تبیین فرآیند پیروزی انقلاب اسلامی ایران بر اساس مدل قدرت شبکه‌ای مانوئل کاستلز | ||
| پژوهشنامه انقلاب اسلامی | ||
| مقاله 6، دوره 6، شماره 18، خرداد 1395، صفحه 99-118 اصل مقاله (648.6 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/rjir.2016.1444 | ||
| نویسندگان | ||
| ناصر جمال زاده* 1؛ محمد خواجه علی2 | ||
| 1دانشیار علوم سیاسی دانشگاه امام صادق(ع) | ||
| 2دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه امام صادق(ع) | ||
| چکیده | ||
| فرآیند پیروزی انقلاب اسلامی تا به حال بر اساس نظریات و رویکردهای متفاوت جامعه‌شناختی تبیین و تفسیر شده است. رویکرد این مقاله تبیین فرآیند انقلاب اسلامی بر اساس مدل قدرت شبکه‌ای کاستلز است. بر اساس این مدل قدرت متشکل از شبکه‌‌‌‌‌هایی است که توسط متصل‌کننده‌ها (سوئیچر) به هم مرتبط می‌شوند و شبکه‌ای در هم پیچیده از قدرت را شکل می‌دهند. در طرف مقابل نیز کنشگران اجتماعی شبکه‌ای ضد قدرت را ایجاد می‌کنند که در صورت نفوذ در شبکه قدرت و قطع اتصال شبکه‌های قدرت به هم، امکان فروپاشی حکومت را فراهم می‌کنند. سؤال اصلی این مقاله این است که چگونه در جریان پیروزی انقلاب اسلامی شبکه‌های ضد قدرت توسط مساجد و هیئت‌های مذهبی، دانشگاه‌ها و در رأس آن رهبری امام خمینی(ره) به‌عنوان متصل‌کننده (سوئیچر)های شبکه ضد قدرت با هم مرتبط شده و توانستند شبکه در هم تنیده قدرت حکومت پهلوی شامل ارتش و ساواک، سرمایه‌داران حامی حکومت، دیوان‌سالاری عظیم دولتی و قدرت خارجی را سست کنند و زمینه پیروزی انقلاب را فراهم کنند. با توجه به مستندات تاریخی، در این مقاله این فرضیه تأیید می شود که اتصال بین شبکه‌های ضد قدرت شامل شبکه روحانیت و حوزه علمیه، طبقه متوسط سنتی و بازار، طبقه متوسط جدید و روشنفکران و شبکه کارگران در کنار بحران‌هایی که برای حکومت به‌وجود آمد، به‌تدریج پایه‌های حکومت را سست کرده و زمینه فروپاشی حکومت با خروج محمدرضا پهلوی (به‌عنوان متصل‌کننده شبکه‌های قدرت) را فراهم آورد. روش تحقیق این مقاله، تاریخی، توصیفی و تحلیلی خواهد بود و روش گردآوری داده‌ها کتابخانه‌ای خواهد بود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| انقلاب اسلامی ایران؛ نظریه کاستلز؛ شبکه قدرت؛ شبکه ضد قدرت؛ سویچر؛ امام خمینی | ||
| مراجع | ||
|
- آبراهامیان، یرواند (1377)، ایران بین دو انقلاب، ترجمه احمد گل محمدی و محمد ابراهیم فتاحی، تهران: نشر نی. - ازغندی، سید علیرضا (1376)، روابط خارجی ایران (دولت دست نشانده) 1320-1357، تهران: نشر قومس. - ازغندی، سید علیرضا (1382)، تاریخ تحولات سیاسی و اجتماعی ایران (1320-1357)، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت). - اشرف، احمد و بنوعزیزی، علی (1386)، طبقات اجتماعی، دولت و انقلاب در ایران، ترجمه: سهیلا ترابی فارسانی، تهران: نیلوفر. - بشیریه، حسین (1393)، زمینه‌های اجتماعی انقلاب، برگردان علی اردستانی، تهران: نگاه معاصر. - بشیریه، حسین (1381)، دیباچه‌ای بر جامعه شناسی سیاسی ایران، دوره جمهوری اسلامی، تهران: نگاه معاصر. - تیلور، استن (1387)، علوم اجتماعی و انقلاب‌ها، ترجمه علی مرشدی زاد، تهران: دانشگاه شاهد. - تیلی، چارلز، 1385، انقلاب و بسیج سیاسی، ترجمه علی مرشدی زاد، تهران: پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی. - جعفریان، رسول (1389)، جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی سیاسی ایران، از روی کار آمدن محمدرضا شاه تا پیروزی انقلاب، تهران: خانه کتاب. - جمالزاده، ناصر و امینیان، مهدی (1392)، نقش مساجد در پیروزی انقلاب اسلامی، فصلنامه مطالعات فرهنگ- ارتباطات، شماره 24. - حسینیان، روح الله (1387)، چهارده سال رقابت ایدئولوژیک شیعه در ایران (1342-1356)، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی. - زیباکلام، صادق (1372)، مقدمه‌ای برای انقلاب اسلامی، تهران: انتشارات روزنه. - سمتی، هادی (1375)، نظریه بسیج منابع و انقلاب اسلامی ایران، فصلنامه دانشکده حقوق و علوم سیاسی (دانشگاه تهران) شماره 35. - فوران، جان (1377)، مقاومت شکننده؛ تاریخ تحولات اجتماعی ایران از صفویه تا سال‌های پس از انقلاب اسلامی، ترجمه احمد تدین، تهران: خدمات فرهنگی رسا. - کاستلز، مانوئل (1393)، شبکه‌های خشم و امید؛ جنبش‌های اجتماعی در عصر اینترنت، ترجمه مجتبی قلی پور، تهران: نشر مرکز. - کاستلز، مانوئل (1393)، قدرت ارتباطات، ترجمه محمد آذری نجف آبادی، تهران: دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها. - کدی، نیکی (1369)، ریشه های انقلاب ایران، ترجمه عبدالرحیم گواهی، تهران: انتشارات قلم. - گازیوروسکی، مارک ج. (1371)، دیپلماسی آمریکا و شاه، ترجمه جمشید زنگنه، تهران: مؤسسه خدمات فرهنگی رسا. - گلدستون، جک (1385)، مطالعات نظری، تطبیقی و تاریخی در باب انقلاب‌ها، ترجمه محمد تقی دلفروز، تهران: کویر. - عالم، عبدالرحمن (1373)، بنیادهای علم سیاست، تهران: نشر نی. - عیوضی، محمد رحیم (1380)، طبقات اجتماعی و رژیم شاه، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی. - محمدی، منوچهر (1372)، تحلیلی بر انقلاب اسلامی، تهران: امیرکبیر. - ملکوتیان، مصطفی (1386)، بازخوانی علل وقوع انقلاب در سپهر نظریه پردازی‌ها، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی. - میلانی، محسن (1381)، شکل‌گیری انقلاب اسلامی از سلطنت پهلوی تا جمهوری اسلامی، ترجمه مجتبی عطارزاده، تهران: گام نو. - همایون کاتوزیان، محمدعلی (1372)، اقتصاد سیاسی ایران؛ از مشروطیت تا پایان سلسله پهلوی، ترجمه محمدرضا نفیسی و کامبیز عزیزی، تهران: نشر مرکز - هوشنگ مهدوی، عبدالرضا (1377)، سیاست خارجی ایران در دروان پهلوی (1300-1357)، تهران: نشر پیکان. - Castells, Manuel (2009), Communication power, Oxford University Press, New York.
- Morgenthau, Hans J. & Thompson Kenneth W. (1985), Politics Among Nations, The Struggle for Power and Peace, Kalyani Publishers, New Dlhi – Lundhiana. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,580 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 2,229 |
||