عوامل تأثیرگذار بر شکل‌گیری معماری پل‌های تاریخی ایران در مناطق ناهموار | ||
| پژوهش های باستان شناسی ایران | ||
| دوره 10، شماره 26، آذر 1399، صفحه 97-118 اصل مقاله (1.96 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nbsh.2020.20330.2030 | ||
| نویسندگان | ||
| احد نژاد ابراهیمی* 1؛ ائلناز نظرزاده عنصرودی2؛ فرناز نظرزاده عنصرودی3 | ||
| 1دانشیار دانشکدۀ معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران | ||
| 2کارشناس ارشد معماری، دانشکدۀ معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران. | ||
| 3کارشناس ارشد فناوری معماری، دانشکدۀ معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران. | ||
| چکیده | ||
| «پل» از گذشته همچون یک گونۀ معماری، همواره به‌عنوان عامل ارتباطی وجود داشته و کاربردی بودن آن موجب شده است تا پژوهشگران کمتر به جنبه محیطی و بستر طبیعی ساخت آن توجه کنند. این درحالی‌‌ست که شکل‌گیری پل‌ها در راستای پاسخ‌گویی به شرایط زمینه‌ای بوده و محیط و بستر در شکل‌گیری نوع و ساختار پل تأثیرگذار بوده است. پل در مناطق ناهموار، مصداق بارزی از معماری متأثر از بستر طبیعی است. پل در مناطق ناهموار معیارهای بنیادی متفاوتی دارد که نیازمند مطالعه و پژوهش برای شناسایی این تفاوت‌ها است. هدف این پژوهش مطالعۀ چگونگی شکل‌گیری معماری پل ناهموار با درنظر گرفتن سه مؤلفۀ کارکرد، کالبد و سازه می‌باشد. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی و تاریخی-تطبیقی مبتنی‌بر مطالعات اسنادی و کتابخانه‌ای براساس منابع و اطلاعات تاریخی است. بدین‌صورت که در گام اول این پژوهش، شناسایی و بررسی آماری پل‌ها از منظر بستر طبیعی، عوامل مختلف مؤثر در شکل‌گیری و تحول پل‌ها مطالعه گردیده تا در گام دوم، در سامانۀ سه‌گانۀ کارکرد، کالبد و سازه آن‌ها مورد تحلیل قرار گیرد و دسته‌بندی برای متغیرهای معماری پل ارائه شود. در این‌راستا، مدل سه‌گانه برگرفته از سامانۀ بنیادی سه‌گانۀ ویترویوس اصل اساسی پژوهش قرار گرفت. در گام سوم، بر پایۀ مطالعات تطبیقی، اطلاعات جمع‌آوری شده در مبانی و ساختار تحقیق و عوامل مؤثر بر شکل‌گیری معماری پل ناهموارها مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان می‌دهد کارکرد پل در مناطق ناهموار به صورت عامل ارتباطی برروی دره است و در کالبد و ظاهر آن اثری از تزئینات و عنصر الحاقی نبوده و ساختار و بسترسازی مستحکم از اهمیت ویژه‌ای در آن برخوردار بوده که شامل سنگ و آجر می‌باشد. درنتیجه، پل در مناطق ناهموار سبب پدید آمدن سامانۀ بنیادی مختص آن منطقه شده است که به‌صورت پیش‌زمینۀ ذهنی برای طراحان درنظر گرفته شود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| پل سازی؛ معماری؛ بستر ناهموار؛ پل های تاریخی | ||
| مراجع | ||
|
- ابن‌بلخی، 1374، فارسنامه ابن‌بلخی. به سعی و اهتمام: گای لسترنج و رینولدآلن نیکلسون، تهران: انتشارات دنیای کتاب. - احتشامی، منوچهر، 1386، پل‌های ایران. تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی. - افسر، کرامت‌الله؛ پیرنیا، محمدکریم، 1370، راه و رباط. تهران: سازمان میراث‌فرهنگی کشور و انتشارات آرمین. - پیرنیا، محمدکریم؛ معماریان، غلامحسین، 1396، معماری ایرانی. تهران: انتشارات سروش دانش. - حامی، احمد، 1372، آب‌یابی و آب‌رسانی. مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن، تهران. - رحمدل، سمانه، 1395، «نگاهی به کتاب "راه و رباط" با رویکرد منظرین؛ منظر راه در جغرافیای تاریخی ایران». ویژه‌نامۀ منظر راه، شمارۀ 36، صص: 52-57. - کلینی، محمد، 1387، الکافی. تهران: چاپ اسلامیه. - فرشیدنیک، فرزانه؛ افهمی، رضا، 1389، «پل-سکونتگاه سیر تکامل پیوستگی کاربرد عبور و سکونت در پل‌های ایران». مجلۀ هنرهای زیبا، شمارۀ 41، صص: 55-66. - قبادیان، وحید، 1393، بررسی اقلیمی ابنیه سنتی ایران. تهران: انتشارات دانشگاه تهران. - کلایس، ولفرام، 1373، کاروانسراهای ایران. ترجمۀ محمد یوسف کیانی. تهران: انتشارات سازمان میراث‌فرهنگی. - عنایت‌‌الله، رضا؛ کورس، غلامرضا؛ امام‌شوشتری، محمدعلی؛ انتظامی، علی‌اکبر، 1382، آب و فن آبیاری در ایران باستان. کتاب ماه هنر. - مخلصی، محمدعلی، 1379، پل‌های قدیمی ایران. تهران: سازمان میراث‌فرهنگی کشور. - مرکز اسناد و مدارک میراث‌فرهنگی و گردشگری کشور. 1398. - مروج‌تربتی، خاطره؛ پورنادری، حسین، 1392، «بررسی تداوم سنت‌های مؤثر در شکل‌گیری پل خواجو؛ بر اساس مطالعه تطبیقی پل‌های تاریخی شهر اصفهان». مجلۀ باغ نظر، شمارۀ 27، صص: 61-70. - ملازاده، کاظم؛ محمدی، مریم، 1379، دایره المعارف بناهای تاریخی ایران در دورۀ اسلام (4)؛ بناهای عام‌المنفعه. تهران: انتشارات سوره مهر. - نقره‌کار، عبدالحمید؛ حمزه‌نژاد، مهدی؛ رنجبر کرمانی، علی‌محمد، 1388، درآمدی بر هویت اسلامی در معماری. شرکت طرح و نشر پیام سیما: وزارت مسکن و شهرسازی. تهران: دفتر معماری و طراحی شهری. - نقره‌کار، عبدالحمید، 1393، مبانی نظری معماری. تهران: انتشارات پیام‌نور. - نوراللهی، علی، 1394. «پل‌های وقفی زنجان در دورۀ قاجار (پل میربها، پل سردار و پل سید)». فقه و اصول، وقف میراث جاویدان، شمارۀ 89، صص: 93-116.
- Anthony, D., 2007, The Horse, The Wheel and Language. Princeton university press, New Jersey.
- Heggade, V. N., 2015, “Bridge Aesthetics (Case of Science Taken to the Level of Art) The Bridge & Structural Engineer”. Journal of ING-IABSE, Vol. 45, No. 3, Pp: 42-54.
- Hurt, M. & Schrock, S., 2016, Highway Bridge Maintenance Planning and Scheduling. Butterworth–Heinemann Publishing, Oxford, United Kingdom
- Khan, M., 2014, Accelerated Bridge Construction Best Practices and Techniques. Butterworth–Heinemann Publishing, Oxford, United Kingdom
- Kim, Y., 2014, Advanced Composites in Bridge Construction and Repair. Woodhead Publishing
- Lin, W. & Yoda, T., 2017, Bridge Engineering. Butterworth–Heinemann Publishing, Oxford, United Kingdom
- Pipinato, A., 2015, Innovative Bridge Design Handbook. Butterworth–Heinemann Publishing, Oxford, United Kingdom.
- Roads & Traffic Authority of New South Wales., 2019, Bridge Aesthetics: Design Guidelines to Improve the Appearance of Bridges in NSW. Roads & Traffic Authority of New South Wales. ISBN: 9780731054060
- Subramanian, N., 2016, “Futuristic Composite Bridges". The Bridge and Structural Engineer”. Journal of ING/IABSE, Vol. 46, No. 2, Pp: 1-11.
- Subramanian, N., 2017, “Accelerated Bridge Construction with Folded Steel Plate Girders, The Bridge and Structural Engineer”. Journal of ING/IABSE, Vol. 47, No. 1, Pp: 94-102.
- Tang, M. CH., 2018, “Forms and Aesthetics of Bridges”. Engineering, Vol. 4, Issue 2, Pp: 267-276. DOI: 10.1016/j.eng.2017.12.013
- Vitruvius, M.. 1914, Ten Books on Architecture. Cambridge Harvard University Press, London. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 773 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,367 |
||