گونه شناسی فضای نیمه باز طارمه در معماری بومی بوشهر | ||
پژوهش های باستان شناسی ایران | ||
دوره 11، شماره 30، آبان 1400، صفحه 271-290 اصل مقاله (2.24 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nb.2020.22053.2170 | ||
نویسندگان | ||
مینو آموزگار1؛ رزا وکیلی نژاد* 2؛ محمد علی آبادی3 | ||
1کارشناسی ارشد معماری، گروه معماری، دانشکدۀ هنر و معماری، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران. | ||
2استادیار گروه معماری، دانشکدۀ هنر و معماری، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران. | ||
3گروه معماری، دانشکدۀ هنر و معماری، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران. | ||
چکیده | ||
معماری بومی هر منطقه با هدف ایجاد آسایش کاربران فضا و در هماهنگی با شرایط اقلیمی و بستر در طول سالیان متمادی شکلگرفته است. در حاشیۀ جنوبی ایران، معماری بومی بوشهر از ویژگیهای منحصربهفرد و خلاقیتهای فراوان برخوردار است. مقالۀ حاضر به گونهشناسی فضای نیمهباز طارمه در بافت تاریخی بوشهر میپردازد. این گونهشناسی شامل: محل قرارگیری، جهتگیری، ویژگیهای معماری، عملکرد، هندسه و تناسبات، دسترسی و حریم است. هدف پژوهش، گونهشناسی طارمه با هدف شناسایی انواع ویژگیهای آن جهت کاربرد در ساختمانهای معاصر بوده و بهدنبال پاسخگویی به دو پرسش است؛ طارمههای موجود در بافت تاریخی بوشهر به چند گونه قابل دستهبندی هستند؟ الگوهای عملکردی و ویژگیهای انواع طارمهها چیست و چه ارتباطی با ویژگیهای بستر موجود دارد؟ فرضیۀ پژوهش آن است که فضای طارمه با هدف بهرهمندی از جنبههای مختلف بهعنوان عنصری اقلیمی، معماری و عامل ایجاد دسترسی و حریم کاربرد داشته و شکل هندسی و محل قرارگیری دو نوع طارمۀ داخلی و خارجی، براساس جهتگیری نسبت به دریا و دریافت باد غالب شکلگرفته است. روش تحقیق مورداستفاده توصیفی-تحلیلی بوده و روش گردآوری اطلاعات بهصورت میدانی و اسنادی است. پس از بررسی تعداد 17 بنای دارای طارمه ازمیان بناهای تاریخی بافت بوشهر که اطلاعات معماری آنها در دسترس میباشد، بهعنوان نمونههای هدفمند انتخاب شده و مورد تحلیل قرار گرفته است. طبق نتایج پژوهش انواع طارمه بهصورت طارمۀ خارجی و داخلی و عرضی بوده و عملکرد و هندسه آن در انطباق با مهمترین راهکارهای ایستای تأمین آسایش در اقلیم بوشهر است. نتایج پژوهش شامل گونهبندی شکلی انواع طارمه، ارتباطات فضایی آن با سایر فضاهای بسته، حیاط، پله و شناشیر بوده و محل قرارگیری آن در طبقات و سایر ویژگیهای هندسی، فضایی، سازهای و معماری آنرا بیان میکند. | ||
کلیدواژهها | ||
گونه شناسی؛ بوشهر؛ فضای نیمه باز؛ گرم و مرطوب؛ طارمه | ||
مراجع | ||
- اردلان، نادر؛ و بختیاری، لاله، 1396، حس وحدت نقش سنت در معماری ایرانی. مترجم: ونداد جلیلی. یغمایی: تهران.
- اسدی، لادن؛ محمدی، ریحانه؛ و کامرانفر، بهناز، ۱۳۸۹، «پایداری در معماری سنتی و تلفیق آن با معماری معاصر ایران». همایش ملی معماری و شهرسازی معاصر ایران، صص: 1-11.
- بحرانی، حمیدرضا؛ و سپهریاهرمی، آزاده، 1396، «بازشناسی و تدقیق علت وجودی و نقش کارکردی شناشیر در بافت تاریخی بوشهر». باغ نظر، شمارۀ 58، صص: ۷۷-۸۸.
- بیکزاده، محمد، 1392، «محوطهها و استقرارهای اشکانی». فصلنامۀ علمی پژوهشهای باستانشناسی ایران، گروه باستانشناسی دانشکدۀ هنر و معماری دانشگاه بوعلیسینا، دورۀ 3، شمارۀ 5، صص: 79-100.
- حائری، محمدرضا، 1388، نقش فضا در معماری ایران: هفت گفتار درباره زبان و توان معماری. تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی.
- رساییکشوک، سام، ۱۳۸۴، شکوه ابوشهر. شروع: تهران.
- رضایی، مسعود؛ و مولوی، مهرناز، ۱۳۹۳، توسعه پایدار و معماری بومی در ایران. تهران: سیمای دانش.
- غلامزادهجفره، فراز، ۱۳۹۲، معماری بوشهر در دوره زند و قاجار. تهران: آبادبوم.
- کسمایی، مرتضی، ۱۳۶۷، پهنهبندی اقلیمی در ایران. تهران: مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن.
- گروتر، یورگ، 1375، زیباشناختی در معماری. ترجمۀ جهانشاه پاکزاد، دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
- محمدیباغملایی، حکیمه، ۱۳۹۳، «طراحی مجموعه فرهنگی تفریحی در بوشهر (با تکیهبر عنصر نور طبیعی)». پایاننامۀ کارشناسیارشد، دانشگاه یزد.
- محمدی، امین، ۱۳۹۱، «بررسی عملکرد سایهاند، زی شناشیرها و اصلاح آن به روش نقاب سایه در بوشهر». معماری اقلیم گرم و خشک، شمارۀ 2، صص: ۵۳-۶۳.
- محمودی، عبدلله، 1384، «بازنگری اهمیت ایوان در خانههای سنتی (با نگاه ویژه به بم)». هنرهای زیبا، شمارۀ 22، صص: 53-62.
- مرشدییکتا، صدراله، 1390، «مطالعه معماری بومی و جدید شهر بوشهر براساس شرایط اقلیمی». پایاننامه کارشناسیارشد، دانشگاه اصفهان.
- معماریان، غلامحسین، 1387، آشنایی با معماری مسکونی ایرانی: گونهشناسی برونگرا. تهران: سروش دانش.
- معماریان، غلامحسین، 1373، آشنایی با معماری مسکونی ایران گونهشناسی درونگرا. تهران: دانشگاه علم و صنعت ایران.
- موسوی، سید مجتبی، ۱۳۸۶، «بررسی خشکسالی اقلیمی و اثرات آن بر نظام کشاورزی استان بوشهر». پایاننامۀ کارشناسیارشد، دانشگاه اصفهان.
- نیکقدم، نیلوفر، ۱۳۹۳، «الگوی فضاهای نیمهباز خانههای بومی دزفول، بوشهرو بندر لنگه در ارتباط با مؤلفههای اقلیم محلی». هنرهای زیبا، دورۀ سوم، شمارۀ ۱۸، صص: ۶۹-۸۰.
- نیکقدم، نیلوفر، 1394، «استخراج الگوهای اقلیمی فضاهای عملکردی در خانههای بومی بندر بوشهر با بهکارگیری نظریه داده بنیاد». باغ نظر، شمارۀ 32، صص: ۷۷-۹۰.
- هدایت، اعظم؛ و طبائیان، سیده مرضیه، ۱۳۹۴، «بررسی عناصر شکل دهنده و دلایل وجودی آنها در خانههای بافت تاریخی بوشهر». معماری اقلیم گرم و خشک. شمارۀ 3، صص: 35-52.
- هدایت، اعظم؛ و عشرتی، پرستو، ۱۳۹۵، «گونهشناسی شکلی و استقراری شناشیر در معماری بومی بندر بوشهر». پژوهشهای معماری اسلامی، شمارۀ ۱۳، صص: 40-61.
- Ardalan, N. & Bakhtiari, L., 2017, The Sense of Unity: The Role of Tradition in Iranian Architecture. Translated by: Vandad Jalili, Yaghmaei: Tehran, (In Persian).
- Asadi, L.; Mohammadi, R. & Kamranfar, B., 2010, “Sustainability in Traditional Architecture and Its Combination with Contemporary Iranian Architecture”. National Conference on Contemporary Architecture and Urban Planning, Iran, Pp: 1-11, (In Persian).
- Ashrae, 2017, Ansi/Ashrae Standard 55: Thermal Environmental Conditions For Human Occupancy. Ashrae, (In Persian).
- Bahrani, H. & Sepehri Ahromi, A., 2017, “Recognizing and Refining the Existential Cause and Functional Role of Shanashir in The Historical Context of Bushehr”. Bagh-E Nazar, No. 58, Pp: 77-88, (In Persian).
- Beykzadeh, M., 2013, “Parthian Sites and Settlements”. Scientific Quarterly Iranian Archaeological Research, Department of Archeology, Faculty of Art and Architecture, Bualisina University, Vol. 3, No. 5, Pp: 79-100, (In Persian).
- Gholamzadeh Jafreh, F., 2013, Bushehr Architecture in Zand and Qajar Periods. Tehran: Abadboom, (In Persian).
- Guroter, J., 1996, Aesthetics in Architecture. Translated by: Pakzad, Jahanshah, Shahid Beheshti University, Tehran, (In Persian).
- Haeri, M. R., 2009, The Role of Space in Iranian Architecture: Seven Speeches About the Language and Power of Architecture. Tehran: Cultural Research Office, (In Persian).
- Hedayat, A. & Eshrati, P., 2016, “Typology of The Form and Placement of Shanashir in Vernacular Architecture of Bushehr Port”. Journal of Researches in Islamic Architecture. No. 13, Pp: 40-61, (In Persian).
- Hedayat, A. & Tabaian, S. M., 2015, “The Survey of Elements Forming Houses and Their Reasons in The Historical Fabric of Bushehr”. Memari Eghlim Garm Va Khoshk, No. 3, Pp: 35-52, (In Persian).
- Kasmaei, M., 1988, Climatic Zoning in Iran. Tehran: Research Center For Building and Housing, (In Persian).
- Mahmoodi, A., 2005, “Review of Ivan in Traditional Houses (With A Special Focus on City of Bam)”. Honar-Ha-Ye-Ziba, No. 22, Pp: 53-62, (In Persian).
- Memarian, Gh. H., 1994, “Introduction to Iranian Residential Architecture: Introverted Typology”. Tehran: Iran University of Science and Technology, (In Persian).
- Memarian, Gh. H., 2008, Introduction to Iranian Residential Architecture: Extroverted Typology. Tehran: Soroush Danesh, (In Persian).
- Mohammadi Bagh Mollai, H., 2014, “Design of Cultural and Entertainment Complex in Bushehr, (Focusing on Daylight)”. Master Thesis, Yazd University, (In Persian).
- Mohammadi, A., 2012, “Surveying in Shadowing Function of Shenashirs and Its Correction with Shading Mask Method in Bushehr”. Memari Eghlim Garm Va Khoshk, No. 2, Pp: 53-63, (In Persian).
- Morshedi Yekta, S., 2011, “Study of Vernacular and New Architecture in Bushehr Based on Climatic Conditions”. Master Thesis, University of Isfahan.
- Mousavi, S. M., 2007, “Study of Climatic Drought and Its Effects on Agriculture System of Bushehr Province”. Master Thesis, University of Isfahan, (In Persian).
- Nikghadam, N., 2015, “Climatic Patterns of Functional Spaces in Vernacular Houses of Bushehr (By Grounded Theory)”. Bagh-E Nazar, No. 32, Pp: 77-90, (In Persian).
- Nikqadam, N., 2014, “Patterns of Semi-Open Spaces in Vernacular Houses of Dezful, Bushehr and Bandar-E-Lenge Considering Climate Attributes”. Honar-Ha-Ye-Ziba, Vol. 3, No. 18, Pp: 69-80, (In Persian).
- Rasaei Kashuk, S., 2005, Shokooh Abushahr. Shorue: Tehran, (In Persian).
- Rezaei, M. & Molavi, M., 2014, Sustainable Development and Vernacular Architecture in Iran. Tehran: Simaye Danesh, (In Persian).
- https://Abadis.Ir/Amid
- https://Abadis.Ir/Dehkhoda
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 714 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,202 |