انقلاب اسلامی، پیش‌نیازی برای تحقق متوازن‌سازی مثبت در روابط خارجی ایران | ||
| پژوهشنامه انقلاب اسلامی | ||
| مقاله 8، دوره 6، شماره 18، خرداد 1395، صفحه 133-155 اصل مقاله (708.3 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/rjir.2016.1446 | ||
| نویسنده | ||
| سیدرضا موسوی نیا* | ||
| استادیار روابط بین الملل دانشگاه علامه طباطبایی | ||
| چکیده | ||
| در این مقاله مفهوم متوازن‌سازی مثبت و متوازن‌سازی منفی به عنوان یک راهبرد امنیت‌سازی در روابط خارجی ایران از دوران صفویه تاکنون مطرح می‌‌شود. متوازن‌سازی مثبت و منفی که با موازنه مثبت/ منفی و توازن قدرت تفاوت‌هایی دارد، تابعی از ساخت مستحکم و متعادل قدرت در داخل کشور است. با بررسی تاریخی نشان می-دهیم، متوازن‌سازی در روابط خارجی ایران از زمان تشکیل دولت صفوی تا سقوط حکومت پهلوی عمومأ متوازن-سازی منفی و غیرسودمند بوده است. یکی از دلائل اصلی متوازن‌سازی منفی در تاریخ روابط خارجی ایران، فقدان مشروعیت و مقبولیت مردمی در دولت‌های ایرانی بوده است. بر این اساس انقلاب اسلامی با فراهم کردن زمینه مشارکت توده‌های مردم در تعیین سرنوشت خود، علاوه بر تکمیل ضلع سوم از عناصر بنیادی تشکیل دهنده نهاد دولت (سرزمین، انحصار خشونت و مشروعیت اعمال خشونت)، بنیادی‌ترین عنصر ساخت مستحکم قدرت را در داخل فراهم کرده است. سیاست متوازن‌سازی مثبت ایران در پایان جنگ تحمیلی با وجود فقدان عناصر مادی قدرت، مستظهر به حماسه مردم در دفاع 8 ساله از کشور و حمایت توده‌های مردم از دولت جمهوری اسلامی بوده است. این مقاله با مطالعه ادوار تاریخ روابط خارجی ایران به بررسی مقایسه‌ای متوازن‌سازی مثبت و منفی در دولت‌های مختلف ایرانی می‌پردازد و نشان می‌دهد راهبرد متوازن‌سازی دولت‌های ایرانی در گذشته ( به استثناء دولت مقتدر شاه عباس صفوی) که با هدف افزایش آستانه امنیتی ایران صورت می‌گرفته است، به دلیل ساخت ناموزون، متزلزل و غیرمشروع قدرت در داخل همواره منفی بوده و در صحنه عمل منجر به ناامنی بیشتر برای دولت‌های ایرانی می‌شده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| "متوازن سازی"؛ "ساخت قدرت"؛ "پهلوی"؛ "انقلاب اسلامی" | ||
| مراجع | ||
|
- آبراهامیان، یرواند (1378)، ایران بین دو انقلاب از مشروطه تا انقلاب اسلامی، ترجمه کاظم فیروزمند و دیگران، تهران: انتشارات مرکز، چاپ دوم. - آدمیت، فریدون (1323)، امیرکبیر و ایران، طهران: چاپخانه همان. - آوری، پیتر (1367)، تاریخ معاصر ایران، از تأسیس پهلوی تا کودتای 28 مرداد، ترجمه محمد رفیعی مهر آبادی، تهران: انتشارات عطایی. - اسمیت، روی؛ الانیس، عماد؛ فاراندس، کریستوفر (1391)، ایران و جهان، تداوم یک دهه انقلابی، ترجمه - پری، جان.ر (1382)، کریم خان زند (1747-1779)، ترجمه علی محمد ساکی، تهران: نشر گلرنگ یکتا. - ذوقی، ایرج (1372)، ایران و قدرت‌های بزرگ در جنگ جهانی دوم، تهران:انتشارات پاژنگ، چاپ سوم. - روزشمار جنگ ایران و عراق (1387)، زمینه‌های سیاسی و نظامی پذیرش قعطنامۀ 598، تهران: مرکز اسناد دفاع مقدس. - زونیس، ماروین (1370)، شکست شاهانه، ترجمه عباس مخبر، تهران: انتشارات طرح نو. - سامرایی، وفیق (1388)، ویرانی دروازه‌های شرقی، ترجمۀ عدنان قارونی، تهران: مرکز مطالعات جنگ. - ستاندیش، جان (1383)، ایران و خلیج‌فارس؛ دورنمای گذشته، چشم‌اندازه آینده؛ ترجمه عبدالرضا سالار بهزادی، تهران: نشر نی. - سریع‌القلم، محمود (1389)، اقتدارگرایی ایرانی در عهد قاجار، تهران: نشرفرزان، چاپ ششم. - سیوری، راجر (1372)، ایران عصر صفوی، ترجمه کامبیز عزیزی، تهران: نشر مرکز. - شمیم، علی اصغر (1375)، ایران در دوره سلطنت قاجار، تهران: انتشارات سوره، چاپ هفتم. - شیخ‌نوری، محمدامیر (1386)، فراز و فرود اصلاحات در عصر امیرکبیر، تهران: پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی. - فوران، جان (1377)، مقاومت شکننده، تاریخ تحولات اجتماعی ایران، ترجمه احمد تدین، تهران: موسسه فرهنگی رسا. - کپتین هنت (1362)، جنگ انگلیس و ایران، ترجمه حسین سعادت نوری، تهران: انتشارات دنیای کتاب. - کاتم، ریچارد (1371)، ناسیونالیسم در ایران، ترجمه فرشته سرلک، تهران: نشر گفتار. - کاتوزیان، محمدعلی (1382)، اقتصادسیاسی ایران از مشروطیت تا پایان سلسله پهلوی، تهران: نشر مرکز. - کدی، نیکی (1381)، ایران در دوره قاجار و برآمدن رضا شاه، ترجمه مهدی حقیقت‌خواه، تهران: نشر ققنوس. - گریفیتس، مارتین (1388)، دانشنامه روابط بینالملل و سیاست جهان، ترجمه علیرضا طیب، تهران: نشر نی. - گفتگوی شاه با اوریانا فالاچی، (1386)، ترجمۀ غلامرضا امامی، تهران: نشر افق. - ژان گور (1389)، قزل‌باش شاه، ترجمه بهرام افراسیابی، تهران: نشر مهرفام. - نوازنی، بهرام (1384)، الگوهای رفتاری آمریکا با جمهوری اسلامی ایران، تهران: نشر مرکز انقلاب اسلامی. - نوایی، عبدالحسین (1364)، ایران و جهان، تهران: نشر هما. - ولایتی، علی‌اکبر (1376)، تاریخ سیاسی جنگ تحمیلی عراق علیه جمهوری اسلامی ایران، تهران: نشر دفتر فرهنگ اسلامی. - هوشنگ مهدوی، عبدالرضا (1380)، سیاست خارجی ایران در دوره پهلوی (1300-1357)، تهران: نشر پیکان. - Ehteshami, Anoushivan& Mansur Varasteh (1991), Iran and the International Community, Routledge, London & New York.
- Hall, John and Ikenbery, (1989), The State, Milton Keyens: Open University Press.
- Ramazani, Rouhollah (1966), The Foreign Policy of Iran, 1500-1941 in World Affairs, Charlottesville University Press of Virginia.
- Little, Richard (2007), A Theoretical Reassessment of the Balance of Power, in: www.allecademic.com, Edited in: 2007.23.05
- Louis and Althusser, (2006), Political and History from the French by Ben Brewster, see: Malst@abv.bg, PDF version.
- Wohlforth, Willian, (1999), The Stability of a Unipolar World, International Security, Vol 24, No.1
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,947 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,324 |
||