آمار
| تعداد نشریات | 22 |
| تعداد شماره‌ها | 506 |
| تعداد مقالات | 5,311 |
| تعداد مشاهده مقاله | 10,076,669 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,722,349 |
شناورهای پیش‌از تاریخیِ چم‌قوله، شاهدی از واکنش انسان به رخداد‌های طبیعی در درة سیمره | ||
| پژوهش های باستان شناسی ایران | ||
| مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 17 آبان 1404 | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nb.2025.29319.2680 | ||
| نویسندگان | ||
| محسن زینی وند* 1؛ عباس مقدم2؛ کمال الدین نیک نامی3 | ||
| 1دانشگاه تهران | ||
| 2عضو هیات علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، پژوهشکده باستان شناسی | ||
| 3استاد دانشگاه تهران | ||
| چکیده | ||
| دره‌های کم‌عرض سیمره با ظرفیت بالای زیست-محیطی و موقعیت راهبردی بین سرزمین‌ها پست و بلندی‌های زاگرس اهمیت بسیاری در پژوهش‌های باستان‌شناختی دارند. با این حال، به رغم فعالیت‌های جسته‌و‌گریختۀ برخی از پژوهشگران خارجی، جز در درۀ هلیلان، هیچگاه مورد پژوهش جدی و هدفمند قرار نگرفته‌اند. پروژۀ نجات‌بخشی حوضۀ آبگیر سد سیمره که از نیمۀ دوم دهۀ هشتاد آغاز شد، فرصت مناسبی بود تا آگاهی ما نسبت به جوامع پیش‌از‌تاریخ و حتی تاریخی منطقه فزونی یابد. شناسایی و کاوش در محوطه‌های ارزشمندی همچون چیاسبز شرقی نشان از قابلیت شکل‌گیری روستاهای نخستین در این دره‌ها دارد. چم‌قوله یکی دیگر از زیستگاه‌های پیش‌از‌تاریخ این محدوده به‌واسطۀ وجود نهشته‌های هزاره‌های ششم و پنجم پ.م است که طی دو فصل مورد کاوش قرار گرفت. شواهد باستان‌شناختی نشان می‌دهد بین متروک شدن چیاسبز تا شکل‌گیری چم‌قوله که حدود یک هزار سال به طول انجامیده، الگوی معناداری وجود دارد. این وقفۀ استقراری می‌تواند ناشی از زمین‌لغزش‌های بزرگ سیمره و پشته‌بیل بوده باشد که تقریباً در اواخر هزارۀ هشتم/اوایل هزارۀ هفتم پ.م رخ داده بودند. یافته‌های مرتبط با قایق از چم‌قوله برای نخستین-بار از مناطق مرتفع شناسائی شده‌اند و این پرسش مطرح می‌شود چرا در ارتفاعات زاگرس همسو با سرزمین‌های پست از قایق استفاده شده است؟ و اساساً رودخانۀ خروشان سیمره قابل قایق‌رانی بوده است یا اشیای فوق، نمادین یا در رابطه با نذری هستند؟ وجود حجم عظیمی از رسوبات مارنی بر روی محوطۀ نوسنگیِ بدونِ سفال همچون چیاسبز و نیز، شکل‌گیری زیستگاه چم‌قوله بر روی رسوبات کفِ دریاچه‌ای نشان می‌دهد که در هزارۀ هفتم پ.م. درۀ سیمره و حوضۀ آبگیر امروزین سد سیمره در سیطرۀ دریاچه‌ای کهن بوده است. بر اساس شواهد باستان‌شناختی و تفسیری که از رخداد زمین‌لغزش دوگانۀ سیمره ارائه می‌شود فرضیۀ استفاده از قایق توسط جوامع ساکن در چم‌قوله شاید از شناختِ دشت‌های پست حاصل شده باشد اما به نظر می‌رسد عوامل طبیعی باعث شد تا اقدام به برساختن قلمرو خویش کنند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| زاگرس مرکزی؛ زیست‌بوم؛ دورۀ روستانشینی؛ چم‌قوله؛ قایق | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 5 |
||