آمار
| تعداد نشریات | 22 |
| تعداد شماره‌ها | 490 |
| تعداد مقالات | 5,109 |
| تعداد مشاهده مقاله | 9,393,852 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,205,176 |
زلزله‌های تاریخی و نقش آن در تغییرات شهر نیشابور در سده های نخست و میانی اسلامی | ||
| پژوهش های باستان شناسی ایران | ||
| مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 08 تیر 1404 | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nb.2025.29343.2681 | ||
| نویسندگان | ||
| مهدیه رحمتی* 1؛ حسن باصفا2؛ سید رسول موسوی حاجی3 | ||
| 1دانشجوی دکتری دانشگاه مازندران | ||
| 2دانشیار گروه باستان شناسی دانشگاه نیشابور | ||
| 3دانشیار دانشگاه مازندران | ||
| چکیده | ||
| مطالعه زلزله‌های تاریخی نقش مهمی در تفسیرهای باستان‌شناسی دارد و به کمک آن می توان تغییرات و تحولات فرهنگی را مورد بحث قرار دارد. با توجه به زلزله خیز بودن فلات ایران، شناخت زلزله های تاریخی نقش مهمی در مطالعات باستان دارد و در تفسیر دقیق بقایای معماری و تغییرات دگرگونی در دست ساخته ها کارآیی دارد. به دلیل وجود متون تاریخی که حاوی اطلاعات مهمی در زمینه زلزله‌های تاریخی هستند، در دورهای تاریخی و به‌ویژه اسلامی پرداختن به این موضوع نقش مهمی در پر کردن خلأهای مطالعاتی تفسیرهای دقیق تر باستان شناسی دارد. در دوران اسلامی شهرهای متعددی وجود دارد که در تبیین حیات شهری آنها، بی شک زلزله‌های تاریخی مؤثر بوده و به گواه متون شهرهایی مانند نیشابور، ری، جرجان و تبریز و... در مقابل این رخداد آسیب‌پذیر بوده و بارها به دلیل این رخداد مخرب عرصه شهری آنها دچار تغییر شده است. بر این اساس در سده‌های نخست و میانی اسلامی افزون بر عوامل سیاسی، اجتماعی و اقتصادی؛ زلزله‌های تاریخی نیز نقش مهمی در تغییرات و تحولات شهری داشته اند که این مسئله ضرورت نگاه جدی به زلزله های تاریخی را نشان میدهد. هدف اصلی مطالعه نقش زلزله های تاریخی در تغییرات عرصه شهر کهن نیشابور است که با کمک متون تاریخی و جغرافیایی و داده‌های باستان‌شناسی بدان پرداخته شده است. مهم‌ترین سؤال نیز چرایی افول اجتماعات انسانی شهر کهن نیشابور، جابجایی عرصه شهری و به‌تبع آن محوطه تاریخی شادیاخ در سده‌های میانی اسلامی است. با کمک رویکرد رهیافت تاریخی و بهره‌گیری از علم جدید باستان لرزه‌شناسی، متون تاریخی در کنار قرائن باستان‌شناسی بررسی، هم سنجی و تحلیل شده‌اند. تطبیق موارد ذکر شده نشان میدهد که زلزله‌های تاریخی یکی از عوامل مهم در جابجایی عرصه شهر کهن نیشابور از بخش شرقی محوطه به بخش غربی است و در این راستا مطالعات نشان میدهد که در متروک شدن شادیاخ و جابه‌جایی عرصه شهری آن به مکان دیگر، زلزله نقش مهمی داشته است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| زلزله‌های تاریخی؛ جابه‌جایی مکانی؛ شهر کهن نیشابور؛ باستان لرزه‌شناسی | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 19 |
||