نویافته‌هایی پیرامون باغ سلطنتی شاه‌اسماعیل صفوی و مناره‌های شمس تبریزی در خوی بر اساس منابع تاریخی، بقایای معماری و مطالعات استخوان‌شناسی | ||
| پژوهش های باستان شناسی ایران | ||
| دوره 10، شماره 25، شهریور 1399، صفحه 207-223 اصل مقاله (1.55 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nbsh.2020.20537.2045 | ||
| نویسندگان | ||
| رضا بایرام‌زاده* 1؛ سیدحسین حسن زاده2 | ||
| 1دانش‌آموخته‌ی کارشناسی ارشد تاریخ هنر ایران باستان، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شبستر، تبریز، ایران. | ||
| 2دکترای دامپزشکی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران. | ||
| چکیده | ||
| موقعیت جغرافیایی و سیاسی «خوی» به‌عنوان یکی از کهن‌ترین و پرحادثه‌ترین شهرهای شمال‌غرب ایران موجب شده است که از دیرباز مورد توجه شاهان و حکمرانان محلی قرار گرفته و به‌دلیل داشتن آب و هوای مناسب و خاک حاصل‌خیز، مستعد احداث باغ‌های مختلف حکومتی و مردمی باشد. از جمله‌ی این باغ‌ها می‌توان به «باغ سلطنتی شاه‌اسماعیل صفوی» اشاره کرد که مستنداتی از این باغ و اماکن پیرامون آن به منابع تاریخی راه‌یافته است. روش تحقیق برمبنای جمع‌آوری اسناد، نقشه‌ها و منابع تاریخی و مطابقت آن‌ها با یافته‌های حاصل از مطالعات میدانی و کتابخانه‌ای بوده است. در این مطالعه، نخست محل قرارگیری شهر خوی در ادوار تاریخی از صفویه تا عصر حاضر به استناد نقشه‌های موجود بازیابی شد؛ سپس ویژگیهای معماری و بازیابی بخش‌های مختلف باغ سلطنتی و فضاهای مجاور آن، ازجمله میدان شاهی و «مناره‌های شمس تبریزی» مورد توجه قرار گرفت. تمرکز اصلی این مطالعات بر مطابقت مشخصات این فضاها با اسناد، نقشه‌ها و منابع تاریخی ازجمله مینیاتور «نصوحی-السلاحی مطراق‌چی»، سفرنامه‌ی فرانسیسکو رومانو و نقشه‌ی ترسیمی «پاسکال کُست» و استخراج یافته‌های جدید بوده است؛ همچنین تلاش شده است با بازسازی تصویری و تطبیق با نقشه‌های موجود، پلان‌ها و موقعیت مجموعه‌ی «باغ سلطنتی»، «میدان شاهی» و آرامگاه «شمس تبریزی» در شهرِ امروزی مشخص شود. درنهایت، با استناد به گزارش و نگاره‌ی «جیمز موریه» و مطالعات میدانی و کتابخانه‌ای، ویژگیهای معماری مناره‌ی شمس تبریزی و استخوان‌شناسی جمجمه‌های به‌کار رفته در آن مورد بررسی قرار گرفت و نحوه‌ی کارگذاری جمجمه‌ها و مشخصات بیومتریک آن‌ها تعیین شد. یافته‌های این پژوهش موجب اصلاح برخی گزارش‌های تاریخی موجود در این زمینه شد. درمجموع یافته‌های این مطالعه، تصویر واضح‌تری از جابه‌جایی شهر خوی در پانصد سال اخیر، موقعیت باغ سلطنتی، معماری «دولتخانه‌ی صفوی» و مشخصات مناره‌های شمس تبریزی در شهر خوی در اوایل دوره‌ی صفوی به‌دست می‌دهد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| شاه‌اسماعیل؛ باغ سلطنتی؛ مناره‌ی شمس تبریزی؛ مطراق‌چی؛ خوی | ||
|
سایر فایل های مرتبط با مقاله
|
||
| مراجع | ||
|
اوبن، اوژن، 1391، ایران امروز: سفرنامه خاطرات سفیر فرانسه در ایران در آستانه جنبش مشروطیت (1907- 1906). ترجمه‌ی علی‌اصغر سعیدی، تهران: نشر علم. - بلیلان‌اصل، لیدا، 1395، «ساختار فضایی شهر تبریز در دوره‌ی صفوی با مقایسه‌ی تطبیقی سفرنامه‌ها و اسناد تصویری». نشریه‌ی علمی پژوهشی باغ‌نظر، شماره‌ی 38، صص: 47-60. - چینی، جوزف، 1383، پایدار کردن سازه‌های آجری-فن‌های مداخله.ترجمه‌ی سعید ایرانفر، تهران: سازمان عمران و به‌سازی شهری. - دلاواله، پیترو، 1381، سفرنامه‌ی پیترو دلاواله. ترجمه‌ی شعاع‌الدین شفا، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب. - دیزانی، احسان، 1393، «تبیین سیر تکامل میدان شاه در پایتخت‌های صفوی ایران». هویت شهر، سال 8، شماره‌ی 17، صص: 77-86. - ریاحی، محمد‌امین، 1375، «تربت شمس کجاست؟». کلک، شماره‌های 73-74-75، صص: 28-38. - ریاحی، محمد‌امین، 1378، تاریخ خوی. تهران: طرح نو. - عالمی، مهوش، 1387، «باغ‌های شاهی صفوی- صحنه‌ای برای نمایش مراسم سلطنتی و حقانیت سیاسی»، ترجمه‌ی مریم رضایی‌پور و حمید‌رضا جیحانی، گلستان هنر، شماره‌ی 12، صص: 47- 58. - کیانی، محمدیوسف، 1379، معماری ایران دوره اسلامی. تهران: سمت. - مطالعات رهنمودهایی برای تهیه طرح مرمت بازار خوی، 1379، تهران: دانشگاه شهید بهشتی، و سازمان میراث‌فرهنگی، ص: 330. - مطراق‌چی، نصوح، 1379، بیان منازل سفر عراقین. ترجمه و تعلیق: رحیم رئیس‌نیا، تهران: سازمان میراث‌فرهنگی کشور. - مهریار، محمد، 1378، اسناد تصویری شهرهای ایرانی دوره‌ی قاجار. تهران: دانشگاه شهید بهشتی و سازمان میراث‌فرهنگی. - ویلبر، دونالد، 1387، باغ‌های ایران و کوشک‌های آن. ترجمه‌ی مهین‌دخت صبا، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. - Alemi, M., 1997, “The royal gardens of the safavid period: Types and models in gardens in the time of the great Muslim empires”. Theory and design: 72-96.
- Alemi, M., 2006, “Safavid Gardens, khiyaban & maydan as Teatres for Kingship Display”. (In Ludovico, Micara; Attilio petruccioli, Ettore Vadini) eds. Proceeding of The international Seminar of Mediteranean Medina, June 2004, Italy, Pescara: Gangemi Editore, Pp: 63-68.
- Aubin, J., 1995, “Chroniques persanes et relations italiennes: Notes sur les sources narratives du règne de Šâh Esmâ’il Ier”. Studia Iranica, No. 24 (2), Pp: 247-259.
- Barbaro, J., & Contarini, A., 1873, Travel to Tana and Persia, a Narrative of Italian Travels in Persia in the Fifteenth and Sixteenth Centuries. Translated by: Charles Grey, London, Hakhuyt Society.
- Babayan, K., 1996, Sufis, Dervishes and Mullas in Safavid Persia: The history and politics of an Islamic society. London, I. B. Tauris.
- Bellan, L. L., 1932, Chah ‘Abbas 1er, savie, son histoire. Paris, Geuthner.
- Castello, J. R., 2016, “Bovids of the world: Antelopes, Gazelles, Cattle, Goats, Sheep and Relatives”. Prinston University Press, Pp: 1-16.
- Ghassemi Khademi, T., 2014, “Iranian Gazelles”. Journal of Middle East Applied Science and Technology, No.13(3), Pp: 385-390.
- Halstead, P. & Collins, P., 2002, “Sorting of sheep from the goat: morphological distinctions between mandible and mandibular teeth of adult Ovis and Capra”. Journal of Archeological Sciense, No. 29, Pp: 545-553.
- Morier, J., 1812, A Journey through Persia, Armenia and Asia Minor to Constontinopole in the years 1808 and 1809. London: Longman, Hurst, Rees, orme and Brown.
- Morier, J., 1818, A Second Journey through Persia, Armenia and Asia Minor to Constontinopole between the years 1810 and 1816. London: Longman, Hurst, Rees, orme and Brown.
- Yurdaydin, H. G., 1976, Beyan-I Menazil-I Sultan Suleymanm Han. Ankara: Turk Tarih Kurumu Basimevi.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 751 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,109 |
||
