
تعداد نشریات | 22 |
تعداد شمارهها | 485 |
تعداد مقالات | 5,045 |
تعداد مشاهده مقاله | 9,291,003 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,135,402 |
فرهنگ دوران مفرغ جدید و آهن I دشت اردبیل مطالعه ی موردی قلعه خسرو و قلعه های اقماری | ||
پژوهش های باستان شناسی ایران | ||
مقاله 4، دوره 4، شماره 6، فروردین 1393، صفحه 65-84 اصل مقاله (4.66 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
نویسندگان | ||
رضا رضالو* 1؛ یحیی آیرملو2 | ||
1استادیار گروه باستان شناسی، دانشگاه محقق اردبیلی - اردبیل | ||
2دانشجوی دکتری پیش از تاریخ گروه باستان شناسی، دانشگاه محقق اردبیلی - اردبیل | ||
چکیده | ||
براساس مدارک باستانشناختی ویژگیهای فرهنگی دورهی مفرغ جدید و آهن I در بخش شرقی شمالغرب ایران نسبت به حوزهی دریاچه ارومیه تفاوتهای چشمگیری دارد. این تفاوت در الگوهای استقراری و فرهنگهای رایج در این دو حوزه به تفاوت ویژگیهای جغرافیایی حاکم بر هر حوزه بستگی دارد. با وجود اینکه عصر مفرغ جدید را در حوزه دریاچه ارومیه با عنوان فرهنگ سفالی نوع ارومیه و خابور معرفی کردهاند، ولی بارزترین ویژگی الگوی استقراری دوره مفرغ جدید در قسمتهای شرقی این حوزهی پهناور فرهنگی، یعنی دشت اردبیل، استقرار در درون قلعههایی است که با مصالح سنگی و بهصورت خشکهچین بر بالای برجستگیهای بلند طبیعی ساخته شدهاند و از یک یا دو جهت بهوسیله عوامل طبیعی مانند: پرتگاهها، پوشش دفاعی داده شده است. قلعههای این دوره را با توجه به کاربرد و میزان اهمیتشان و برخی نشانههای دیگر، میتوان در گونههای مختلفی طبقهبندی کرد. یکی از بارزترین ویژگی این نوع استقرار، وجود یک قلعهی بزرگ در مرکز بهعنوان قلعهی مرکزی و چندین قلعه کوچک اقماری در اطراف آن بوده است. در این مدل قلعههایی مانند قلعهخسرو، قلعهی مرکزی بوده و قلعههایی چون: قلعه زینو، شیندیرشامی، کیچیکیوردی، شیطانداشی، گلنسا و قلعهیری، نقش قلعههای اقماری را ایفا میکردند. از جمله مشخصههای مادی قلعهی مرکزی علاوهبر وسعت زیاد آن، قرار داشتن یک گورستان با گورهای چهارچینه خرسنگی در کنار آن بوده است. قلعههای اقماری وسعت کمی دارند و در فاصلهی کمی دورتر از هر کدام از آنها گورستانی متشکل از قبور چهارچینه سنگی نیز دیده میشود. این قلعهها در اطراف قلعهی مرکزی با فواصل مشخصی پراکنده شدهاند. بهنظر میرسد که کاربرد این قلعهها محافظت از حدود و ثغور قلعههای مرکزی و راههای ارتباطی بوده است. روش پژوهش حاضر توصیفی – تحلیلی و توجه به روشهای میدانی بررسی و نتایج حفاری باستانشناختی است. | ||
کلیدواژهها | ||
دوره ی مفرغ جدید؛ عصر آهن I؛ قلعه خسرو؛ قلعه های اقماری؛ حوزه ی فرهنگی | ||
مراجع | ||
_ ابتهاج، ویدا؛ 1383،"بررسی ساختار معماری قبور مگالیتیک عصر آهن ایران"، مطالعه موردی محوطه شهریری اردبیل، پایان نامه کارشناسی ارشد باستانشناسی، تهران: دانشگاه تربیت مدرس. _ پورفرج، اکبر؛ 1386،"بازنگری عصرآهن شمال غرب ایران"، مطالعه موردی محوطه شهریری اردبیل و قلاع اقماری، رساله دکتری باستان شناسی، تهران: دانشگاه تربیت مدرس. _ رضالو، رضا؛ 1386الف، "گزارش مقدماتی اولین فصل کاوش در گورستان خانقاه گیلوان، سازمان میراث فرهنگی کشور، پژوهشکده باستان شناسی. _ _____؛ 1386ب، "ظهور جوامع با ساختارهای پیچیده اجتماعی و سیاسی در عصر مفرغ جدید"، رساله دکترای باستان شناسی، تهران؛ دانشگاه تربیت مدرس. _ _____؛ 1387،"گزارش مقدماتی دومین فصل کاوش در گورستان خانقاه گیلوان"، سازمان میراث فرهنگی کشور، پژوهشکده باستانشناسی. _ _____؛ 1388،"گزارش مقدماتی اولین فصل کاوش در گورستان خانقاه گیلوان"، سازمان میراث فرهنگی کشور، پژوهشکده باستان شناسی. _ _____؛ 1389،"گزارش مقدماتی اولین فصل کاوش در گورستان خانقاه گیلوان"، سازمان میراث فرهنگی کشور، پژوهشکده باستان شناسی. _ _____؛ 1390،"گزارش مقدماتی اولین فصل کاوش در گورستان خرم آباد مشگین شهر"، سازمان میراث فرهنگی کشور کشور، پژوهشکده باستان شناسی. _ طلایی, حسن. 1374, "باستان شناسی و هنر ایران در هزاره اول قبل از میلاد"، تهران، انتشارات سمت. _ کامبخشفرد، سیفالله، 1370، "تهران سه هزار و دویست ساله براساس کاوشهای باستانشناسی"، چاپ اول. تهران؛ نشر فضا. _ ملک شهمیرزادی، صادق، "گزارش مقدماتی فصل اول و دوم تپه سگزآباد (سالهای 1349 و 1350)"، مجله مارلیک، شماره2، 98-81.
_ Badaliyan, R. S., P. Kohl, D. Sttronach, A. Tonikian. 1994, Preliminary report on the 1993 excavations at Horom, Armenia, Iran 32: 1-29.
_ Badalyan, R. S., A. T. Smith & P. S. Avetisyan. 2003, the emergence of socio political complexity in southern Caucasia, In Archaeology in the borderlans: investigations in Caucasia and beyond, edited by A. T. Smith and K. Rubinson, pp: 144-167, the cotsen institute of archaeology at UCLA. Los Angeles.
_ Bahsaliyev, V. 1997, Nahcivan arkeolojisi, the archaeology of Nakhichevan, Arkeologi ve sanat yayinlari, Istanbul.
_ Demorgan, J. 1905, Recherches au Talych Persaen 1901, In Necropoles des ages du Bronye Et du fer, MOP VIII PP 251- 345.
_ Ingraham, M. L and G, Summer. 1979, Stelae and settlement in the Meshkin Shahr plain, northeastern Azerbaijan, Iran, AMI 12: 67-101.
_ Edwards,M.R. 1983, Excavation in Azerbaijan (north-western Iran) 1. Haftavan, period VI. Oxford (BAR international series 182).
_Ghirshman, R. 1939, Fouilles de Sialk pres de Kashan, 1933, 1934, 1937 II. Paris: Gheuthner.
_Hamlin, C. 1974, The early second millennium ceramic assemblage of Dinkha Tepe. Iran 12: 125-153.
_ Kleiss, W. 1969, Beridt uberzwei er Kundun gsfahrten in nordwest Iran, AMI 2:7-119.
_ _____, 1972, Bercht uber erkundungs fahrten in Iran im jahre 1971, AMI 5: 185-242.
_ _____, 1997, Hugelgraber in nordwest und westiran, AMI 29: 179-191.
_ Kohl, P. L. 2001, Migrations and cultural diffusions in the later prehistory of the Caucasus, in migration und kulturansfer, (Ed) R. Eichmann and M. Parzinger, GMBH, Berlin, pp: 313-328.
_ Kroll, S. 1984, Archaologische fundplateze in Iranisch-ost-Azarbaidjan, AMI 17: 13-135.
_ Kushnareva, K. 1997, The southern Caucasus in prehistory: stages of cultural and socioeconomic development from the eighth to the second millennium B.C . translated by H.N. Michael. Philadelphia: University of Pennsylvania Museum.
_Lippert, A. 1979, Die osterreichen ausgrabungen am Kordlar- Tepe in Persisch- Westaserbaidschan ( 1971- 1978). Archologische Mitteilungen aus Iran 12: 103-153.
_Muscarella, O. W. 1974, The Iron age at Dinkha Tepe, Iran. Metropolitan Museum journal 9: 35_90.
_Negahban, E. 1996, Marlik the complete excavation report. Vol I and II, Philadelphia: University Museum.
_Rubinson, K. S. 1991, A mid-second millennium tomb at Dinkha Tepe. American journal of archaeology 95/3: 373-394.
_Sagona, A. 2000 & 2000, Sos Hoyuk and the Erzurum region in late prehistory: A provisional chronology for northeast Anatolia. In chronologies des pays du Caucase et de l Euphrate auxe IVe-IIIe millenairs: Acts du colloque d Istanbul, 16-19 desembre 1998(Acta Anatolica XI), edited by C. Marro and H. Hauptmann, pp.312-328. Paris: DE Boccard.
_Seyidov, A.G. 2003, Naxcivan VII_ II minilliklarda. Baki: ELM.
_ Smith, T. A. 1998, Late Bronze & early Iron Age fortresses of the Ararat and Shirak plains, Armenia: Typological considerations, in ancient civilizations from Scythia to Sibera, vol 5:1-25.
_ Smith, A. t, R. S. Badalyan, P. S. Avetisyan & M. Zardaryan. 2003, early complex societies in southern Caucasia: A preliminary report on the Tsakahovit plain، Republic of Armenia، forthcoming In American Journal of Archaeology. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 3,646 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 4,922 |