تحلیل فعالیت زمین ساختی و ارتباط گسل ها با خطر زمین لغزش در حوضه سد کردستان | ||
| یافته‌های نوین زمینشناسی کاربردی | ||
| دوره 16، شماره 31، تیر 1401، صفحه 126-148 اصل مقاله (1.66 M) | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nfag.2021.23889.1458 | ||
| نویسنده | ||
| علیرضا ایلدرمی* | ||
| دانشیار گروه مهندسی طبیعت، دانشکده منابع طبیعی و محیط‌زیست، دانشگاه ملایر، ملایر، ایران | ||
| چکیده | ||
| حوضه آبخیز سد کردستان با مساحت 15/120کیلومتر مربع در شمالشرقی شهرستان سقز واقع شده است. هدف از این تحقیق تحلیل فعالیت زمینساخت حوضه و ارتباط گسلها با خطر زمینلغزش با استفاده از مدل ارزش اطلاعاتی است. ابتدا منطقه با استفاده از نرمافزار ArcHydro به 15زیرحوضه تقسیم و شاخصهای مورفوتکتونیکی شامل گرادیان طولی رودخانه (SL)، عدم تقارن حوضه زهکشی ((AF، هیپسومتریک (Hi)، تقارن توپوگرافی عرضی (T) و نسبت شکل حوضه (Bs) محاسبه و نتایج ارزیابی آنها با شاخص زمینساخت فعال (IAT) بررسی شد. جهت ارزیابی ارتباط گسلها با خطر زمینلغزش ابتدا نقشه گسلها و نقشههای عوامل موثر بر لغزش با پردازش تصاویر ماهوارهای سنجنده لندست 8 و نرمافزار ENVI تهیه و با مشاهدات میدانی بررسی شد. سپس با استفاده از مدل ارزش اطلاعاتی نقشه خطر زمینلغزش حوضه تهیه و با نقشه گسلها تلفیق و ارتباط بین گسلها و خطر زمینلغزش در محیط ArcGIS. 10.3 بررسی شد. نتایج محاسبه شاخصهای زمینساخت فعال نسبی نشان میدهد که 77/77 درصد حوضه از نظر تکتونیکی در کلاس فعال و در مدل ارزش اطلاعاتی 55/55 درصد وقوع لغزشها در محدوده خطر ناپایداری زیاد قرار دارد. ضرایب فاصله از گسل در هر دو مدل مثبت و بیشترین لغزشها در فاصله کمتر از 1000متری رخ داده و به علت تکتونیک فعال ارتباط معناداری بین گسلها و مناطق با خطر لغزش بالا در حوضه وجود دارد. نتایج نشان داد که مدل ارزش اطلاعاتی از عملکرد بهتری برای پهنهبندی خطر زمینلغزش برخوردار است. به طورکلی تنوع لیتولوژی، توپوگرافی، گسلهای سراسری و محلی فراوان و وضعیت اقلیمی را میتوان از مهمترین عوامل موثر در رخداد و پراکنش لغزشهای حوضه ذکر نمود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| زمین لغزش؛ مورفو تکتونیک؛ گسل؛ شاخص IAT؛ کردستان | ||
| مراجع | ||
|
احمدآبادی، ع.، و رحمتی، م (1394) کاربرد شاخصهای کمی ژئومورفومتریک در شناسایی پهنههای مستعد زمینلغزش با استفاده از مدل SVM(مطالعه موردی: آزاد راه خرم آبادپلزال). نشریه پژوهشهای ژئومورفولوژی کمی، سال 4، شماره 3، ص 213-197.
اصغریسراسکانرود، ص.، پالیزبان، د.، امامی، ه.، قلعه، ا (1399) تحلیل مدلهای تحلیل شبکه و منطق فازی برای تهیه نقشه پهنهبندی حساسیت وقوع زمینلغزش مطالعه موردی: (جاده سراب - نیر). نشریه جغرافیا و برنامه ریزی، سال 24، شماره 73، ص 21-1.
ایلدرمی، ع.، نوری، ح.، محمدیپور، م.، و موسوی، م (1396) بررسی عوامل موثر و پهنهبندی خطر زمینلغزش با استفاده از مدل تراکم سطح، تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و رگرسیون لجیستیک در حوضه آبخیز عشوند. پژوهشهای فرسایش محیطی، شماره 7، دوره 28، ص 23-1.
ایلانلو، م.، و ابراهیمی، ل (1395) پهنهبندی خطر وقوع حرکات تودهای با استفاده از مدلهای ارزش اطلاعاتی، تراکم سطح و LNRF در حوضه آبخیز زهره، مدیریت مخاطرات محیطی، دوره 3، شماره 2، ص 153-141.
بهاروند، س.، سوری، س.، رهنماراد، ج.، و جودکی، م (1397) تحلیل فعالیت زمینساختی و ارتباط خطوارهها با خطر زمینلغزش (مطالعه موردی: حوضه وارک، لرستان). نشریه زمینشناسی مهندسی، دوره12، شماره2، ص 258-238. .
پرتابیان، ع.، فتوحی، ص.، و ریگی، ح (1396) مقادیر کارآیی پهنهبندی خطر زمینلغزش با استفاده از مدلهای ارزش اطلاعات و تراکم سطح در استان سیستان و بلوچستان. زمینشناسی کاربردی پیشرفته، شماره 24، ص 11-1.
پورهاشمی، س.، امیراحمدی، ا.، اکبری، ا (1393) انتخاب مدل مناسب از بین روش‌های آماری دومتغیره جهت پهنهبندی خطر زمینلغزش در محیط .GIS مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، جلد 4، شماره 15، ص 89-71.
روستایی، ش.، مختاریکشکی، د.، اشرفی فینی، ز (1399) پهنهبندی خطر زمینلغزش در حوضه آبریز طالقان با استفاده از شاخص آنتروپی شانون، جغرافیا و برنامهریزی، دوره 24، شماره 71، ص 150-125.
روستایی، ش.، جانانه، ک (1398) پهنهبندی خطر وقوع ناپایداری دامنهای در حوضه آبریز بالقلو چای اردبیل با استفاده از روش سلسله مراتبی فازی، جغرافیا و برنامهریزی، دوره 23، شماره 70، ص 188-169.
زارع، م.، شعبانی، م.، سلیمانپور، م.پ، و راوری رستمی، ا (1397) ارزیابی خطر زمینلغزش با استفاده از مدلهای ال .ان .آر.اف و دبلی و.آی .ان. اف در حوضه آبخیز خارستان، استان فارس. پژوهشهای آبخیزداری (پژوهش و سازندگی)، شماره 118، ص 36-23.
جباری، ن.، حسینزاده، م.، و ثروتی، م (1391) مطالعه مورفوتکتونیک فعّال حوضه آبخیز حصارک (شمالغرب تهران) با استفاده از شاخصهای مورفومتریک. پژوهشهای ژئومورفولوژی کمی، دوره 1، شماره 2، ص 34-17.
جمالآبادی، ج.، زنگنه اسدی، م.، و امیراحمدی، ا (1396) بررسی عوامل موثر در پیدایش و تکامل مخروطافکنههای دامنههای جنوبی ارتفاعات جغتای با تاکید بر نقش تکتونیک (در محدوده غرب سبزوار) نشریه جغرافیا و توسعه. دوره 15، شماره 47، ص 88-69.
حبیبی، ع (1394) بررسی زمـینلغزشها با اسـتفاده از شاخصهای مورفوتکتونیک. نشریه مهندسی و مدیریت آبخیز، جلد 7، شماره 1، ص 108-98.
رجبی، م.، ولیزاده، کامران، خ.، و عابدی قشلاقی، ح (1395) ارزیابی و پهنهبندی خطر زمینلغزش با استفاده از فرآیند تحلیل شبکه عصبی مصنوعی (مطالعه موردی: حوضه آذر شهر چای). نشریه پژوهشهای ژئومورفولوژی کمی، سال 5، شماره1، ص 74-60.
صفاری، ا.، یمانی، م.، کرم، ا.، و کرمی، پ (1397) تاثیرات مورفوژنتیکی تکتونیک فعال بر زمینلغزش در حوضه جاجرود، پژوهشهای ژئومورفولوژی کمی، سال 7 ، شماره 3، ص 135-117.
شیرانی، ا (1397) ارزیابی کارایی عوامل ژئومورفومتریک در افزایش درستی نقشههای پهنهبندی حساسیت زمینلغزش (مطالعۀ موردی: حوضۀ دزعلیا، استان اصفهان). نشریه جغرافیا و برنامهریزی اصفهان، دوره 29، شماره 3، ص 130-111.
شمس، ج.، علیزاده ، ا (1397) پهنهبندی حساسیت خطر وقوع زمینلغزش با استفاده از مدل احتمالات شرطی (قضیه بیز)، مطالعه موردی: قاراداغ (ارسباران، از قرهسو تا درهدیز). جغرافیا و برنامهریزی، دوره 22، شماره 63، ص 182-161.
عابدینی، م.، رنجبری، احد.، و مختاری، د (1398) تجزیه و تحلیل خطر زمینلغزش با استفاده از مدلهای ANP و LR در محیط GIS (مطالعه موردی پهنه گسلی قوشاداغ-ارسباران در آذربایجان شرقی). پژوهشهای ژئومورفولوژِی کمی، دوره 8، شماره 1، ص 88-70.
عزتی، م.، و آقآتابای، م (1393) تحلیل زمینساخت فعال حوضه بجنورد با کمک شاخصهای مورفوتکتونیکی. نشریه پژوهشهای ژئومورفولوژی کمی، دوره 2، شماره 4، ص 144-130.
علیپور، ر.، پورکرمانی، م.، زارع، م (1388) تکتونیک فعال مرتبط با گسل جوان اصلی زاگرس در محدوده سد رودبار لرستان. نشریه علوم (دانشگاه خوارزمی)، دوره 9، شماره 2، ص 436-417.
کرمی، ف.، رجبی، م.، و اباذری، ک (1397) تحلیل ناهنجاریهای شبکه زهکشی و ارتباط آن با تکتونیک فعال در حوضههای آبریز شمال تبریز، نشریه پژوهشهای ژئومورفولوژی کمی، شماره1، ص 47-30.
محمدی، د.، جلالی، ح.، و ساعدی، ب (1396) ارزیابی زمین ساخت فعال نسبی در حوضه آبخیز آبشینه همدان با استفاده از شاخصههای زمینریختی و لرزهخیزی منطقهای. پژوهشهای ژئومورفولوژی کمی، سال 4، شماره 4، ص 207-119.
مقصودی، م.، امامی، ک.، رسولی، ع.، درخشان، ی.، جلالی، س.، و مرادیپور، فاطمه (1397) برآورد دامنه فعالیت تکتونیکی بخش جنوبی گسل میناب و سیستم گسلی شرق آن از طریق دادههای مورفومتری به منظور تعیین میزان پایداری منطقه (شرق تنگه هرمز). پژوهشهای ژئومورفولوژی کمی، سال 7، شماره 2، ص 96-82.
ممصفایی، ج.، اونق، م.، مصداقی، م.، و شریعتجعفری، م (1388) مقایسه کارایی مدلهای تجربی و آماری پهنهبندی خطر زمینلغزش (مطالعه موردی: آبخیز الموترود). پژوهشهای حفاظت آب و خاک (علوم کشاورزی و منابع طبیعی)، دوره 16، شماره 4، ص61-43.
نیازی، ی.، اختصاصی، م.، طالبی، ع.، آرخی، ص.، و مختاری، م (1389) ارزیابی کارایی مدل آماری دومتغیره، در پیش‌بینی خطر زمینلغزش (مطالعه‌ی موردی: حوضه سد ایلام). نشریه علوم و مهندسی آبخیزداری ایران، جلد ۴، شماره 10، ص 20-9.
Basu, T., Swades, p (2019) RS-GIS based morphometrical and geological multi- criteria approach to the landslide susceptibility mapping in Gish River Basin, West Bengal, India. Advances in Space Research, 3: 1253-1269.
Bera, S., Guru, B., Ramesh, V (2019) Evaluation of landslide susceptibility models: a comparative study on the part of Western Ghat Region, India, Remote Sensing Applications. Society and Environment, S2352-9385(17)30309-9, p:39-52, https://doi.org/10.1016/j.rsase.2018.10.010.
Broeckx, J., Vanmarcke, M., Duchateau, R., Poesen, J (2018) A data-based landslide susceptibility map of Africa. Earth-Science Reviews, 102-121.
Bull, W. B., Mcfadden, L. D (1977) Tectonic geomorphology of the north and south of the Garlock fault, Slope, Baghro Dagh, Geographic Researches, 48: 123–138.
Chousianitis, K. V., Del Gaudio, N., Sabatakakis, K., Kavoura, G., Drakatos, G. D., Bathrellos, H., Skilodimou, D (2016) Assessment of earthquake-induced landslide hazard in Greece: from Arias intensity to spatial distribution of slope resistance demand.
Costanzo, D. E., Rotigliano, C., Irigaray, J., Jimenez-Pervarez, D., Chacon, J (2012) Factorsselection in landslide susceptibility modelling on large scale following the gis matrix method: application to the river Beiro basin (Spain). Nat Hazards Earth Syst Sci, 12: 327-340.
Davis, L (2015) A Hybird physical and Maximum- Entropy Landslide Susceptibility Model. Entropy Journal, 17: 4271-4292
Della Seta, M., Del-Monte, M., Fredi, M., Miccadei, E., Troiani, F (2008) Morphotectonic evolution of the Adriatic piedmont of the Apennines: advancement in the knowledge of the Marche–Abruzzo border area. Geomorphology, 102: 119–129.
Hong, H., B., Pradhan, M., N., Jebur, D., Bui, T., Xu, C., Akgun, A (2015) Spatial prediction of landslide hazard at the Luxi area (China) usingsupport vector machines. Environ. Earth Sci, 75(40): 245-256.
Hong, H., W., Chen, C. Xu, A. M., Youssef, B., Pradhan, Tien Bui, D (2016) Rainfallinduced landslide susceptibility assessment at theChongren area (China) using frequency ratio, certainty factor, and index of entropy. Geocarto. Int, 23(4): 223-2464.
Hong, H., Pradhan, B., Xu, C., Tien Bui, D (2015) Spatial prediction of landslide hazard at the Yihuang area (China) using two-class kernel logistic regression, alternating decision tree and support vector machines. Catena, 133: 266-281.
Hong, H., Haghibi, S. A. Pourghasemi. H. R (2016) GIS-based landslidespatial modeling in Ganzhou City, China, Arab J Geosci Journal, 9:112-120.
Keller, E. A., & Pinter, N (2002) Active tectonic, Earthquickes, Uplift and Landscape, Prentice Hall P. 362.
Khan, H., Shafique, M., Khan, A., Mian, A., Bacha, Safeer, U., Shah, Chiara, C (2018) Landslide susceptibility assessment using Frequency Ratio, a case study of northern Pakistan. The Egyptian Journal of Remote Sensing and Space Sciences, 10. December 2018.
Rao, G., Cheng, Y., Lin, A., Yan, B (2017) Relationship between Landslides and Active Normal Faulting in the Epicentral Area of the AD 1556 M~8.5 Huaxian Earthquake, SE Weihe Graben (Central China). Journal of Earth Science, 28 (3): 545–554.
Ramirez Herrera, M. T (1988) Geomorphic assessment of active tectonic in the Acambay Graben, Mexican volcanic belt, Earth Surface and Landforms, 23:317-322
Sharma, S., Sarma, N. J (2017) Application of drainage basin morphotectonic analysis for assessment of tectonic activities over two regional structures of the northeast India. Journal of the Geological Society of India, 89 (3): 271-280.
Topal, S., Keller, E., Bufe, A., Koçyiğit, A (2016) Tectonic geomorphology of a large normal fault: Akşehir fault, SW Turkey. Geomorphology, 259: 55-69.
Wang, Q., D., Wang, Y., Huang, Z., Wang, L., Zhang, Q., Guo, W., Chen, W., Chen, Sang, M (2015) Landslide susceptibility mapping based on selected optimal combination of landslide predisposing factors in a large catchment. Sustainability, 7: 16653-16669.
Wang, Q., Li, W., Wu, Y., Pei, Y., Xing, M., Yang, D (2016) A comparative study on the landslide susceptibility mapping using evidential belief function and weight of evidence models. J. Earth Syst. Sci, 125(3): 646-662.
Youssef, A. M., Pourghasemi, H. R., El-Hadad, B. A., Dhahry, B. K (2016) Landslide susceptibility maps using different probabilistic and bivariate statistical models and comparison of their performance at Wadi Itwad Basin, Asir Region, Saudi Arabia. Bull Eng Geol Environ, 75: 63–87.
Zhou, S., G., Chen, L., Fang, Nie, Y (2016) GIS-Based Integration of Subjective and Objective Weighting Methods for Regional Landslides Susceptibility Mapping, Sustainability, 8: 334-343.
Zhou, S., Fang, L (2015) Support vector machine modeling of earthquake-induced landslides susceptibility in central part of Sichuan province, China. Geoenviron. Disasters, 2(2): 234-245. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 417 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 224 |
||