نگاهی سبکشناسانه به خطبة «متّقین» | ||
فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه | ||
مقاله 7، دوره 4، شماره 14، شهریور 1395، صفحه 109-127 اصل مقاله (522.37 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nahj.2016.1577 | ||
نویسندگان | ||
عباس اقبالی* 1؛ مهوش حسن پور2 | ||
1دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه کاشان | ||
2دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه کاشان | ||
چکیده | ||
خطبة «متّقین» از خطابههای وزین و رزین امیر سخنوران، امام علی(ع) است. گزارههای این خطبه، تصویری هنری از پارسایان و توصیف دقیق آنان است؛ تجسیم حالات معنوی اهل تقوا در شب و روز، ترسیم نگاه رفتاری آنها به بهشت و جهنم، علم و حلم تقواپیشگان، بصیرت در دین، تعامل با گروههای مختلف مردم، آرزوها و سیرة فردی و اجتماعی پرهیزگاران از ویژگیهای تبلور یافته در این خطبه است. در جستار حاضر با نگاه درونمتنی و در جهت بررسی سبکی این خطبه، از رهگذر واکاوی افقی متن، سه سطح فکری، زبانی و ادبی اثر مورد تحلیل و بررسیِ سبکشناسانه قرار گرفت و این نتیجه به دست آمد که از جمله ویژگیهای سبکی این متن دینی میتوان به مواردی مانند، توجّه به جملات کوتاه، کاربرد سجع، جناس، تکرار واکهها، استفاده از آرایههایی مانند مراعات نظیر، طباق و بینامتنی با قرآن کریم اشاره داشت. باید اذعان کرد که تمامی سبکها و فرایندهای زبانی بهکار گرفته شده در سطوح زبانی و ادبی با سطح فکری صاحب سخن تناسب، هماهنگی و همسویی دارد. | ||
کلیدواژهها | ||
امام علی(ع)؛ خطبة متّقین؛ سبک؛ اقناع مخاطب | ||
مراجع | ||
- قرآن کریم. - نهجالبلاغه. (1385). ترجمه محمد دشتی، قم: عطرآگین، چ 1. - باقری، مهری. (1378). مقدمات زبانشناسی. تهران: قطره. - بلیث، هنریش. (1999). البلاغة والأسلوبیة. ترجمه: محمدالعمری، بیروت: مکتبة افریقیا الشرق. - بن ذریل، عدنان. (2000). النص و الأسلوبیة بین النظریة و التطبیق. دمشق: اتّحاد کتّاب العرب. - تجلیل، جلیل. (1367). جناس در پهنه ادب پارسی. تهران: وزارت فرهنگ و آموزش عالی. - تفتازانی، سعدالدین. (1388). مختصرالمعانی، قم: دارالفکر. - خاقانی، محمّد. (1390). جلوههای بلاغت درنهج البلاغه. تهران: انتشارات بنیاد نهجالبلاغه، چاپ 2. - خاقانی، محمّد. (1390). «بررسی سبکشناختی فرمان حکومتی امام علی(ع) به مالک اشتر»، فصلنامه قیّم. شماره 3: 129 تا 148. - داد، سیما. (1382). فرهنگ اصطلاحات ادبی. تهران: انتشارات مروارید. چاپ دوم. - زمانی جعفری، کریم. (1367). درآمدی بر صنایع ادبی در کلام امام علی(ع). تهران: انتشارات اطلاعات. - سعدالله، محمدسالم. (2007). مملکة النص. ط 1، بیروت: دارالکتاب العالمی. - شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1383). ادوار شعر فارسی از مشروطیت تا سقوط سلطنت. تهران: سخن. - شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1379). شاعر آیینهها (بررسی سبک هندی و شعر بیدل). تهران: آگاه. چاپ چهارم. - شمیسا، سیروس. (1386). نگاه تازه به بدیع، تهران: میترا. - ----------. (1378). کلیات سبک شناسی، تهران: فردوس، چاپ پنجم. - صفوی، کوروش (1390). درآمدی بر معنی شناسی. تهران: سوره مهر. - صیادینژاد، روحالله (1393). «زیباشناسی نحو یا نحو زیباشناسی»، مجله لسان المبین. سال 5، ش 15. صص 24 تا 44. - عباس، احسان. (1998). خصائص الحروف العربیه و معانیها. دمشق: اتّحاد الکتاب العرب. - عبدالغنی المصری، محمّد و الباکر البزازی، مجد محمّد. (2002).تحلیل النص الأدبی بین النظریة و التطبیق. عمان: مؤسسة الوراق للنشر. - عبدالمطلب، محمّد. (1983). «التکرار النمطی فی قصیدة المدیح عند حافظ. دراسة اسلوبیة». مجلة فصول. الهیئة المصریة العامة للکتاب. الرقم 2. - فتوحی، محمود. (1391). سبکشناسی نظریهها، رویکردها و کاربردها. تهران: سخن. - فرج، حسام احمد. (2007). نظریة علم النص. قاهرة: مکتبة الآداب. ط 1. - محمّد قاسمی، حمید. (1387). جلوههایی از هنر تصویر آفرینی در نهجالبلاغه. تهران: انتشارات علمی فرهنگی. - قائمی، مرتضی و صاعد انور، فائزه. (1394). «تحلیل سبکشناختی نحوی - بلاغی ساختهای همپایه در خطبة صد و یازده نهجالبلاغه». فصلنامه پژوهشنامۀ نهج البلاغه. دوره 3، شماره 11: 17 تا 33. - قزوینی، خطیب. (1971). الإیضاح فی علوم القرآن. شرح و تعلیق: محمّدعبدالمنعم خفاجی. بیروت: دارالکتاب اللبنانی. - قویمی، مهوش. (1383). آوا و القا. رهیافتی به شعر اخوان ثالث. تهران: هرمس. - المسدی، عبدالسلام. (1982). الأسلوبیة و الأسلوب. بیروت: الدار العربیة للکتّاب. ط 2. - نظری، علیرضا. (1392). «کاربرد ادات ربطی در انسجام بخشی به خطبههای نهجالبلاغه». فصلنامه پژوهشنامۀ نهجالبلاغه. دوره 1. شماره 3: 34 تا 54. نظری، علی؛ خسروی، کبری و ابراهیمی، زهرا. (1393). «سبکشناسی خطبه اشباح نهج البلاغه». فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه. دوره 2، شماره 8: 21 تا 45. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,274 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 3,656 |