه در نظر گرفته و با رویکردی خاص به شرح آن پرداخته‌اند، ازجمله: توصیه به تقوا، بیان صفات خداوند، سرگذشت انسان، پرهیز از دنیاگرایی، توصیف قیامت، انذار از معاد و غیره. در این پژوهش تلاش شده با استفاده از روش تحلیل محتوا و استخراج مقوله‌های مهم متن، ساختار هندسی خطبه غراء تبیین و در نهایت موضوع اصلی خطبه، کشف و شناسایی شود. یافته‌های حاصل از تحلیل محتوای مقوله‌های مهم خطبه نشان می‌دهند که حضرت علی(ع) در این کلام نورانی و فصیح خود به دنبال ترسیم نقشه راه نجات انسان‌ها بوده‌اند. به همین دلیل ابتدا به معرفی انسان و استعدادهای او پرداخته، سپس وضعیت حال (زندگی دنیایی) و آینده (زندگی آخرتی) او را گزارش کرده و در این مسیر، انسان را از فرصت‌ها و تهدیدهای پیش رو مطلّع و در پایان راهکار اصلی نجات یعنی تقوا را معرفی و ثمرات آن را تبیین نموده‌اند. الگوی حاصل از تحلیل محتوای مقوله‌ای این خطبه می‌تواند ترسیم‌کننده راهکار نجات و سعادت انسان‌ها باشد.
کلیدواژه‌ها
امام علی(ع)؛ خطبه غراء؛ تحلیل محتوا؛ نقشه راه نجات انسان؛ تقوا
مراجع
  • قرآن کریم.
  • ابن‌ابی‌الحدید، عبدالحمید بن هبه‌الله. (1385). شرح نهج‌البلاغه. قم: کتابخانه آیه الله العظمی المرعشی النجفی.
  • ابونعیم اصفهانی، احمدبن‌عبدالله. (1394ش). حلیة ‌الاولیا و طبقات الاصفیاء. قاهره: دار ام‌القری.
  • انصاری، محمدعلی. (1394ش). نوش و نیش دنیا در نهج‌البلاغه. مشهد: بیان هدایت نور
  • بحرانی، علی‌بن‌میثم. (1404ق). شرح نهج‌البلاغه. تهران: دفتر نشر الکتاب.
  • جانی‌پور، محمد. (1390). «جایگاه نماز در اندیشه امام رضا(ع)». دوفصلنامه مطالعات قرآن و حدیث، سال 5، شماره 1، 187-211.
  • جعفری، محمدتقی. (1388ش). شرح نهج‌البلاغه. تهران: موسسه تدوین و نشر آثار علامه.
  • حسینی خطیب، سید عبد الزهراء. (1409ق). مصادر نهج‌البلاغه و اسانیده. بیروت: دار‌الزهراء.
  • سحر ناجی، فاضل. (1394ش). «الخطبة الغراء (العجیبه) للامام علی بن ابی طالب(ع) دراسة دلالیه». دراسات العلمیة الاسلامیة، سال 3، شماره 1، 657-690.
  • سید رضی. (1412ق). نهج‌البلاغه، تهران: انتشارات حکمت.
  • عترت‌دوست، محمد. (1398ش). «روش‌شناسی فهم حدیث در فرآیند سه‌گانه تحلیل متن، تحلیل محتوا، تحلیل گفتمان». فصلنامه حدیث پژوهی، سال 11، شماره 21، 291-320.
  • عترت‌دوست، محمد؛ صفره، حسین. (1399ش). «تحلیل محتوای اشعار رضوی»، فصلنامه فرهنگ رضوی، سال 8، شماره 31، 55-98.
  • کیانی، فاطمه. (1399ش). تحلیل محتوای خطبه غراء، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا(س).
  • مجلسی، محمدباقر. (1408ق). شرح نهج‌البلاغة المقتطف من بحار الأنوار. تهران: وزارة الثقافة و الإرشاد الإسلامی. مؤسسة الطبع و النشر.
  • مغنیه، محمدجواد. (1387ش). فی ظلال نهج‌البلاغه. بیروت: دار العلم للملایین.
  • مکارم شیرازی، ناصر. (1375ش). پیام امام امیرالمومنین. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
  • منتظری، حسینعلی. (1383ش). درس‌هایی از نهج‌البلاغه. تهران: انتشارات سرایی.
  • موسوی، عباس علی. (1418ق). شرح نهج‌البلاغه. بیروت: دار الرسول‌الاکرم.
  • Holloway, I., & Freshwater, D. (2007). Narrative Research in Nursing. John Wiley & Sons.
  • Murray, G. (2009). “Narrative Inquiry” In J. Heigham & R. A. Croker (Eds.), Qualitative research in applied linguistics: A practical introduction. Palgrave Macmillan.
  • Zaplatsinska, M. (2015). “A narrative study of the experiences of providing culturally competent care by frontline staff caring for older Ukrainian immigrants in a mono-culture long-term care facility”, Master of Nursing Thesis, Ryerson University, Toronto, Ontario, Canada, Retrieved from https://digital.library.ryerson.ca/islandora/object/RULA%3A4186.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 824
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 347