دانشگاه بوعلی سینا

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات22
تعداد شماره‌ها512
تعداد مقالات5,389
تعداد مشاهده مقاله10,385,262
تعداد دریافت فایل اصل مقاله6,904,601
صالحی, زکیه, زینی ملک آباد, هادی, خاکپور, حسین. (1404). تحلیل مفهومی و مصداقی شکر در صحیفه سجادیه. پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 5(8), 82-103. doi: 10.22084/dua.2025.29384.1082
زکیه صالحی; هادی زینی ملک آباد; حسین خاکپور. "تحلیل مفهومی و مصداقی شکر در صحیفه سجادیه". پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 5, 8, 1404, 82-103. doi: 10.22084/dua.2025.29384.1082
صالحی, زکیه, زینی ملک آباد, هادی, خاکپور, حسین. (1404). 'تحلیل مفهومی و مصداقی شکر در صحیفه سجادیه', پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 5(8), pp. 82-103. doi: 10.22084/dua.2025.29384.1082
صالحی, زکیه, زینی ملک آباد, هادی, خاکپور, حسین. تحلیل مفهومی و مصداقی شکر در صحیفه سجادیه. پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 1404; 5(8): 82-103. doi: 10.22084/dua.2025.29384.1082

تحلیل مفهومی و مصداقی شکر در صحیفه سجادیه

دوفصلنامه دعاپژوهی
دوره 5، شماره 8، شهریور 1404، صفحه 82-103    اصل مقاله (6.14 M)
نوع مقاله: علمی- پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/dua.2025.29384.1082
نویسندگان
زکیه صالحی1؛ هادی زینی ملک آباد* 2؛ حسین خاکپور3
1دانش آموخته کارشناسی ارشد نهج البلاغه، دانشکده الهیات- حقو ق و معارف اسلامی دانشگاه سیستان و بلوچستان، ایران
2استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات، حقوق و معارف اسلامی دانشگاه سیستان و بلوچستان، ایران
3دانشیار گروه تاریخ تشیع، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه نیشابور، ایران
چکیده
شکرگزاری یکی از عناصر کلیدی در نظام ارزشی و روابط انسانی است؛ به‌گونه‌ای که در قبال نعمت‌های الهی، تجلی عبودیت، و در برابر نیکی‌های دیگران، نشانه‌ای از بلوغ اخلاقی و رشد اجتماعی محسوب می‌شود. این پژوهش با هدف تحلیل جامع ابعاد مفهومی و مصداقی شکر در «صحیفه سجادیه»، به روش توصیفی-تحلیلی و با بهره‌گیری از استقصای کاملِ فرازهای این اثر گران‌سنگ امام سجاد(ع)، سامان یافته است. در بخش مفهومی، شکر به‌مثابه عنصری هدایت‌گر معرفی می‌شود که از حیث پیوستگی و استمرار، ریشه در ازلیت و جاودانگی نعمت‌های الهی دارد و در‌عین‌حال، تمامی مراتب شکر در پرتو حمد و سپاس الهی معنا می‌یابد. در بخش مصداقی، سه گونه از شکر تفکیک و بررسی شده است: شکر خالق نسبت به مخلوق، شکر مخلوق نسبت به خالق و شکر مخلوق نسبت به مخلوق. یافته‌ها حاکی از آن است که شکر مخلوق نسبت به خالق، بیشترین بسامد را در فرازهای صحیفه داراست؛ در‌حالی‌که شکر مخلوق نسبت به مخلوق، کمترین فراوانی را به خود اختصاص داده است. بر این اساس، می‌توان نتیجه گرفت که شکرگزاری از خداوند، نه‌تنها بُعدی عبادی، بلکه جایگاهی بنیادین در ساختار ارتباطی انسان با خویشتن، خدا و جامعه دارد.
کلیدواژه‌ها
شکر؛ مدح؛ تحلیل مفهومی‌؛ تحلیل مصداقی؛ صحیفه سجادیه
مراجع
  • قرآن کریم
  • صحیفه سجادیه
  • ابن فارس، احمد ابی حسین. (1404). معجم مقائیس اللغة. قم: مکتب الاعلام اسلامی.
  • ابن منظور، محمد بن مکرم. (1414). لسان العرب. بیروت: نشر دار صادر.
  • انصاریان، حسین. (۱۳۸۸). شرح صحیفه سجادیه. قم: دارالعرفان.
  • آیتی، عبدالحمید. (1375). صحیفه سجادیه. تهران: سروش.
  • جوادی آملی، عبدالله. (1386). رحیق مختوم. قم: اسراء.
  • -------------. (۱۳۹۲). تفسیر موضوعی صحیفه سجادیه. قم: نشر اسراء.
  • جوهری، اسماعیل بن حماد. (1407). الصحاح تاج اللغة و صحاح العربیة. تحقیق: عطارد، احمد عبد الغفور. بیروت: دارالعلم للملایین.
  • حسن‌زاده آملی، حسن. (۱۳۸۳). شرح صحیفه سجادیه. تهران: انتشارات فکر روز.
  • حیدری، کمال. (1407). شرح نهایة الحکمة للعلامة الطباطبایی. بیروت: مؤسسه للطباعه و النشر.
  • حیدری، محمدرضا. (1437ق). مبانی تحلیل مفهومی در منطق. قم: مؤسسه نورالهدی.
  • دکامی، محمدجواد . (1401). عبادت و راز و نیاز عاشقانه در تعالیم اسلامی. دوفصلنامه دعاپژوهی, 2(2), 101-111.
  • راوندی، قطب‌الدین. (1406ق). شرح دعای صحیفه سجادیه. قم: دفتر نشر الهادی.
  • رجبی دوانی، محمد. (1395). «نقش مصداق‌ در بازخوانی مفاهیم قرآنی». پژوهش‌های معرفتی در علوم قرآن و حدیث، 4(2): 85–103.
  • رضایی اصفهانی، محمدعلی. (1396). کنگره بین المللی قرآن و علوم انسانی. قم: مرکز تحقیقات قرآن کریم المهدی.
  • زمخشری، محمد بن عمر. (1979). اساس البلاغه. قم: دار صادر.
  • سبحانی، جعفر. (1421ق). المفاهیم العامة للقرآن. قم: مؤسسه الإمام الصادق.
  • شوشتری، محمدتقی. (1378). بهج‌الصالحین: شرح صحیفه سجادیه. قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
  • شوکانی، محمد بن علی. (1414). فتح القدیر. بیروت: دارا بن کثیر.
  • صدر، سید رضا. (۱۳۷۵). پرتویی از صحیفه سجادیه. تهران: انتشارات اسلامی.
  • طباطبایی، سید‌محمدحسین. (1417ق). تفسیر المیزان. قم: دفتر انتشارات اسلامی، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  • طبرسی، فضل بن حسن. (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. تهران: ناصرخسرو.
  • طریحى، فخرالدین محمد. (1375). مجمع البحرین. تحقیق: احمد حسینى اشکورى. تهران: مرتضوی.
  • طهرانی، سید محمدحسین. (1425). نور ملکوت قرآن در شرح ادعیه. مشهد: انوارالحق.
  • عسکری، حسن بن عبدالله. (1400). فروق فی اللغة. بیروت: دار الفاق الجدیدة.
  • عشریه، رحمان ،خرمی، محمد علی و کجوری نژاد، طیّبه . (1402). عوامل تأثیرگذار در پایداری «رزق طیب» ازمنظر امام سجاد علیه السلام.دوفصلنامه دعاپژوهی, 3(5), 42-59
  • فراهیدی، خلیل بن احمد. (1409). العین. قم: نشر هجرت.
  • فهری، محمدباقر. (۱۳۸۶). شروح و درر منثور از صحیفه کامله. قم: نشر فجر.
  • فیروز‌آبادی، محمدبن یعقوب. (1995). قاموس المحیط. بیروت: دار الکتب العلمیة.
  • فیض‌الاسلام، سید علی‌نقی. (1375). ترجمه و شرح صحیفه سجادیه. تهران: انتشارات اسلامیه.
  • فیض‌کاشانی، محمد‌محسن. (بی‌تا). شرح صحیفه کامله سجادیه، تهران: انتشارات علمیه اسلامیه.
  • فیومی، احمد بن محمد. (1414). المصباح المنیر. قم: مؤسسة دارالهجرة
  • قرشی، علی اکبر. (1371). قاموس قرآن. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
  • متقی هندی، علی بن حسام الدین. (1372). کنز العمال فی سنن الاقوال و الافعال. تهران: فراهانی.
  • محمدی ری‌شهری، محمد. (۱۳۹۴). دانش‌نامه معارف صحیفه سجادیه. قم: مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث.
  • مدرس افشاری، محمدعلی. (1387). شرح آفاق معرفت در صحیفه سجادیه. قم: مؤسسه فرهنگی فهیم.
  • مدرسی، سید محمد تقی. (1224). المنطق الإسلامی. تهران: دار محبی الحسین( ع)
  • ---------------. (1424ق). منطق و زبان قرآن. بیروت: دارالمعرفه.
  • مدنی شیرازی، سید‌علی خان. (1409). ریاض السالکین فی شرح صحیفه سیدالساجدین امام علی بن الحسین (ع). تحقیق: محسن حسینی امینی. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  • مصباح یزدی، محمدتقی. (1378). آموزش فلسفه. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
  • ---------------. (۱۳۸۲). آموزش معارف اسلامی (شرح موضوعی صحیفه سجادیه). ج ۱. قم: مؤسسه آموزشی امام خمینی.
  • مطهری، مرتضی. (1374). مقدمه‌ای بر جهان‌بینی اسلامی: بینش اسلامی. تهران: صدرا.
  • ----------. (1387). آزادی انسان. تهران: صدرا.
  • مکارم شیرازی، ناصر. (1421ق). پیام امام سجاد (ع)، قم: مدرسه امام علی(ع).
  • -------------. (1377). اخلاق در قرآن. قم: مدرسه علی بن ابی طالب.
  • نراقی، احمد. (1378). معراج السعادة. قم: انتشارات هجرت.
  • الهی قمشه‌ای، مهدی. (۱۳۸۶). شرح صحیفه سجادیه. تهران: پیام آزادی
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 278
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 41


سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب