واکاوی روند کاهش تعاملات و ارتباطات بین اعضای خانواده و بین خانواده‌ها و نتایج آن | ||
| پژوهش های جامعه شناسی معاصر (علمی - پژوهشی) | ||
| مقاله 6، دوره 10، شماره 19، اسفند 1400، صفحه 147-176 اصل مقاله (476.25 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/csr.2021.24541.1985 | ||
| نویسندگان | ||
| جابر مولائی1؛ علی حسین حسین زاده* 2؛ حسین ملتفت3 | ||
| 1دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی، دانشکدۀ اقتصاد و علوم اجتماعی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران | ||
| 2استاد گروه جامعه‌شناسی، دانشکدۀ اقتصاد و علوم اجتماعی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران | ||
| 3استادیار گروه جامعه‌شناسی، دانشکدۀ اقتصاد و علوم اجتماعی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران | ||
| چکیده | ||
| در این پژوهش با روش کیفی و رویکرد نظریۀ بنیادی سیر کاهش تعاملات و ارتباطات بین اعضای خانواده و بین خانواده‌ها ایرانی در چهار دهۀ گذشته تاکنون مطالعه شده است. روش نمونه‌گیری، هدفمند و با راهبرد نمونه‌گیری نظری انجام‌شده و روش جمع‌آوری داده‌ها نیز مصاحبۀ عمیق با 20 نفر از مشارکت‌کنندگان که شامل مردان و زنان و هم‌چنین متخصصان حوزۀ خانوادۀ شهرِ دره‌شهر بوده است. یافته‌های به‌دست آمده با استفاده از نظریۀ بنیادی متشکل از مقولۀ هسته، یعنی فرسایش سرمایۀ اجتماعی درون و بین خانواده‌ها است که دارای پنج مقولۀ اصلی «کاهش شبکه‌های سرمایۀ اجتماعی بین طایفه و خویشاوندی»، «تعاملات ذره‌واره بین همسایگان»، «تعاملات سرد هم‌محله‌ها»، «روابط اتمیستی همشهریان» و «کاهش تعاملات بین اعضای خانواده» است. نظریۀ بنیادی حاصله، در قالب یک الگوی پارادایمی شامل سه بُعد شرایط، تعاملات و پیامدها ارائه‌شده است. درنهایت خانواده‌ها باید هم روابط و تعاملات چهره به چهره و هم روابط مجازی با هم داشته باشند تا سرمایۀ اجتماعی آن‌ها تقویت‌شده و دچار فرسایش نشود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| کاهش تعاملات؛ خانواده؛ نظریۀ بنیادی؛ روش تحقیق کیفی؛ دره‌شهر | ||
| مراجع | ||
|
- آزادارمکی، تقی، (1395). تغییرات، چالش‌ها و آینده خانواده ایرانی. تهران: انتشارات تیسا. - آزادارمکی، تقی، (1399). «خانواده، سرمایۀ تاریخی، دینی و فرهنگی ماست، به اسم نقد تفکر پدرسالار، نقش پدر را در خانواده حذف نکنیم». قدس آنلاین، 10/11/1399 http://www.qudsonline.ir/news - ابتکار، معصومه، (1398). «میانگین گفت‌وگو میان اعضای خانواده؛ 20 دقیقه». اقتصاد آنلاین، 22/04/1398 https://www.eghtesadonline.com - ابوالمعالی، خدیجه، (1391). پژوهش کیفی از نظریه تا عمل. تهران: نشر علم. - اعزازی، شهلا، (1380). جامعه‌شناسی خانواده با تأکید بر نقش، ساختار و کارکرد خانواده در دوران معاصر. تهران: روشنگران و مطالعات زنان. - ایمان، محمدتقی، (1387). «ارزیابی پارادایمی انسان به‌عنوان عنصر اساسی در طراحی پارادایم الهی». فصلنامۀ حوزه و دانشگاه روش‌شناسی علوم انسانی، سال 14، شمارۀ 54، صص: 46-25. - بالاخانی‌عیسی‌لو، قادر، (1395). «تبیین جامعه‌شناختی ظهور فردگرایی در عرصه خانواده ایرانی». رسالۀ دکتری رشتۀ جامعه‌شناسی، دانشگاه پیام‌نور، تهران. - بهمنی، سجاد؛ همتی، رضا؛ و همکاران، (1398). «فهم فرآیند شکل‌گیری تجربۀ حاشیه‌نشینی براساس نظریۀ داده‌بنیاد موردمطالعه: محله‌های ملاشیه و تل برمی خوزستان». فصلنامۀ توسعۀ اجتماعی، دورۀ 14، شمارۀ پیاپی 54، شمارۀ 2، صص: 127-158. - پاک‌کرد‌کندی، هاجر؛ و ربیعی، علی، (1392). مطالعۀ ثبات و تغییرات روابط خانواده در دو دهۀ 60 و 80». فصلنامۀ راهبرد اجتماعی فرهنگی، سال سوم، شمارۀ 9، صص: 35-57. - پناهی، محمدحسین، و زارعان، منصوره، (1393). «صمیمیت و همدلی بین اعضای خانواده و عوامل مؤثر بر آن». فصلنامۀ مطالعات جنسیت و خانواده، سال 2، شمارۀ 2، صص: 9-38. - تقوی، نعمت‌الله، (1398). درآمدی بر جامعه‌شناسی خانواده. تبریز: انتشارات آیدین. - توسلی، غلامعباس؛ و موسوی، مرضیه، (1384). «مفهوم سرمایه در نظریات کلاسیک و جدید با تأکید بر نظریه های سرمایۀ اجتماعی». نامۀ علوم اجتماعی، شمارۀ 26، صص: 1-32. - رحیمی، ماریا؛ و رضایی، محمد، (1396). «مطالعۀ سیر تحول صمیمیت و روابط شخصی در خانوادۀ ایرانی». مطالعات زن و خانواده، دورۀ 5، شمارۀ 1، صص: 53-77. - رضوی‌طوسی، سید مجتبی، (1392). «جایگاه روابط خویشاوندی و صله‌رحم در تعاملات خانوادگی روزمره، مطالعۀ شهروندان تهرانی». فصلنامۀ اخلاق زیستی، سال 3، شمارۀ 10، صص: 117-162. - شارع‌پور، محمود، (1383). «ابعاد و کارکردهای سرمایۀ اجتماعی و پیامدهای حاصل از فرسایش آن». در: کتاب مجموعه مقالات بررسی مسائل اجتماعی ایران، گروه مؤلفان، تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور. - صدیق‌اورعی، غلامرضا؛ باقری، مهدیه؛ و احمد، فرزانه، (1399). «مسأله تعامل در خانوادۀ ایرانی». دو فصلنامۀ مسائل اجتماعی ایران دانشگاه خوارزمی، سال 11، شمارۀ 2، صص: 33-64. - عباس‌زاده، محمد؛ و شمسی‌متنق، فرهاد، (1399). «دقتمندی در تحقیقات کیفی». مجلۀ جامعه‌شناسی ایران، دورۀ 21، شمارۀ 2، صص: 67-95. - عبدی، عبدی، (1393). مقدمه‌ای بر پژوهش در جامعه‌شناسی خانواده در ایران. تهران: نشر نی. - فیلد، جان، (1392). سرمایۀ اجتماعی. مترجمان: غلامرضا غفاری و حسین رمضانی، تهران: کویر. - فیلیک، اووه، (1391). درآمدی بر تحقیق کیفی. ترجمۀ هادی جلیلی، تهران: نشر نی. - قادرزاده، امید؛ محمدپور، احمد؛ و قادری، امید، (1392). «تجارب مرزی و تفسیر مردم از تغییرات زیست جهان خانواده». فصلنامۀ راهبرد فرهنگ، شمارۀ 22، صص: 61-84. - لولاآور، منصوره؛ و کشاورز، محمدامین، (1396). تحول خانواده در بستر مدرنیته. تهران: انتشارات پشتیبان. - مرادی، سجاد؛ و هزارجریبی، جعفر، (1398). «تحلیل عوامل و راهبردهای مؤثر بر ارتقای شادکامی در استان ایلام». فصلنامه جامعه‌شناسی کاربردی، دورۀ 30، شمارۀ 1، صص: 39-72. - ملتفت، حسین، (1382). «بررسی عوامل مؤثر بر گرایش زوجین به طلاق، مطالعۀ موردی شهر داراب». پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد جامعه‌شناسی، دانشگاه شیراز، دانشکدۀ علوم اجتماعی. - ملتفت، حسین؛ و جهانگیری، جهانگیر، (1395). «فهم تجارب زیستۀ منجر شده به حمایت از کنش تک‌فرزندی در بین خانواده‌ها مطالعۀ موردی خانواده‌های تک‌فرزند شهر اهواز». فصلنامۀ مطالعۀ فرهنگی و ارتباطات ویژه‌نامۀ خانواده، سال 12، شمارۀ 12، صص: 41-65. - نایبی، هوشنگ؛ و لطفی‌خاچکی، بهنام، (1393). «تأثیر روابط و پیوندهای خویشاوندی بر میزان آسیب‌های اجتماعی در استان‌های کشور». فصلنامۀ بررسی مسائل اجتماعی ایران، دورۀ 6، شمارۀ 1، صص: 1-26. - نجفی‌اصل، زهره، (1393). «تبیین تحولات نسلی روابط خویشاوندی در خانواده‌های حصار خروان در نیم‌قرن اخیر». مجلۀ انسان‌شناسی، سال 12، شمارۀ 21، صص: 169-207. - نوتاش، مریم، (1389). «بررسی تأثیر سرمایۀ اجتماعی خانواده بر ناسازگاری همسران در منطقه 14 شهرداری تهران». پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد جامعه‌شناسی، دانشگاه پیام‌نور تهران، دانشکدۀ علوم اجتماعی و اقتصاد. - یوسفی، علی؛ نوغانی، محسن؛ و حجازی، مهلا، (1388). «انسجام در شبکه‌های همسایگان شهر مشهد». مجلۀ جامعه‌شناسی، دورۀ 1، شمارۀ 1، صص: 138-161. - Kyung-Sup, Ch.; Min-Young, S., (2010). “The stranded individualizer under comperssed modernity: South Korean women in individualization without individualism”. The Briths Journal of sociology, Vol. 61, Issue 3, PP: 539-546. - Rahman Saodah, A., & Uddin, Md, S., (2017). “The impact of globalization on family valuesL. International Journal of Advanced Research, Vol. 5, No. 8, Pp: 968-977. - Seltzer, A. J., (2019). “Amily Change and Changing Family Demography”. Journal of Demography, Vol. 56, No. 2, Pp: 405–426. -Tadpatrikara, A.; Sharmaa, K. M. & Viswanathb, S. S., (2021). “Influence of technology usage on family communication patterns and functioning: A systematic review”. Asian Journal of Psychiatry, Vol. 58. -Wong, S. & Rosa, E., (2020). “Parent Technology Use, Parent-Child Interaction, Child Screen Time, and Child psychosocial problems among Disadvantaged Families”. The Journal of Pediatrics, Vol. 226, Pp: 258-265. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 686 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 527 |
||