دانشگاه بوعلی سینا

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات22
تعداد شماره‌ها512
تعداد مقالات5,389
تعداد مشاهده مقاله10,382,826
تعداد دریافت فایل اصل مقاله6,903,031
مرادیان قبادی, علی اکبر, مهدیان طرقبه, روح الله. (1404). تحلیل گفتمان انتقادی ارزش‌های جامعۀ اسلامی در دعای «توفیق الطاعه». پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 5(8), 59-81. doi: 10.22084/dua.2025.30815.1151
علی اکبر مرادیان قبادی; روح الله مهدیان طرقبه. "تحلیل گفتمان انتقادی ارزش‌های جامعۀ اسلامی در دعای «توفیق الطاعه»". پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 5, 8, 1404, 59-81. doi: 10.22084/dua.2025.30815.1151
مرادیان قبادی, علی اکبر, مهدیان طرقبه, روح الله. (1404). 'تحلیل گفتمان انتقادی ارزش‌های جامعۀ اسلامی در دعای «توفیق الطاعه»', پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 5(8), pp. 59-81. doi: 10.22084/dua.2025.30815.1151
مرادیان قبادی, علی اکبر, مهدیان طرقبه, روح الله. تحلیل گفتمان انتقادی ارزش‌های جامعۀ اسلامی در دعای «توفیق الطاعه». پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 1404; 5(8): 59-81. doi: 10.22084/dua.2025.30815.1151

تحلیل گفتمان انتقادی ارزش‌های جامعۀ اسلامی در دعای «توفیق الطاعه»

دوفصلنامه دعاپژوهی
دوره 5، شماره 8، شهریور 1404، صفحه 59-81    اصل مقاله (6.25 M)
نوع مقاله: علمی- پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/dua.2025.30815.1151
نویسندگان
علی اکبر مرادیان قبادی* 1؛ روح الله مهدیان طرقبه2
1دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات، دانشگاه لرستان، لرستان، ایران
2استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات، دانشگاه لرستان،لرستان، ایران
چکیده
این پژوهش به بررسی گفتمان ارزش‌های اسلامی موجود در دعای «توفیق الطاعه» می‌پردازد و از چارچوب تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف (1989) بهره می‌گیرد. این دعا به‌عنوان متنی دینی، سرشار از ارزش‌های اخلاقی و اجتماعی است که در شکل‌دهی به فرد و جامعه‌ای آرمانی، نقش برجسته‌ای ایفا می‌کند. با به‌کارگیری الگوی سه‌بعدی فرکلاف، پژوهش حاضر می‌کوشد سازوکارهای ظهور قدرت نمادین در این گفتمان را آشکار سازد و نشان دهد که چگونه این دعا در اندیشۀ اسلامی به تصور جامعه‌ای آرمانی شکل می‌دهد. تحلیل در سه سطح انجام گرفته است: سطح متنی که بر ویژگی‌های زبانی و معنایی متن تمرکز دارد؛ سطح تفسیری که چگونگی انعکاس این ارزش‌ها در بسترهای اجتماعی ـ فرهنگی را بررسی می‌کند؛ و سطح تفسیری ـ انتقادی که به تحلیل کارکرد ایدئولوژیک این گفتمان در شکل‌دهی به هویت فردی و جمعی می‌پردازد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که این دعا با تأکید بر ارزش‌هایی چون «اطاعت»، «عدالت»، «انصاف» و «تواضع»، الگویی هنجاری از جامعه‌ای متعادل ارائه می‌دهد که بر تعامل میان حقوق و مسئولیت‌ها استوار است. همچنین، تحلیل صورت‌گرفته رابطۀ میان زبان و قدرت را در شکل‌دهی به تصورات آرمانی از فضیلت و رفتار اخلاقی روشن می‌سازد.
کلیدواژه‌ها
امام مهدی (عج)؛ ارزش‌های اسلامی؛ دعای توفیق الطاعة؛ نورمن فرکلاف؛ تحلیل گفتمان انتقادی
مراجع
  • قرآن کریم
  • آل نواب، عبد الرب بن نواب الدین بن غریب الدین. (١٤٢٤). أسالیب دعوة العصاة. چاپ 23. مدینة منورة. أسالیب دعوة العصاة، الجامعة الاسلامیة.
  • ابن منظور، محمد بن مکرم. (1414). لسان العرب. چاپ سوم. بیروت: دار صادر.
  • ازهری، ابو منصور محمد بن احمد. (2001م). تهذیب اللغه. چاپ اول. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  • الإستراباذی، محمد بن الحسن الرضی. (1975). شرح شافیة ابن الحاجب. تحقیق: محمد نور الحسن و محمد الزفزاف و محمد محیى الدین عبد الحمید. بیروت: دار الکتب العلمیه.
  • امام خمینی، سید روح­الله موسوی. (1379). تحریرالوسیله. قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  • البخاری، أبو عبد الله محمد بن إسماعیل. (1414هـ.ق). صحیح البخاری. تحقیق: مصطفى دیب البغا. چاپ پنجم. دمشق: دار ابن کثیر ودار الیمامة.
  • بهار محمدتقی. (1382). سبک­شناسی. چاپ 9. تهران: مؤسسۀ انتشارات امیرکبیر.
  • البهوتی، منصور بن یونس. (1418). کشاف القناع. چاپ اول. بیروت: دار الکتب العلمیه.
  • الترمذی، أبو عیسى محمد بن عیسى. (1996م). الجامع الکبیر: سنن الترمذی. تحقیق وتعلیق: بشار عواد معروف. چاپ اول. بیروت: دار الغرب الإسلامی.
  • ذکایی، عبدالحسین؛ صیادی‌نژاد، روح‌الله؛ اقبالی، عباس. (1399). «تحلیل گفتمان نامه دهم نهج البلاغه بر اساس الگوی فرکلاف»، مجلۀ ادب عربی، شمارۀ 2، دوره 12، صص 63 – 83.
  • ذوالفقاری، محسن؛ دست‌رنج، فاطمه. (1398). «بررسی آیات تحدی بر اساس نظریۀ تحلیل گفتمان انتقادی نورمن فرکلاف». مجلۀ پژوهش‌های ادبی – قرآنی. شمارۀ 3، دورۀ 7، صص 163 – 179.
  • الراغب الأصفهانى، أبو القاسم الحسین بن محمد. (١٤١٢). المفردات فی غریب القرآن. تحقیق: صفوان عدنان الداودی. چاپ اول، دمشق وبیروت: دار القلم والدار الشامیه.
  • الزحیلی، محمد مصطفى. (٢٠٠٦). الوجیز فی أصول الفقه الإسلامی. چاپ دوم، دمشق: دار الخیر للطباعة والنشر والتوزیع.
  • الزبیدی، محمد مرتضی حسینی. (1385 هـ.ق). تاج العروس من جواهر القاموس. قم: دار الهدایه.
  • شمیسا، سیروس. (1373هـ.ش). کلیات شبک­شناسی. چاپ دوم، تهران: انتشارات فردوس.
  • عتیق، عبد العزیز. (2009م). علم المعانی. چاپ اول، بیروت: دار النهضة العربیة للطباعة والنشر والتوزیع.
  • فرکلاف نورمن.(1379). تحلیل انتقادی گفتمان. ترجمۀ فاطمۀ شایسته­پیران وهمکاران. تهران:وزارت­فرهنگ­وارشاد اسلامی
  • فالوردو، جان؛ ریچاردسون، جان­ای. (1397). راهنمای گفتمان­شناسی انتقادی: رویکردها. زیر نظر مجید خسروی نیک و سیدعلی اصغر سلطانی، قم: لوگوس.
  • فلاح­پور، ابراهیم؛ شفیع­پور، سجاد. (1397). «گفتمان­گاوی انتقادی سورۀ شمس بر اساس الگوی فرکلاف». پژوهشنامۀ تفسیر و زبان قرآن. شمارۀ 1، دورۀ 7، صص 29 – 42.
  • قاسم، محمد احمد؛ دیب، محیی الدین. (2003م). علوم البلاغة؛ البدیع والبیان والمعانی. چاپ اول، طرابلس: المؤسسة الحدیثة للکتاب.
  • قزوینی، محمد بن عبد الرحمن بن عمر، أبو المعالی. (بی­تا). الإیضاح فی علوم البلاغة. محقق: محمد عبد المنعم خفاجی. چاپ سوم، بیروت: دار الجیل.
  • قهرمانی، علی؛ بیدار، فاضل. (1398). «تحلیل گفتمان انتقادی در نهج البلاغه بر اساس تئوری نورمن فرکلاف؛ مطالعه موردی خطبه‌های امام علی (ع) در جریان فتنه خوارج». پژوهش­نامۀ امامیه. شمارۀ 9، دورۀ 5، صص 175 – 198.
  • سلطان، منیر. (بی­تا)، البدیع تأصیل وتجدید، الإسکندریة، منشأة المعارف.
  • شاهین، عادل بن شاهین بن محمد. (2004). أخذ المال على أعمال القُرَب. چاپ اول، بی­جا: دار کنوز إشبیلیا للنشر والتوزیع.
  • الفارابی، محمد بن محمد ابو نصر. (بی­تا). آراء أهل المدینة الفاضلة ومضاداتها. تحقیق علی بو محلم. دار ومکتبة الهلال للطباعة والنشر.
  • طباطبایی، سید محمد حسین. (1417 هـ.ق). المیزان فی تفسیر القرآن. بیروت: مؤسسة الأعلمی.
  • کاظمی، پریسا؛ چراغی­وش، حسین؛ ﺟﻠﯿﻠﯿﺎن، ﻣﺮﯾﻢ؛ متقی، اﻣﯿﺮ ﻣﻘﺪم. (1402). «تحلیل گفتمان انتقادی دعای صباح امام علی (ع) بر اساس الگوی نورمن فرکلاف». دعاپژوهی. شمارۀ 4، دورۀ 3، صص 199 – 220.
  • الکفعمی، تقی الدین ابراهیم بن علی. (1412). مصباح الکفعمی. بیروت: مؤسسة النعمان للطباعة والنشر والتوزیع.
  • کلانتری، عبدالحسین.(1391). گفتمان از سه منظر زبان­شناختی، فلسفی وجامعه­شناختی.تهران:جامعه شناسان.
  • کوچک­یزدی، زهره؛ ایزدی، مهدی؛ محصص، مرضیه. (1402). «تحلیل گفتمان سوره تحریم بر اساس الگوی فرلاف»، مطالعات قرآن و حدیث، شمارۀ 2، دورۀ 16، صص 177 – 208.
  • مطهری، مرتضی. (1372 هـ.ش). مقدمه­ای بر جهان­بینی اسلامی (5) جامعه و تاریخ. تهران: صدرا.
  • مکارم شیرازی، ناصر. (1374 هـ.ش). تفسیر نمونه. چاپ اول، تهران: دار الکتب الإسلامیه.
  • نراقی، محمدمهدی. (بی­تا)، جامع السعادات، قم، مؤسسۀ مطبوعاتی اسماعیلیان.
  • النسائی، أبو عبد الرحمن أحمد بن شعیب. (1421 هـ.ق). السنن الکبرى. تحقیق: حسن عبد المنعم شلبی. إشراف: شعیب الأرناؤوط. تقدیم: عبد الله بن عبد المحسن الترکی، چاپ اول، بیروت: مؤسسة الرسالة.
  • النسائی، أبو عبد الرحمن أحمد بن شعیب. (من ١٤٠٤ - ١٤٢٧ هـ). الموسوعة الفقهیة الکویتیة. الکویت: وزارة الأوقاف والشؤون الإسلامیة.
 

منابع لاتین:

  • Lakoff, G., & Johnson, M. (1980). Metaphors we live. University of Chicago Press.
  • Fairclough, N. (1995). Critical discourse analysis: The critical study of language. London: Longman
 

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 155
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 21


سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب