فرهنگ دالما در دشت همدان بخشی از نتایج کاوش لایه شناختی تپه تازه کند در همدان | ||
پژوهش های باستان شناسی ایران | ||
مقاله 4، دوره 7، شماره 12، فروردین 1396، صفحه 63-82 اصل مقاله (1.13 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nbsh.2017.11149.1477 | ||
نویسنده | ||
بهزاد بلمکی* | ||
استادیار گروه باستان شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان | ||
چکیده | ||
پژوهشهای میدانی زیادی وجود آثار دالمایی را در مناطق گستردهای از شمالغرب ایران، زاگرسمرکزی و شمال بینالنهرین نشان میدهد؛ در این میان، منطقهی همدان با وجود اینکه همواره بخشی از این گستره بهشمار می رود، بهعنوان یک مرکز شایان توجه در دوران تاریخی، کمتر مورد توجه باستانشناسان پیش از تاریخی قرار گرفته است. با شناسایی و مطالعهی تپهی تخریب شدهی «تازهکند» (حسام آباد) در روستایی بههمین نام، طی یک پروژهی لایهشناختی با پنج گمانهی آزمایشی و همچنین سایر محوطههای دالمایی شناسایی شده در دشت همدان و غنای یافتههای سفالی آن، حضور پُررنگ فرهنگ دالما در این منطقه کاملاً مشهود است. این فرهنگ که در فازهای متأخر بیشتر بهشکل ادغام با سبکهای محلی دیده میشود؛ در تپهی تازهکند نیز همین شیوه با رویکرد یکجانشینی طولانی بهچشم میخورد. پیکرهی اصلی این محوطه، شامل آثاری از دوران مسوسنگ میانی است که دربردارندهی فازهای متمایز گودین X ،IX است که لایههای فوقانی آن، شامل انباشتها و پرشدگیهایی است که تلفیقی از سفالهای منقوش سهگابی و دالما است. در فاز آغازین، یعنی فاز دالما علاوهبر نهشتهها و دورریزها و سفالینههای شاخص از جمله سفالهایی با نقش نیشگونی، بقایای دیواری خشتی نیز شناسایی شد. وجود این محوطه در دشت همدان بههمراه سایر محوطههای شناسایی شده در این دشت، میتواند یک چشمانداز فرهنگی از فرهنگ دالما در همدان تعریف کند. در این مقاله، سعی شده تا با ارائهی بخشی از نتایج کاوش در این محوطه و اشارهای به سایر محوطههای دالمایی شناسایی شده در همدان، پراکندگی فرهنگ دالما در این دشتها مورد مطالعه قرارگیرد؛ چراکه این دشتهای کوچک و نسبتاً مسطح در کرانههای الوند، همواره مورد توجه کانونهای جمعیتی دوران روستانشینی بوده و با توجه به ساختار زیستمحیطی آن در شکلگیری استقرارهای نیمهدائم فرهنگ دالما مؤثر بوده است. | ||
کلیدواژهها | ||
باستان شناسی همدان؛ تپه تازه کند؛ فرهنگ دالما؛ لایه نگاری باستان شناختی | ||
مراجع | ||
- بلمکی، بهزاد، 1388، «بررسی و شناسایی باستانشناختی شهرستان بهار همدان»، سازمان میراثفرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان (منتشر نشده) - بلمکی، بهزاد، 1390، «کاوش لایهنگاری تپه تازهکند در استان همدان»، سازمان میراثفرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان (منتشر نشده) - بلمکی، بهزاد، 1392، «گاهنگاری نسبی دشت همدان (پسکرانههای شمالی کوه الوند) از هزارهی پنجم تا دوران میانی هزارهی سوم پیش از میلاد»، مجموعه باستانشناسی و تاریخ شهر همدان، به کوشش: علی هژبری، تهران، پژوهشگاه سازمان میراثفرهنگی، صنایع دستی، صص: 17-31. - بلمکی، بهزاد، 1394، «تحلیل الگوهای استقراری محوطههای مسسنگی متأخر دشت همدان براساس توزیع رتبه-اندازه ومدل آنتروپی شانون»، مجلهی علمی-پژوهشی مطالعات باستانشناسی، سال هفتم، شماره 1، شماره پیاپی 11، صص: 29-45. - تاجبخش، رویا و بلمکی، بهزاد، 1393، «تحلیل الگوهای استقراری و حوزهی گیرش محوطههای عصر مس سنگی واقع در اطراف الوند در ارتباط با تشابهات منطقهای و فرامنطقهای»، مجلهی علمی-پژوهشی مطالعات باستانشناسی، سال ششم، شماره 1، شماره پیاپی 9، 1- 20. - تهرانی، خسرو، 1382، زمینشناسی ایران، تهران، انتشارات دانشگاه پیام نور - سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، 1381، فرهنگ جغرافیایی شهرستانهای کشور، شهرستان همدان، تهران، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح. - کردوانی، پرویز، 1374، جغرافیای خاکها، تهران، دانشگاه تهران - مترجم، عباس، 1388، «بررسی شناسایی و مستندسازی شهرستان فامنین»، سازمان میراثفرهنگی، صنایعدستی و گردشگری استان همدان (منتشر نشده)
- Henrickson, E. F., 1985, “An updated chronology of the Early and Middle Chalcolithic of the Central Zagros Highlands western Iran”, Iran, Vol. XXIII, pp63-108.
- Henrickson, Elizabeth, F. & Karen, V., 1987, “The Dalma Tradition: Prehistoric Interregional Cultural Integration in Highland of Western Iran”, Paléorient 13, (2):37-46.
- Hole, F., 2011, Interactions Between Western Iran and Mesopotamia From the 9th-4th Millennia B. C., Iranian Journal of Archaeological studies 1: 1.
- Tonoike, Y., 2009, Beyond Style: Petrographic Analysis of Damla Ceeramics in Two Regions of Iran, Department of Anthropology, New Haven.
- Young. T. C. Jr., 1963, Dalma Painted Waer, Expedition, winter 1963
- Young, T. C. Jr., 1969, Excavation at Godin Tepe, first progress Report, Royal Ontario Museum, vol. I & II
- Young.T.C. Jr. & Levine, L.D., 1974, Excavation of the Godin project: Second Prrogress Report, Occasional Papers no.26, Art and Archaeology, Toronto, Royal Ontario Museum. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,610 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,869 |