بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی بر تاب‌آوری اجتماعی روستاییان در مخاطرات محیطی (با تأکید بر خشکسالی) مطالعه موردی: روستاهای دهستان بدر شهرستان روانسر در سال 1396 | ||
| پژوهش های جامعه شناسی معاصر (علمی - پژوهشی) | ||
| مقاله 11، دوره 8، شماره 14، شهریور 1398، صفحه 283-310 اصل مقاله (645.57 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/csr.2020.19770.1687 | ||
| نویسندگان | ||
| محمد تقی سبزه ای* 1؛ عادل سلیمانی2؛ نجم الدین یوسفی3 | ||
| 1استادیار گروه جامعهشناسی دانشگاه بوعلی‌سینا | ||
| 2مدرس گروه جغرافیا دانشگاه فرهنگیان کرمانشاه | ||
| 3کارشناسی ارشد جامعهشناسی دانشگاه رازی | ||
| چکیده | ||
| هدف این مقاله بررسی و سنجش میزان سرمایه اجتماعی و ارتباط آن با تاب‌آوری اجتماعی است. روش تحقیق پیمایش است که اعتبار آن از نوع محتوایی و پایایی آن از طریق آلفای کرونباخ محاسبه شده است. جامعه آماری شامل تمامی سرپرستان خانوار روستاهای دهستان بدر شهرستان روانسر است که تعداد آن‌ها براساس سرشماری سال 1395 حدود 3996 نفر است. حجم نمونه براساس فرمول کوکران 285 نفر تعیین شده است. مشارکت کنندگان به شیوه نمونه‌گیری خوشه‌ای چند‌مرحلهای متناسب و به‌طور تصادفی انتخاب شده‌اند. از روش‌های آماری مبتنی بر مقایسه میانگین‌ها، آزمون تی‌تک‌نمونه‌ای، آزمون‌های همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه توأم، برای تجزیه‌وتحلیل دادهها استفاده شده است. نتایج این تحقیق نشان می‌دهند میزان تاب‌آوری اجتماعی (3.16 از 5 نمره برابر با 63.34 درصد) و میزان سرمایه اجتماعی خانوارهای روستایی (3.31 از 5 نمره برابر با 66.22 درصد)، بالاتر از متوسط و خوب است. بین سطح سرمایه اجتماعی و زیرشاخه‌های آن شامل شبکه‌های روابط، مشارکت، اعتماد و هنجارهای معامله متقابل و تاب‌آوری اجتماعی روستاهای نمونه رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. نتیجه تحلیل رگرسیونی نشان میدهد متغیرهای سرمایه اجتماعی در مجموع 52 درصد از واریانس میزان تاب‌آوری اجتماعی را تبیین می‌کنند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| سرمایه اجتماعی؛ تاب‌آوری اجتماعی؛ مخاطرات محیطی؛ خشکسالی | ||
| مراجع | ||
|
آقایی، پرویز. (1395). «ارزیابی چالش‌های اجتماعی ناشی از بحران خشکسالی بر توسعه پایدار روستایی؛ موردپژوهی: دهستان میانده از توابع بخش شبیکوه، شهرستان فسا»، فصلنامهجغرافیایی سرزمین، سال سیزدهم، شماره 49، 13-28. ازکیا، م، غفاری، غ. (1383). توسعه روستایی با تأکید بر جامعه روستایی ایران، تهران: نشر نی. بوردیو، پیر. (1385). «شکل‌های سرمایه»، در سرمایه اجتماعی: اعتماد، دموکراسی و توسعه، گردآوری کیان تاجبخش، ترجمه افشین خاکباز و حسن پویان، تهران: شیرازه. پاتنام، رابرت. (1385). سرمایه اجتماعی؛ مجموعه مقالات سرمایه اجتماعی، ترجمه افشین پاکباز، تهران: نشر شیرازه. پیران پرویز؛ موسوی میرطاهر، شیانی، ملیحه. (1385). «کار پایه مفهومی و مفهومسازی سرمایه اجتماعی (با تأکید بر شرایط ایران)». فصلنامه رفاه اجتماعی، سال 6، شماره 23، 9-44. چنار، علیرضا. (1388). «ارزیابی و نظارت بر خشکسالی در استانهای آذربایجان شرقی، غربی و اردبیل با استفاده از تصاویر دانشگاه تربیت مدرس»، پایاننامه کارشناسی ارشد سنجش از دور. دلاکه، حسن؛ ثمره محسن بیگی، حسین، شاهیوندی، احمد. (1386). «سنجش میزان تاب‌آوری اجتماعی در مناطق شهری اصفهان»، فصلنامه جامعهشناسی نهادهای اجتماعی، دوره 4، شماره 9، 227-252. سالنامه مرکز آمار ایران. (1395). «آمار روستاهای شهرستان روانسر مطابق سرشماری سال 1395». سلطانپور، هدیه، زارع، مهدی. (1395). «بررسی نقش سرمایه اجتماعی در کاهش ریسک مخاطرات طبیعی»، سومین کنفرانس جامع مدیریت بحران (با رویکرد کاهش ریسک سانحه، تاب‌آوری و توسعه پایدار). سلمانی، محمد. (1389). «بررسی ابعاد سرمایه اجتماعی در توسعه روستایی، مطالعه موردی: روستاهای باغستان و برون، شهرستان فردوس»، نشریه علوم اجتماعی، دوره 4، شماره 11، 19-40. سلیمانی، عادل، افراخته، حسن، عزیزپور، فرهاد، طهماسبی، اصغر. (1394). «راهبردهای سازگاری روستایی در برابر مخاطرات خشکسالی مطالعه موردی، روستای پشتنگ شهرستان روانسر»، مجله دانش مخاطرات، دوره دوم، شماره 3، 341-354. سلیمانی، مهسا و آقابخشی، حبیب. (1395). «رابطه سرمایه اجتماعی با تاب‌آوری شهروندان در برابر زلزله»، اولین کنفرانس بینالمللی روانشناسی و علوم اجتماعی، تهران. شاپورآبادی، محمدعلی. (1388). «نگرشی بر آمایش فرهنگی سرزمین و جایگاه آن در برنامهریزی توسعه فرهنگی»، فصلنامه راهبرد یاس، شماره 17، 87-123. شریفیان ثانی، مریم. (1380). «سرمایه اجتماعی مفاهیم اصلی و چارچوپ نظری»، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال 1، شماره 2، 5-18. صادقلو، طاهره، سجاسی قیداری، حمدالله. (1393). «اولویت‌بندی عوامل مؤثر برافزایش تاب‌آوری کشاورزان در برابر مخاطرات طبیعی (با تأکید بر خشکسالی)، منطقه مورد مطالعه، کشاورزان روستاهای ایجرود»، جغرافیا و مخاطرات محیطی، شماره 10، 129-154. عزمی آئیژ، نوری، مجتبی. (1393). «نقش سرمایه اجتماعی در مدیریت مخاطرات طبیعی در سکونتگاههای روستایی (مطالعه موردی، بخش ماهیدشت کرمانشاه)»، دومین کنفرانس بینالمللی پژوهش در علوم و تکنولوژی، ترکیه، استانبول. عوضپور، لیلا؛ قربانی، مهدی و یوسفی محسن. (1393). «تحلیل وارزیابی سرمایه اجتماعی در راستای تقویت تاب‌آوری جوامع محلی و مدیریت پایدار سرزمین (منطقه مورد مطالعه، استان خراسان جنوبی)»، منابع طبیعی ایران، دوره 68، شماره 3، 625-645. عینالی، جمشید؛ فراهانی، حسین، جعفری، نسرین. (1393). «ارزیابی نقش سرمایه اجتماعی در کاهش اثرات سانحه زلزله در دهستان سجاسرود شهرستان خدابنده»، تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال چهاردهم، شماره 32، 93-115. فوکویاما، فرانسیس. (1379). پایان نظم، ترجمه غلامعباس توسلی، تهران، انتشارات جامعه ایرانیان. قربانی، مهدی. (1395). «ارزیابی سرمایه اجتماعی شبکه ذینفعان محلی در راستای توانمندسازی جوامع روستایی مورد مطالعه، روستایی (مورد مطالعه، روستای بزیجان، شهرستان محلات، استان مرکزی)»، پژوهشهای روستایی، دوره هفتم، شماره 2، 406-420. کلمن، جیمز. (1377). بنیادهای نظریه اجتماعی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران: نی. Adger, W.N. (2000). Social and ecological resilience; are they related, Progress in Human Geography.
Fact, Sh. (2008). “Building resilience and social capital in rural and remote communities”, Number 5.15 February 2008 For workers.
Kapucu, N., Hawkins V., Christopher and Rivera. Fernando, I. (2013). “Disaster Preparedness and Resilience for Rural Communities”, Risk, hazards & Crisis” in: Public Policy, Vol. 4, No. 4.
Mayunga, J. S. (2007). “Understanding and Applying the Concept of Community Disaster Resilience: A capital-based approach”.
The University of Queensland and University of Southern Queensland (2008). “Building Resilience in Rural Communities” toolkit, Australian Research Council Linkage Grant.
Wilson, G. A. (2012). “Community Resilience and Environmental Transitions” London: Earthscan. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,049 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 796 |
||