سنت قربانی در هزارۀ اول پیش ازمیلاد براساس شواهد به دست آمده از تدفین گوهرتپه | ||
پژوهش های باستان شناسی ایران | ||
دوره 11، شماره 29، شهریور 1400، صفحه 81-96 اصل مقاله (1.08 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nbsh.2020.21405.2113 | ||
نویسندگان | ||
عاطفه رسولی* 1؛ میثم میری آهو دشتی2 | ||
1دکتری باستان شناسی پیش ازتاریخ، گروه باستان شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران | ||
2دکتری باستان شناسی پیش ازتاریخ، گروه باستان شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. | ||
چکیده | ||
تدفین حیوانات سنتی است که در اواخر هزارۀ دوم پیشازمیلاد در نقاط مختلف فلات ایران، بهویژه شمال و شمالغرب ایران رواج داشته است. هدف از این پژوهش توضیح و تبیین سنت قربانی حیوانات برای طبقات اجتماعی خاص در عصرآهن است. نکتۀ اساسی این است که همۀ این حیوانات خفهشده و بعد در کنار صاحب گور دفن شدهاند تا در دنیایی دیگر مورد استفاده صاحب خود قرار گیرند. اما این مسأله ظاهراً در مورد تدفین سگ بهدست آمده از محوطۀ گوهرتپه واقعدر شمال ایران، صدق نمیکند؛ زیرا این سگ سرش بریده شده و بعد به حالت چمباتمه درون خمره قرار داده شده است. ازجمله پرسشهای پژوهش حاضر این است که، چرا در بعضی از محوطههای عصر آهن منطقۀ شمال و شمالغرب ایران، حیواناتی چون سگ و اسب را قربانی میکردند؟ و چرا سگ مکشوف از محوطۀ گوهرتپه بهمانند تدفین انسانی بهشکل چمباتمه و در داخل خمرۀ سفالی و همراه با هدایای تدفینی مخصوص خود سگ قرار داده شده است؟ فرضیۀ پژوهشی حاضر در پاسخ به این پرسش این است که در بعضی از گورهای عصر آهن منطقۀ شمال و شمالغرب ایران، حیواناتی چون اسب و سگ را در کنار صاحب گور که از افراد برجستۀ جامعه بودند، دفن میکردند تا در دنیای دیگر مورد استفاده صاحب خود قرار گیرند. همچنین قرار گرفتن تدفین سگ درون خمره و همراه با هدایای تدفینی مخصوص سگ، نشان میدهد که صاحب سگ از ارزش والایی در جامعه برخوردار بوده است؛ زیرا ابعاد گور بسیار وسیع بوده و در کنار صاحب گور تعداد زیادی ابزارهای جنگ و اشیاء زینتی زرین نیز بهدست آمده است. در این پژوهش با استفاده از روش میدانی و مشاهدات عینی به بررسی تدفین خمرهای سگ و مقایسۀ آن با دیگر تدفینهای حیوانی در این منطقه، پرداخته شده است. نتایج نشان میدهد که این تدفین یک نوع سنت قربانی در هزارۀ اول پیشازمیلاد است و این احتمال وجود دارد که با سر حیوان بر طبق مراسم خاصی در قربانی حیوانات رفتار میشده است و دلیل کم بودن این نوع تدفین، قربانی کردن حیوانات برای تعداد کمی از افراد خاص و یا بالاترین فرد یک جامعه ازلحاظ موقعیت اجتماعی بوده است. | ||
کلیدواژهها | ||
سنت قربانی؛ تدفین سگ؛ هزارۀ اول؛ گوهرتپه | ||
مراجع | ||
- چوری، مهدی، 1382، «گزارش کاوش گورستان عصر آهن یسن». گیلان: اداره کل میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی (منتشر نشده). - رضالو، رضا؛ و آیرملو، یحیی، 1394، «شواهد باستانشناختی جدید از حضور تاریخی اقوام سکایی در ایران». پژوهشهای تاریخی، دورۀ ۷، شمارۀ ۴، صص: ۱۷-۳۲. - عابدینی، مهدی، 1384، «گزارش باستانشناسی کاوش گورستان عصر آهن لفورک». مازندران: اداره کل میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی (منتشر نشده). - طلائی، حسن، 1390، باستانشناسی و هنر ایران در هزارۀ اول پیشازمیلاد. نشر سمت، تهران: نشر سمت. - قاسمیگرجی، سراله، 1396، آغاز عصر آهن در دشتهای شرقی مازندران (مطالعۀ موردی: گوهرتپه رستم کلا). دانشکدۀ هنر و معماری دانشگاه مازندران. - ماهفروزی، علی، 1384-1383، «گزارش کاوش فصل سوم و چهارم گورستان عصر آهن گوهرتپه، بهشهر». مازندران: اداره کل میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی (منتشر نشده). - ماهفروزی، علی، 1386، «گزارش کاوش فصل ششم گورستان عصر آهن گوهرتپه، بهشهر». مازندران: اداره کل میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی (منتشر نشده). - خلعتبری، محمدرضا، 1383، کاوشهای باستانشناسی در محوطههای باستانی تالش. چاپ اول، گیلان: سازمان میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی کشور. - نگهبان، عزتالله، 1341، حفریات مارلیک. شمارۀ 10، تهران: نشریه انجمن فرهنگ ایران. - نگهبان، عزتالله، 1376، مروری بر پنجاه سال باستانشناسی ایران. چاپ اول، تهران: سازمان میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی کشور. - هژبرینوبری، علیرضا، 1387، «کشف گورهای کورگان در منطقۀ خداآفرین». ابهر: تهران: کتابخانه و مرکز اسناد پژوهشکدۀ باستانشناسی (منتشر نشده). - هژبرینوبری، علیرضا، 1386، «گزارش اولین فصل کاوش باستانشناسی تپه شتربان خدا آفرین». تهران: سازمان میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی کشور (منتشر نشده).
- Beisenov, A.; Crescioli, L. & Bazarbayeva, G., 2017, “The Early Iron Age Burial Ground Kaspan-6”. In: Jetusy Baranul, Pp: 100 - Dyson, R. H. & Muscarella, O.W., 1989, “Construction the Chronology and Historical Implication of Hasanlu IV”. Iran, Philadelphia University Museum Monograph, Vol. 27, Pp: 1-27 - Dyson, R. H., 1964, Notes on Weapons and Chronology in Northern Iran Around 1000 B.C. Istanbul, Pp: 32-45 - Danti, M., 2013, Hasanlu V: The Late Bronze and Iron I Periods Hasanlu Excavations Reports III. University of Pennsylvania Museum of Archaeology and Anthropology Philadelphia. - Gass, A.; Hofman, I.; Andrei, B. & Parzinger, H., 2015, “Early Iron Age Kurgans from the North Caucasus”.Archaeologia Polona, Vol. 53, Pp: 280-283. - Rudenko, C. I., 1953, “The culture of the population of the Altai Mountains in Scythian Times”. Moscow and Leningrad, Pp: 53-60 - Parzinger, H., 2006, “The Scythians: Nomadic Hose men of the Eurasian steppe”. Museum Zu Berlin, Germany, Pp: 20-23 - Parzinger, H., 2017, “Burial mounds of Scythian elites in the Eurasian steppe”. New discoveries, Pp: 331-355 - Vanden Berghe, L., 1966, “Art Iranian Ancient”. Internationalen Kongresses fur Iranische und Archaologie, Munchen, Pp: 53-59 | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,166 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 884 |