مؤلفه‌های تحقق شفافیت در حکومت از دیدگاه امام علی(ع) در نهج‌البلاغه | ||
| فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه | ||
| مقاله 7، دوره 9، شماره 35، آذر 1400، صفحه 111-127 اصل مقاله (888.46 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nahj.2021.23147.2590 | ||
| نویسنده | ||
| سیدحسن حسینی* | ||
| استادیار گروه معارف اسلامی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران | ||
| چکیده | ||
| یکی از اهرم‌های مبارزه با فساد در سیستم حکومتی، شفافیت است. شفافیت مقوله‌ای است که در جهت تقویت رابطه حکومت با شهروندان، یک حرکت اساسی در بهبود سیاست‌گذاری قلمداد می‌شود. امام علی(ع) برای شفافیت چنان جایگاهی قائل است که وجود آن را در حکومت امری ضروری قلمداد می‌کند. می‌توان گفت این نوع نگاه در بین رهبران تاریخ پرفرازونشیب جوامع انسانی بی‌نظیر است. هدف پژوهش حاضر، کشف مؤلفه‌های تحقق شفافیت در حکومت با استناد به فرمایشات آن امام همام در نهج‌البلاغه بوده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که از دیدگاه امام علی(ع) در نهج‌البلاغه، ارائه اطلاعات و اخبار حکومتی به مردم، نظارت و کنترل در امور حکومتی، پاسخگوئی و مسئولیت‌پذیری، مشورت و عدم تکیه بر افکار فردی، حضور در اجتماع و ارتباط صمیمی با مردم، ازجمله مؤلفه‌های تحقق شفافیت در حکومت‌اند که حاکم و کارگزاران حکومتی باید از آن‌ها بهره‌جویند؛ تا بسترهای فساد و رانت از جامعه رخت بربندد و آرامش بر جامعه حاکم شود و زمینه مشارکت حداکثری برای رشد و آبادانی جامعه فراهم شود و جامعه سیری به‌سوی کمال و سعادت پیدا کند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| امام علی(ع)؛ نهج‌البلاغه؛ حکومت؛ شفافیت؛ مؤلفه‌های تحقق | ||
| مراجع | ||
|
- قرآن کریم.
- نهج‌البلاغه. (1389). ترجمه محمد دشتی. قم: مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امیرالمؤمنین(ع).
- ابوالحمد، عبدالحمید. (1368). مبانی سیاست، تهران: توس.
- اختری، سجاد و دارابی، لطف‌الله. (1398). «شفافیت از دیدگاه حکومت اسلامی و حکمرانی خوب». فصلنامه علمی نظارت و بازرسی ناجا. سال13(47)، 75-90.
- اخوان کاظمی، بهرام. (1390). «نظارت و مبانی آن در نظام و اندیشه علوی». پژوهشنامه علوی. سال دوم، شماره اول، 1-19.
- الوانی، مهدی. (1381). مدیریت عمومی. تهران: نشر نی.
- الوانی، مهدی و دانایی‌فر، حسن. (1387). گفتارهایی در فلسفه تئوری‌های سازمان‌های دولتی. تهران: انتشارات صفار.
- انصاری، باقر. (1386). «مفهوم، مبانی و لوازم آزادی اطلاعات». دوفصلنامه علمی حقوق تطبیقی. شماره 12، 137-158.
- آذرنوش، آذرتاش. (1386ش). فرهنگ معاصر عربی- فارسی. تهران: نشر نی.
- بابازاده، علی‌اکبر. (1379). سیمای حکومتی امام علی(ع). قم: انصاریان.
- بابایی، محمدعلی و نظری، زهرا. (1390). «آزادی اطلاعات: محدودیت‌ها، بایدها و نبایدها». فصلنامه اطلاع‌رسانی حقوقی. سال هفتم، شماره 26، 47-70.
- بخشایش، احمد و دشتی، فرزانه. (1392). «مردم‌سالاری در حکومت امام علی(ع)». پژوهشنامه علوی. سال چهارم، شماره 2، 39-68.
- جلالی، محمد و اژنر، زهرا. (1395). «پاسخگویی دولت: جایگاه، ارکان و پیش‌شرط‌ها». پژوهش‌های حقوق تطبیقی. سال 20 (1)، 21-44.
- حاجیان، رضا و دلشاد تهرانی، مصطفی؛ امینی حاج آبادی، محمدرضا. (1396). «زمینه های شفافیت اطلاعات و عدالت اقتصادی از دیدگاه نهج البلاغه». فصلنامه پژوهش‌های نهج‌البلاغه. سال16 (55)، 81- 101.
- حبیبی، نادر. (1375). فساد اداری. تهران: وثقی.
- حیدری، محمد. (1423ق). معجم الفعال المتداوله. قم: المرکز العلمی للدراسات الاسلامیه.
- درخشه، جلال و موسوی نیا، مهدی. (1397). «مؤلفه های حکمرانی شایسته در سیره حکومتی پیامبر اسلام (ص). دوفصل نامه علمی- پژوهشی پژوهش‌های علم و دین، سال 9 (1)، 1-28.
- دلشاد تهرانی، مصطفی. (1383). تفسیر موضوعی نهج‌البلاغه. قم: نشر معارف.
- ------------------. (1379). حکومت حکمت (حکومت در نهج‌البلاغه). تهران: نشر دریا.
- رحمانی، عبدالحکیم، (1383). «دولت پاسخگو در اسلام». مجله معرفت. شماره 82، 113-120.
- زندیه، حسن و سالاروردی، حسن. (1392). «شفافیت اسنادی و حق دسترسی آزاد به اطلاعات». فصلنامه گنجینه اسناد، شماره 23(1)، 116-134.
- سبحانی، جعفر. (1385). فروغ ابدیت. قم: بوستان کتاب.
- شاه‌آبادی، ابوالفضل و جامه‌بزرگی، آمنه. (1392). «نظریه حکمرانی خوب از دیدگاه نهج‌البلاغه». فصلنامه پژوهشنامه نهج‌البلاغه. سال اول. شماره 2، 2-17.
- شاه‌آبادی، ابوالفضل و زرین نعل، زینب. (1394). «رعایت اصول حکومت علوی بسترساز تحقق اهداف حکومت اسلامی». فصلنامه پژوهشنامه نهج‌البلاغه. سال سوم، شماره 10، 2-22.
- ضمیری، عبدالحسین و نصیری حامد، رضا. (1389). «حکمرانی مطلوب و نقش شفافیت در تحقق آن». پژوهشنامه حقوقی، شماره 52، 173-224.
- طباطبائی، محمدحسین. (1363). المیزان فی تفسیرالقرآن. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
- طبری، ابن جریر. (1879). تاریخ طبری. بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
- _________ (1352). تاریخ طبری. ترجمه ابوالقاسم پاینده. تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
- عالم، عبدالرحمن. (1373). بنیادهای علم و سیاست. تهران: نشر نی.
- عبدالحسین‌زاده، محمد. (1399). «تبیین مفهوم شفافیت و کاربرد آن در عرصه حکمرانی و اداره امور دولتی». فصلنامه سیاست های راهبردی و کلان. سال 8(2)، 178-206.
- عمید، حسن. (1383ش). فرهنگ فارسی عمید. تهران: انتشارات امیر کبیر.
- عمید زنجانی، عباسعلی و موسی‌زاده، ابراهیم. (1390). نظارت بر اعمال حکومت و عدالت اداری. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- فاضل موحدی لنکرانی، محمد. (1388). آیین کشورداری از دیدگاه امام علی علیه‌السلام. قم: مرکز فقهی ائمه اطهار(ع).
- قیومی، احمدبن محمد. (1418ق). المصباح المنیر. بیروت: المکتبه العصریه.
- کمپانی، محمدحسین. (1362). منتخب الغرر 400 سخن از سخنان حکیمانه علی(ع). تهران: انتشارات مفید.
- مجلسی، محمدباقر. (1403). بحارالانوار. بیروت: مؤسسه الوفاء.
- مروتی، سهراب؛ رضایی، زهرا. (1392). «شاخص‌های ارتباط مطلوب مردم با زمامداران در نهج‌البلاغه». فصلنامه پژوهشنامه نهج‌البلاغه. سال اول. شماره 1، 25-37.
- معین، محمد. (1386ش). فرهنگ فارسی معین. تهران: انتشارات سرایش.
- مغنیه، محمدجواد. (1358). فی ظلال نهج‌البلاغه. بیروت: دار العلم للملایین.
- مفید، محمدبن نعمان. (1416). الجمل. قم: کنگره شیخ مفید.
- موسوی، سید عباس علی. (1376). شرح نهج‌البلاغه. بیروت: دارالرسول الاکرم.
- واعظی، احمد. (1378). حکومت دینی. قم: مرصاد.
ـ حسن‌زاده آﻣﻠﯽ، ﺣﺴﻦ. (1400). ﺗﮑﻤﻠﻪ ﻣﻨﻬﺎج اﻟﺒﺮاﻋﻪ ﻓﯽ ﺷﺮح ﻧﻬﺞاﻟﺒﻼﻏﻪ. ﺗﺼﺤﯿﺢ اﺑﺮاﻫﯿﻢ ﻣﯿﺎﻧﺠﯽ. ﺗﻬﺮان: ﻣﮑﺘﺒﻪ اﻻﺳﻼمیه.
- یزدانی زنوز، هرمز. (1388). «نقش شفافیت در تحقق حکمرانی مطلوب». نشریه حقوق اساسی. سال ششم. شماره 11، 271-290.
- Armstrong, E., United Nations Integrity (2005). “Transparency andAccountability in Public Administration: Recent Trent, Regional and International Developments and Energing Issuse”, Economic & Social Journal, 12(3), 45
- Christopher, H.; Transparency, D. (2006). The Key to Better Governance. oxford: oxford university Press. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 515 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 470 |
||