آثار اصلاح یارانهها بر نابرابری رفاهی در ایران (مدلسازی CGE و شاخص تغییرات معادل EV) | ||
فصلنامه مطالعات اقتصادی کاربردی ایران | ||
مقاله 12، دوره 5، شماره 17، فروردین 1395، صفحه 243-271 اصل مقاله (811.07 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/aes.2016.1416 | ||
نویسندگان | ||
هیوا رحیمی نیا* 1؛ بیت اله اکبری مقدم2 | ||
1مدرس گروه اقتصاد و مدیریت، دانشگاه پیام نور تهران، ایران | ||
2استادیار گروه اقتصاد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین | ||
چکیده | ||
یکی از اهداف اصلی دخالت دولت در اقتصاد بهبود شاخصهای برابری در جامعه است. آثار سیاستگذاریهای اقتصادی بر شاخصهای عدالت در جامعه از اهمیت بالایی نزد سیاستگذاران برخوردار میباشد. در این مقاله آثار اصلاح یارانهها بر شاخص برابری رفاهی در جامعه با استفاده از مدل تعادل عمومی محاسبهپذیر (CGE) و شاخص تغییرات معادل (EV) بررسی میشود. مدلهای CGE با شبیهسازی عددی اقتصاد به شکل ماتریس حسابداری اجتماعی (SAM)، قادر به ارزیابی نیروهای مؤثر بر رفاه خانوارها و ارائه چشمانداز عددی روشنی از آثار رفاهی سیاستگذاریهای اقتصادی میباشند. بهمنظور بررسی موضوع تحقیق در این مقاله ده سناریوی متفاوت اصلاح یارانهها شبیهسازی شده است. در قسمت اول تحقیق، یارانههای غیرمستقیم بهصورت مرحلهای کاهش یافته و در قسمت دوم، پنج سناریوی متفاوت از کاهش همزمان کل یارانههای غیرمستقیم و بازپرداخت نقدی آنها به خانوارها، بخشهای تولیدی و دولت شبیهسازی شده و آثار آنها بر شاخص برابری رفاهی در جامعه بررسی شده است. نتایج این تحقیق پیشبینی میکنند که با اصلاح یارانهها، شکاف رفاهی خانوارها در همه سناریوها کاهش یافته و شاخص برابری رفاهی در جامعه بهبود مییابد. یکی از نتایج مهم این تحقیق این است که با کاهش سهم دولت و تولید از بازپرداخت یارانههای آزاد شده، شاخص برابری رفاهی در جامعه بزرگتر میشود. همچنین مقایسه نتایج سناریوهای بررسی شده حاکی از آن است که شاخص نابرابری رفاهی در سناریوهای بازپرداخت یارانه نقدی بیشتر از سناریوهای بدون بازپرداخت، کاهش مییابد. | ||
کلیدواژهها | ||
برابری رفاهی؛ عدالت؛ رفاه؛ یارانه؛ مدل CGE؛ شاخص EV | ||
مراجع | ||
اکبری مقدم، بیت اله (1388)؛ تعادل عمومی محاسبهپذیر (یک فرم استاندارد)، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین، چاپ دوم. اکبری مقدم، بیت اله (1391)؛ تأثیر هدفمندسازی یارانهها بر رفاه خانوارهای شهری و روستایی در استان قزوین، سازمان امور اقتصادی و دارایی استان قزوین. بانویی، علیاصغر (1391)؛ پایههای آماری ماتریس حسابداری اجتماعی سال 1385، شماره مسلسل 12750، گزارش مرکز پژوهشهای مجلس دفتر مطالعات اقتصادی (گروه مدلسازی)، معاونت اقتصادی، 1391. پیرائی، خسرو و اکبری مقدم، بیتاله (1384)؛ اثر کاهش یارانه بخش کشاورزی (زراعت) و تغییر در نرخ مالیات بر کار، بر تولید بخشی و رفاه خانوارهای شهری و روستایی در ایران (بر اساس روش شبیهسازی تعادل عمومی محاسباتی و ماتریس حسابداری اجتماعی سـال 1357)، فصلنامه پژوهشهای اقتصادی ایران، سال 7، شماره 22، 1-30. ترازنامه انرژی کشور (سالهای مختلف)؛ ترازنامه انرژی، معاونت امور برق و انرژی، دفتر برنامهریزی کلان برق و انرژی. http://saba.org.ir/ حقیقی، ایمان و مرتضوی کاخکی، مرتضی (1391)؛ آثار بازتوزیع فرصتها بر نابرابری درآمدی: تحلیل تعادل عمومی محاسبه پذیر، فصلنامه تحقیقات مدلسازی اقتصادی، شماره 7، 52-73. دادگر، یداله و نظری، روحاله (1390)؛ تحلیل رفاهی سیاستهای یارانهها در اقتصاد ایران، مجله رفاه اجتماعی (دانشگاه شهید بهشتی)، دوره 11، شماره 42، 337-380. ذوقیپور، آمنه و زیبایی، منصور (1389)؛ تحلیل CGE از اثرات رفاهی آزادسازی تعرفه در ایران: شاخص تغییرات معادل هیکس (EV)، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، شماره 57، 1-27. رحیمینیا، هیوا (1392)؛ آثار هدفمندسازی کامل یارانهها بر تولید داخلی رشته فعالیتهای اقتصادی و اشتغال در ایران ( رویکرد تعادل عمومی محاسبهپذیر)، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد واحد قزوین. رحیمینیا، هیوا؛ اکبریمقدم، بیتاله؛ منجذب، محمدرضا (1394)؛ آثار تغییر در نظام یارانهای ایران بر متغییرهای قیمتی و مقداری تولید داخلی و اشتغال (با استفاده از یک مدل CGE)، فصلنامه تحقیقات مدلسازی اقتصادی، دوره 5، شماره 19، 73-112. رنجبر، همایون؛ فطرس، محمد حسن و کبیریان، مهری (1393)؛ تأثیر هدفمندی یارانهها بر تغییرات معادل رفاه مصرفکننده، فصلنامه مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، دوره 3، شماره 9، 133-149. شاهمرادی، اصغر؛ حقیقی، ایمان و زاهدی، راضیه (1390)؛ بررسی اثرات افزایش قیمت حاملهای انرژی و پرداخت یارانه نقدی در ایران، فصلنامه پژوهشها و سیاستهای اقتصادی، سال 19، شماره 57، 5-30. فطرس، محمدحسن و شهبازی، فاطمه (1393)؛ بررسی تحرک درآمدی در ایران طی سالهای پیش و پس از اجرای قانون هدفمندی یارانههای نقدی 1392-1363، فصلنامه مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، دوره 3، شماره 12، 183-201. لعلی، محمدرضا (1390)؛ بخشهای نهادی در اقتصاد ایـران و ضرورت اصلاحات ساختاری آنها در برنامههای توسعهای، فصلنامه روند پژوهشهای اقتصادی، سال نوزدهم، شماره 58. مجلس شورای اسلامی ایران (1388)؛ قانون هدفمندکردن یارانهها، مصوب 15/10/1388. مرکز آمار ایران (1380)؛ جدول داده - ستانده ایران در سال1380. http://amar.org.ir/nationalaccount/defult-486.aspx مرکز آمار ایران (1385)؛ سالنامه آماری کشور. http://amar.sci.org.ir/EplanList.aspx مرکز آمار ایران (سالهای مختلف)؛ حسابهای ملی به قیمت جاری و ثابت. http://amar.org.ir/ منظور، داود؛ شاهمرادی، اصغر و حقیقی، ایمان (1389)؛ بررسی اثرات حذف یارانهی آشکار و پنهان انرژی در ایران: مدلسازی تعادل عمومی محاسبهپذیر بر مبنای ماتریس دادههای خرد تعدیل شده، فصلنامه مطالعات اقتصاد انرژی، سال 7، شماره 26، 25-30. مؤمنی، فرشاد (1386)؛ اقتصاد ایران در دوران تعدیل ساختاری، انتشارات نقش و نگار، تهران، 9647002432، چاپ اول. واریان، هال (1389)؛ تحلیل اقتصاد خرد، ترجمه رضا حسینی، نشر نی، تهران، 9643124312، چاپ چهارم. Bohringer, C.; Rutherford, T. F. and Wiegard, W. (2004); "Computable General Equilibrium Analysis: Opening a Black Box", Center for European economic Research, Europe, Discussion paper, No: 03-56, 1-38.
Breisingel, C.; Engelke, W. and Ecker, O. (2012); "Leveraging Fuel Subsidy Reform for Transition in Yemen", Sustainability, USA, 4, 2862-2887, 2862-2887.
Can, W. (2011); "Scheme of Constructing CGE Model of China, s Direct Grain Subsidy Policy", Asian Agricultural Research Journal, China, 3(7), 47-49.
Chipman, J. S. and Moore, J. (1980); "Compensating variation, Consumers surplus and welfare", American Economic Review, USA, 70(5), 933-949.
Edward, J. B.; Hillbery, R. H.; Rutherford, T. F. (2010); "Trade and Welfare: Does industrial organization matter?", Economics letters, 109(2), 85-87.
Kohli, U. (2004); "Real GDP, Real domestic income, and terms of trade change", Journal of International Economics, 62, 85-105.
Mckenzie, G. and Pearce, I. (1976); "Exact measures of welfare and the cost of living", Review of Economic Studies, Southampton University, 43(3), 465-469.
Mirshojaeian Hosseini, H. and Kaneko, Sh. (2012); "A general equilibrium analysis of the inflationary impact of energy subsidies reform in Iran", Development Discussion Policy Paper, Hiroshima University, Vol. 2 No. 8, 2-34.
Muller, M. and Ferrari, E. (2011); "Deriving CGE Baselines from Macro-economic Projection", Center for Development Research (ZEF), Germany (paper prepared for presentation at the EAAE 2011 congress, Change and Uncertainty), 53113.
Robinson, She. and Thierfelder, K. (1999); "A Note on taxes, prices, wages and welfare in General Equilibrium models", IFPRI TMD, Washington, N. 39, 1-18.
Rutherford, T. F. (1995); "Extensions of GAMS for Complementarity problems arising in applied economics", Journal of economic dynamics and control, 19, 1299-1323.
Rutherford, T. F. and Sigrist, D. (2010); "What if? Policy analysis with Calibrated Equilibrium Models", CEPE Working paper series, REPEC, 25-52. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,739 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 2,191 |