
تعداد نشریات | 22 |
تعداد شمارهها | 485 |
تعداد مقالات | 5,045 |
تعداد مشاهده مقاله | 9,291,013 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,135,403 |
بررسی باستان شناختی در دره کُران بُزان، زاگرس مرکزی | ||
پژوهش های باستان شناسی ایران | ||
مقاله 1، دوره 4، شماره 6، فروردین 1393، صفحه 7-26 اصل مقاله (3.64 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
نویسندگان | ||
سجاد علی بیگی* 1؛ کمال الدین نیکنامی2 | ||
1دانشجو دکتری باستان شناسی دانشگاه تهران | ||
2استاد گروه باستان شناسی دانشگاه تهران | ||
چکیده | ||
طی بهار 1389 دره کُرانبُزان با هدفِ کشف و شناسایی محوطههای باستانی و مطالعه چشمانداز فرهنگی آن مورد بررسی قرار گرفت. دره کُرانبُزان دره طویل و باریکی است که در مرکز کوهستانهای زاگرس واقع گردیده و شامل بخشهایی از غرب استان لرستان و بخشهایی از شمالشرقی استان ایلام در زاگرسمرکزی است. این دره به واسطه جریان رودخانه سیمره و پتانسیلهای سرشار زیست محیطی قابلیتهای فراوانی بهویژه در دوره پیش از تاریخ دارد. با توجه به قابلیتهای فراوان منطقه و موقعیت مهم جغرافیایی آن در زاگرسمرکزی، منطقه کاملاً با پای پیاده و بهصورت فشرده با هدف یکبار برای همیشه مورد بررسی قرار گرفت. منطقه مورد بررسی 71 کیلومتر مربع وسعت دارد و شامل درهها، تپه ماهورها و ارتفاعات حاشیه رودخانه سیمره است. در نتیجه بررسی موفق به کشف تعداد قابل توجهی (122 مکان) محوطه باستانی از کهنترین دوره استقرار بشر تا به امروز شدیم. از این تعداد 110 مکان مربوط به دوره پارینهسنگی، دو محوطه مربوط به دوره نوسنگی، یک محوطه مربوط به دوره مسوسنگ، دو محوطه عصر مفرغ، هفت محوطه مربوط به دوره تاریخی و هفت اثر و محوطه مربوط به دوره اسلامی است. این مکانها شامل محوطههای باز دوره پارینهسنگی، روستاها و استقرارهای موقت، قلعه، آسیاب، کانال آبرسانی و دو گورستان است. نتایج بررسی نشان میدهد که بیشترین شواهد بهدست آمده در دره مربوط به دوره پارینهسنگی میانی است و در دورههای پس از آن بهجز یکی دو استقرار دایم و شماری محوطه با پراکندگی سطحی مواد فرهنگی، معمولاًً خالی از سکنه بوده است. این موضوع به احتمال فراوان در رابطه با کمبود اراضی حاصلخیز در دره و وضعیت ویژه زمینریخت شناسی آن است. | ||
کلیدواژهها | ||
بررسی باستان شناختی؛ دره کران بزان؛ رودخانه سیمره؛ دوره پارینه سنگی؛ محوطه باز | ||
مراجع | ||
- خسروزاده، علیرضا و ابوالفضل عالی 1383 توصیف، طبقه بندی و تحلیل گونه شناختی سفالهای دوران اشکانی و ساسانی منطقۀ ماهنشان (زنجان)، در مجموعه مقالات همایش بین المللی باستان شناسی ایران: حوزۀ شمال غرب، به کوشش دکتر مسعود آذرنوش، تهران: پژوهشکدۀ باستان شناسی- پژوهشگاه میراثفرهنگی و گردشگری، صص: 45- 70. - خسروزاده، علیرضا و ابوالفضل عالی 1384 توصیف، طبقه بندی و گونه شناختی سفالهای دوران سلوکی، اشکانی و ساسانی، در بررسیهای باستان شناختی میاناب شوشتر، به کوشش عباس مقدم، تهران: صص: 165-247. -دارابی، حجت، امیر بشکنی، مانا جامیالاحمدی و اردشیر جوانمردزاده، 1390 بررسی محوطههای پارینهسنگی دشت مهران، پژوهشهای باستانشناسی مدرس، سال دوم و سوم، شماره چهارم و پنجم، صص: 14- 30. - دهقانیفرد، حسن 1385، گزارش بررسی باستانشناختی بخش طرهان و کونانی کوهدشت، آرشیو ادارۀ کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان لرستان(منتشر نشده). - رهبر، مهدی 1382 کاوشهای باستانشناسی خورهه، تهران: شرکت چاپ و انتشارات کتیبه- مدیریت میراث فرهنگی استان مرکزی. - سلیمانی، شهربانو 1383 توصیف و طبقهبندی سفالهای دوران اسلامی میاناب، در بررسیهای باستان شناختی میاناب شوشتر، به کوشش عباس مقدم، تهران: صص: 299-411. -علیبیگی، سجاد 1389 از سرگیری پژوهشهای باستانشناختی در محوطۀ پارتی بیستون، پژوهشهای باستانشناسی مدرس، سال دوم، شمارۀ سوم، صص: 39- 69. -علیبیگی، سجاد و شکوه خسروی، 1392 تأثیر انتخاب استراتژی بررسیهای باستانشناختی در شناسائی محوطههای باز عصر سنگ: یادداشتی دربارۀ ارتباطِ میان اهداف و روشها در بررسی درۀ کُرانبُزان، زاگرس مرکزی، چکیده مقالههای همایش بینالمللی باستانشناسان جوان، به کوشش: محمدحسین عزیزیخرانقی، مرتضی خانیپور و رضا ناصری، تهران: انجمن علمی دانشجویان باستانشناسی دانشگاه تهران، صص: 18- 19. -محمودیان، حبیب اله 1389 گزارش بررسی و شناسایی باستانشناسی بخش هلیلان، حوزۀ زردلان، آرشیو ادارۀ کل میراثفرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان ایلام (منتشر نشده). -مرادی، بابک 1386، گزارش بررسی باستانشناختی محوطه، غار و پناهگاههای صخرهای شهرستان کوهدشت، آرشیو ادارۀ کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان لرستان (منتشر نشده). -مرادی، ابراهیم 1387، گزارش بررسی و شناسایی باستانشناسی شهرستان شیروان و چرداول: بخش هلیلان، آرشیو سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان ایلام(منتشر نشده). -کابلی، میرعابدین 1367 گزارش کاوش گورستان کان گنبد ایلام، آرشیو ادارۀ کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان ایلام (منتشر نشده). -کلایس، ولفرام 1385 الف محوطۀ معروف به دامنۀ پارتی، در بیستون: کاوشها و تحقیقات سالهای 1963- 1967، به کوشش ولفرام کلایس و پتر کالمایر، ترجمۀ فرامرز نجد سمیعی، تهران: معاونت فرهنگی و ارتباطات ادارۀ کل امور فرهنگی، صص:105- 119. -کلایس، ولفرام 1385ب یادداشتهای مربوط به گزارشها و یافتههای دهکدۀ بیستون، در بیستون: کاوشها و تحقیقات سالهای 1963- 1967، به کوشش ولفرام کلایس و پتر کالمایر، ترجمۀ فرامرز نجد سمیعی، تهران: معاونت فرهنگی و ارتباطات ادارۀ کل امور فرهنگی، صص: 379- 402. -فرزین، علیرضا 1384 گورنگارههای لرستان: پژوهشی مردم شناختی در نقش و مضمون سنگ گورهای لرستان، تهران: پژوهشکدۀ مردم شناسی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری. ب. غیرفارسی) -Alibaigi, S., K.A. Niknami, M. Heydari, M. Nikzad, M. Zainivand, S. Manhobi, S. Mohammadi Qasrian, M. Khalili, and N. Islami 2011. Palaeolithic open-air sites revealed in the Kuran BuzanValley, Central Zagros, Iran, Antiquity, Project Gallery, Vol. 085, Issue 329.
-Braidwood, R. J., 1960 a. Seeking the World’s First Farmers in Persian Kurdistan: a Full Scale Investigation of Prehistoric Sites Near Kermanshah, Illustrated London News 237: 695- 697.
-Braidwood, R. J., 1960 b. Preliminary Investigations Concerning the Origins of Food-Production in Iranian Kurdistan, British Association for the Advancement of Science 17: 214-18.
-Braidwood, R. J., 1961. The Iranian Prehistoric Project, 1959-1960, Iranica Antiqua I: 3- 7.
-Braidwood, R. J., B. Howe, and C. A. Reed 1961. Iranian Prehistoric Project, Science 133: 2008-2010.
-Darabi, H., A. Javanmardzadeh, A. Beshkani & M. Jami- Alahmadi 2012. Paleolithic Occupations in the Mehran Plain in southwestern Iran, Documenta Praehistorica 39: 443-452.
-Dayson, R. 1966. Excavations on The Acropolis at Suse and Problems of Suse A, B and C, Ph. d Dissertation, Harvard University.
-Emberling, G., J. Robb, J. D. Speth & H. T. Wright 2002. Kunji cave: Early bronze burials in Luristan, Iranica Aantiqua XXXVII: 47- 104.
-Goff, C. 1971. Luristan before the Iron Age. Iran XI: 131–52.
-Hearinck, E. & B. Overlaet 2006, Bani Surmah, An early bronze age graveyard in Pusht-I Kuh, Luristan, Acta Iranica 43, PEETERS.
-Hearinck, E. & B. Overlaet 2008, The Kalleh Nisar Bronze age graveyard in Pusht- I Kuh, Luristan, Acta Iranica 46, Luristan Excavation Document VII.
- Kleiss, W., 1970. Zur Topographie des Partherhanges in Bisutun, Archaeologische Mitteilungen aus Iran, Band 3: 133-68.
-Kleiss,W., 1973. Qaleh Zohak in Azarbaidjan, AMI, Band 6, P.p. 163-88.
-Kleiss, W. 1985. Der Saulenbau von Khorha, AMI 18: 173- 180.
-Keall E. J. and M. J. Keall 1981. The Qal'eh-i Yazdigird Pottery: A Statistical Approach, Iran, XIX, 33-80.
-Matthews, R. 2002, Secrete of The Dark Mound, Jamdat Nasr 1926-1928, Iraq Archaeological Reports 6, British School of Archaeology in Iraq.
-Meldgard, J., P. Mortensen & H. Thrane. 1964. Excavation at Tepeh Guran, Luristan. Acta Archaeologica 34: 97–133.
-Moradi, B. & F. Bakhtiari. 2010. A note of Resent Paleolithic survey in Kouhdasht region, the Lorestan province, Iran, Iranian Archaeology, 1: 38-41.
-Mortensen, I. 1993. Nomad of Luristan, History, Material Culture, and pastoralism in western Iran, Thames and Hudson, Rhodos international science and art publishers.
-Mortensen, I. 2010. Luristani pictorial tombstones studies in nomadic cemeteries from northern Luristan, Iran, Acta Iranica 47, PEETERS, Leuven-Paris-Walpole, MA.
-Mortensen, I. D., and P. Mortensen, 1989. On the Origin Of Nomadism in Northern Luristan, Pp. 929-951, in Archaeological Iranica et Orientalis, Miscellanea in Honorem Louis Vanden Berghe, L. De Meyer and E. Haerinck, (eds.), Gent.
-Mortensen, P., 1974 a. A survey of early prehistoric sites in the Holailan valley in Lorestan, in Proceedings of the 2nd Annual Symposium on Archaeological Research in Iran, F. Bagherzadeh (ed.), Tehran: Iranian Centre for Archaeological Research, Pp: 34–52.
-Mortensen, P., 1974 b. A Survey of Prehistoric Settlements in Northern Luristan. Acta Archaeologica 45: 1–47.
-Mortensen, P., 1975. Survey and sounding in the Holailan valley 1974, in Proceedings of the 3rd Annual Symposium on Archaeological Research in Iran, F. Bagherzadeh (ed.) Tehran: Iranian Centre for Archaeological Research, Pp: 1–12.
-Mortensen, P., 1976. Chalcolithic settlements in the Holailan valley, in Proceedings of the 4th Annual Symposium on Archaeological Research in Iran, F. Bagherzadeh (ed.), Tehran: Iranian Centre for Archaeological Research, Pp: 42–62.
-Mortensen, P., 1979. The Hulailan survey: a note on the relationship between aims and method. Akten des VII Internationalen Kongresses für Iranische Kunst und Archäologie, München 1976 (Archäologische Mitteilungen aus Iran Suppl. 6): 3–8. Berlin.
-Mortensen, P., 1993. Paleolithic and Epipaleolithic sites in the Hulailan valley ,Northern Luristan, in The Paleolithic prehistory of the Zagros-Taurus, D.I. Olszewski & H.L. Dibble (ed.), Philadelphia: University Museum of Archaeology and Anthropology, University of Pennsylvania, Pp: 87–159.
-Mortensen, P., 2012. From the Epipaleolithic to the Neolithic in northern Luristan, in Archaeological Report (8), Proceedings of the International Symposium on Iranian Archaeology: Western Region, Research centre of Iranian C.H.H.O, Iranian centre for archaeological Research, pp: 47- 54.
-Mortensen, P., and P.E.L. Smith 1977. A Survey of Prehistoric Sites in The Harsin Region, 1977, In Proceedings of the VI th Annual Symposium on Archaeological Research in Iran, F. Bagherzadeh, (ed.), Tehran: Iranian Center for Archaeological Research, Pp.1-23.(Unpublished).
-Olszewski, D.I., H. Dibble, U. Schurmans, Sh. McPherron and J. Smith, 2005. High Desert Paleolithic Survey at Abydos, Egypt , Journal of Field Archaeology 30(3), pp. 283-303.
-Schmidt, E., M. Van Loon & H. Curvers 1989. The Holmes Expeditions to Luristan, with contribution by: Brinkman. J. A., Vol. 1 & 2, OIP, Chicago.
-Stein, S. A.,1940. Old Routes of Western Iran. London.
-Thrane, H., 1965. Archaeological investigations in western Luristan. Acta Archaeologica 35: 153–68.
-Thrane, H. 2001. Excavations at Tepe Guran in Luristan: the Bronze Age and Iron Age periods (Jutland Archaeological Society Publications 38). Moesgaard: Jutland Archaeological Society.
-Vanden Berghe, L. 1968. Het Archeologisch onderzoek naar de bronscultur van Luristan opgraving in Pish-I Kuh, Kalwali en War Kabud (1965- 1966), Brussel.
-Vanden Berghe, L. 1973. Researches Archéologiqoes dans le Luristan, Iranica Antiqua X: 1- 113.
-Wright H. T., J. A. Neely, G. A. Johanson & J. D. Speth 1975. Early Fourth millennium development in south western Iran, Iran 15: 129- 148. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 3,976 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 4,093 |