بررسی و تبیین گونههای انعکاس حدیث نبوی(ص) در نهجالبلاغه | ||
فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه | ||
مقاله 5، دوره 4، شماره 14، شهریور 1395، صفحه 73-92 اصل مقاله (647.02 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nahj.2016.1575 | ||
نویسندگان | ||
رسول محمدجعفری* 1؛ مریم رستمی2 | ||
1استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه شاهد | ||
2کارشناس ارشد رشته علوم قرآن و حدیث دانشگاه شاهد | ||
چکیده | ||
نهجالبلاغه از مهمترین متون دینی و روایی در اسلام است. آفریننده این اثر فراوان از قرآن و سخنان پیامبر (ص) متأثر بوده است، از این روی نهجالبلاغه امام علی(ع) از سویی تجلّی بخش آیات قرآن است و از سویی دیگر انعکاسدهندۀ سخنان پیامبر(ص). هدف از پژوهش حاضر بررسی گونههای انعکاس سنت و سخنان پیامبر(ص) در نهجالبلاغه و تبیین تأثیرپذیری امام علی(ع) از ایشان است. از آنجا که در این زمینه خلأ پژوهشی مستقل و جامع وجود داشت، تحقیق حاضر با روش توصیفی- تحلیلی سامان یافت. جهت دستیابی به هدف پژوهش خطبهها، نامهها و حکمتهای نهجالبلاغه، جستجو گردیدند، یافتهها حکایت از آن دارد که انعکاس حدیث نبوی(ص) به سه گونۀ تلمیح، تضمین مبهم و تضمین مصرّح است. از نظر محتوا موضوعات اعتقادی، اخلاقی و فقهی را در بردارند، معذلک غالباً در حوزۀ عقاید و اخلاق متمرکز هستند، در این بین در تضمین مصرّح فراوان از مسئله خلافت پس از پیامبر(ص) سخن به میان آمده است. همچنین تمام گونههای احادیث نبوی(ص) در جوامع روایی فریقین - هر دو یا یکی از آنها - مصدریابی گردیدند. | ||
کلیدواژهها | ||
نهجالبلاغه؛ حدیث نبوی(ص)؛ تلمیح؛ تضمین مبهم؛ تضمین مصرّح | ||
مراجع | ||
- قرآن کریم. - نهجالبلاغه. (1414). ترجمه سید جعفر شهیدی. چ چهاردهم. تهران: شرکت انتشارات علمى و فرهنگى. - أبوداود سجستانی، سلیمان بن الأشعث. (1410). سنن ابیداود. تحقیق: سعید محمد اللحام. چ اول. بیروت: دارالفکر. - ابناثیر، ضیاءالدین. (1282). المثل السائر فی أدب الکاتب و الشاعر. تصحیح: محمد الصباغ. مصر: چاپخانه بولاق. - ابن تیمیة، أحمدبنعبدالحلیم بن عبدالسلام. (1408). الفتاوى الکبرى. تحقیق: محمد عبدالقادر عطا، مصطفى عبدالقادر عطا. چ اول. لبنان: دار الکتب العلمیة. - ابنحبان، عبدالله (أبیالشیخ الأصبهانی). (1402). الأمثال فی الحدیث النبوی. چ اول. تحقیق: عبدالعلی عبدالحمید. تحت إشراف مختار أحمد الندوى، سلسلة مطبوعات الدار السلفیة رقم 43. - ابنحنبل، أحمد. (بیتا). مسند أحمد. بیروت: دار صادر. - ابنشعبه حرانى، حسنبنعلى. (1404). تحفالعقول. چ دوم. قم: جامعه مدرسین. - ابنعساکر. (1415). تاریخ مدینة دمشق. لبنان: دارالفکر. - ابنفارس، أحمدبنفارس. (1404). معجم المقاییس اللغة. تحقیق: عبدالسلام محمد هارون. قم: مکتب الاعلام الاسلامی. - ابنمنظور، محمدبنمکرم. (1414). لسانالعرب. بیروت: دارالفکر ـ دار صادر. - بخاری، محمد بن إسماعیل. (1401). صحیح البخاری. بیروت: دارالفکر. - ------------------------. (1406). الأدب المفرد. بیروت: مؤسسة الکتب الثقافیة. - برقى، احمد بن محمد بن خالد. (1371). المحاسن. تصحیح: محدث جلالالدین، قم: دارالکتب الإسلامیة. - ترمذی، محمد. (1403). سنن الترمذی. تحقیق و تصحیح: عبدالرحمن محمد عثمان. بیروت: دارالفکر. - تفتازانی، مسعودبنعمر. (1407). المطوّل فی شرح تلخیص المفتاح. قم: چاپ افست. - ثعالبی، ابوزید عبدالرحمن بنمحمد بنمخلوف. (1418). جواهر الحسان فی تفسیر القرآن (تفسیر الثعالبی). تحقیق: عبدالفتاح أبوسنة، علی محمد معوض، عادل أحمد عبدالموجود. چ اول. بیروت: دارإحیاء التراث العربی مؤسسة التاریخ العربی. - جرجانی، علی بن محمد. (1405). کتاب التعریفات. بیروت: چاپ ابراهیم ابیاری. - جوادی آملی، عبدالله. (1388). شمیم ولایتْ. تحقیق: سیدمحمود صادقی، قم: اسراء. «الف». - ------------------. (1388). قرآن در کلام امام علی(ع). تحقیق: سعید بندعلی، قم: اسراء. «ب». - حاکم نیشابوری، محمدبنعبدالله. (بیتا). المستدرک علی الصحیحین. تحقیق: یوسف عبدالرحمن المرعشلی. بیروت: دارالمعرفة. - حسکانی، عبیداللهبنعبدالله. (1411). شواهد التنزیل. تحقیق: محمدباقر محمودى. تهران: مجمع إحیاء الثقافة الإسلامیه. - حلبی، علیاصغر. (1385). تأثیر قرآن و حدیث در ادبیات فارسی. تهران: انتشارات اساطیر. - خطیب بغدادی، أحمد بنعلی بنثابت. (1417). تاریخ بغداد. تحقیق: مصطفى عبدالقادر عطا. بیروت: دارالکتب العلمیة. - خویی، سیدابوالقاسم. (1392). بیان در علوم و مسائل کلی قرآن. ترجمه: محمدصادق نجمی، هاشم هاشمزاده هریسی. چ چهارم. تهران: سازمان اوقاف و امور خیریه. - دارقطنی، ابوالحسن علیبنعمر بنأحمد (1417). سنن الدارقطنی. تعلیق و تخریج: مجدیبنمنصور سیدالشوری. بیروت: دارالکتب العلمیة. - ذهبی، شمسالدین. (1413). سیر أعلام النبلاء.تحقیق: شعیب الأرنؤوط، علی أبوزید. بیروت: مؤسسة الرسالة. - رادویانی، محمدبنعمر. (1362). ترجمان البلاغه. تهران: چاپ افست. - سیدرضی، محمدبنحسین. (1380). المجازات النبویة. چ اول. قم: دارالحدیث. - شوکانی، محمدعلی. (1973). نیل الأوطار. بیروت: دارالجیل. - صدوق، محمد بنعلی بنبابویه. (1362). الخصال. تحقیق: علىاکبر غفارى. قم: جامعه مدرسین. - ---------------------------. (1378). عیون أخبار الرضا(ع). چ اول. تهران: نشر جهان. - ---------------------------. (1395). کمالالدین و تمام النعمة. تحقیق: علىاکبر غفارى. تهران: اسلامیه. - ---------------------------. (1404). من لا یحضره الفقیه. چ دوم. قم: مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین. - ---------------------------. (1406). ثوابالأعمال و عقابالأعمال. چ دوم. قم: دارالشریف الرضی. - صفار، محمدبنحسن. (1404). بصائرالدرجات فیفضائل آلمحمّد(ص). چ دوم. قم: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی. - طبرانی، سلیمانبناحمد. (1415). المعجم الأوسط. تحقیق: قسم التحقیق بدار الحرمین. بیجا: دار الحرمین. - طوسی، محمدبنحسن. (1414). الأمالی. تحقیق: قسم الدراسات الإسلامیة - مؤسسة البعثة. چ اول. قم: دارالثقافة. - علوى یمنى، یحیى بنحمزه. (1423). الطراز لأسرار البلاغة وعلوم حقائق الإعجاز. تحقیق: عبدالحمید هنداوى. بیروت: المکتبة العصریة. - قزوینی، محمد بنیزید. (بیتا). سنن ابن ماجة. تحقیق: محمد فؤاد عبدالباقی. بیروت: دارالفکر. - کلینى، محمدبنیعقوب. (1407). الکافی (ط - الإسلامیة). چ چهارم. تهران: دارالکتب الإسلامیة. - کوفى، فراتبنابراهیم. (1410). تفسیر فرات الکوفی. تحقیق: محمد کاظم. تهران: مؤسسة الطبع و النشر فی وزارة الإرشاد الإسلامی. - کاشفی سبزواری، حسینبنعلی. (1369). بدایع الافکار فی صنایع الاشعار. تهران: شرکت نشر مرکز. - کراجکی، أبوالفتح. (1369). کنزالفوائد. چ دوم. قم: مکتبة المصطفوی. - متقی الهندی. (1409). کنز العمال. ضبط و تفسیر: بکری حیانی. تصحیح و فهرسة: صفوة السقا. بیروت: مؤسسة الرسالة. - محمدی اشتهاردی، محمد. (1381). آیات قرآن و گفتار پیامبر(ص) در نهجالبلاغه. چ چهارم. تهران: دفتر انتشارات اسلامی. - مسلم، مسلمبن حجاج القشیری. (بیتا). صحیح مسلم. بیروت: دارالفکر. - مطهری، مرتضی. (بیتا). مجموعه آثار. مجلدات، تهران: صدرا. - مفید، محمدبنمحمد. (1413 الف). الإختصاص. قم: الموتمر العالمى لالفیة الشیخ المفید. - مفید، محمدبنمحمد. (1413 ب). الأمالی. چ اول. قم: کنگره شیخ مفید. - شریعتینیاسر، حامد و معارف، مجید. (1395). «اصول و روشهای تفسیر قرآن در نهجالبلاغه». فصلنامه پژوهشنامه نهجالبلاغه. دوره 4، شماره 13. بهار 1395، 1-24. - نصیری، علی. (1379). تجلی قرآن در نهجالبلاغه، مجله بینات. شماره 28. 191- 203. - گنجی، نرگس و اشراقی، فاطمه. (1392). «تضمین و گونههای آن در چکامههای صفیالدین حلی». فصلنامۀ ادبعربی، شماره 1، سال 5، 171-192. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,286 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 3,074 |