دانشگاه بوعلی سینا

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات22
تعداد شماره‌ها485
تعداد مقالات5,052
تعداد مشاهده مقاله9,296,988
تعداد دریافت فایل اصل مقاله6,139,829
سبحانی یامچی, محمد, محرمی دوری, فاطمه. (1403). اعتبارسنجی و پاسخ به شبهات دعای «یا من ارجوه» با رویکرد تحلیلی. پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 4(7), 217-238. doi: 10.22084/dua.2025.30488.1137
محمد سبحانی یامچی; فاطمه محرمی دوری. "اعتبارسنجی و پاسخ به شبهات دعای «یا من ارجوه» با رویکرد تحلیلی". پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 4, 7, 1403, 217-238. doi: 10.22084/dua.2025.30488.1137
سبحانی یامچی, محمد, محرمی دوری, فاطمه. (1403). 'اعتبارسنجی و پاسخ به شبهات دعای «یا من ارجوه» با رویکرد تحلیلی', پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 4(7), pp. 217-238. doi: 10.22084/dua.2025.30488.1137
سبحانی یامچی, محمد, محرمی دوری, فاطمه. اعتبارسنجی و پاسخ به شبهات دعای «یا من ارجوه» با رویکرد تحلیلی. پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 1403; 4(7): 217-238. doi: 10.22084/dua.2025.30488.1137

اعتبارسنجی و پاسخ به شبهات دعای «یا من ارجوه» با رویکرد تحلیلی

دوفصلنامه دعاپژوهی
دوره 4، شماره 7، اسفند 1403، صفحه 217-238    اصل مقاله (6.68 M)
نوع مقاله: علمی- پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/dua.2025.30488.1137
نویسندگان
محمد سبحانی یامچی* 1؛ فاطمه محرمی دوری2
1دانشیار گروه الهیات ومعارف اسلامی، دانشگاه علوم ومعارف قرآن کریم، مراغه، ایران
2دانش آموخته دکتری علوم قرآن وحدیث، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران
چکیده
دعا روش ارتباطی انسان با خالق هستی و مورد توصیه پیشوایان دین است که خود بیش از دیگران و پیش از آن‌ها به آن اهتمام داشتند و از ظرفیت زمانی و دعاهای وارده برای جلب رحمت و غفران الهی استفاده می‌کردند. برای ماه رجب که به بهار عبادت و تضرع و ماه ریزش خیر و رحمت ویژه الهی شهرت دارد، دعاهای زیادی از لسان ائمه معصومین علیهم السلام به‌صورت اعمال اختصاصی و مشترک نقل شده که یکی از آن‌ها، دعای معروف «‌یا من ارجوه لکل خیر» است که بعد از فرایض خوانده شود. مؤلف کتاب نقد کتب حدیث این دعا را به جهت وجود محمد بن سنان در سلسله اسناد روایت از لحاظ سند غیر‌قابل اعتماد و به جهت تعارض دعا با آیاتی از قرآن کریم از لحاظ متن مغلوط می‌داند. این نوشتار مطالب را به شیوه کتابخانه‌ای گردآوری کرده و برای تحلیل یافته‌ها از روش تحلیلی ‌انتقادی بهره جسته است تا گفتار ایشان مورد نقد و بررسی قرار گیرد. نتایج حاصل، بیان‌گر آن است که محمد بن سنان از ثقات امامیه و اصحاب خاص است و اتهام غلو اکثرا یا فاقد سند متصل بوده یا این اتهام از طریق غالیان نسبت داده شده است. اعتماد راویان قمی به ایشان، عدم مطابقت رفتار و عملکرد ایشان با رفتار غلات، و روایات نقل‌شده در موضوعات فقهی و اخلاقی نشان‌گر توجه خاص ایشان به مسائل شرعی است. سخط و مکر دو واژه با دو معنی متفاوت هستند که مصداق واحدی ندارند. سخط در مقابل رضا و به معنی ناخشنودی است، در صورتی‌که مکر به معنی تدبیر آمده است. از این‌رو نمی­توان گفت که امنیت جستن از سخط خداوند با عدم ایمنی از مکر خدا متناقض است.
کلیدواژه‌ها
دعا؛ دعای ماه رجب؛ یا من ارجوه؛ محمد بن سنان؛ شبهه پژوهی
مراجع
  • قرآن کریم.
  • ابن اثیر ، مبارک بن محمد. (1367). النهایۀ فی غریب الحدیث و الاثر. قم: اسماعیلیان.
  • ابن بایویه، جفعر بن محمد. (بی‌نا). کامل الزیارات. بی جا.
  • ابن داود، تقی الدین. (1392ق). رجال ابن داوود. نجف: مطبعه حیدریه.
  • ابن شهرآشوب، محمد بن علی. (1379). مناقب آل ابی طالب. قم: علامه.
  • ابن غضائری، احمد بن حسین. (1422). رجال ابن غضائری. قم: دار الحدیث.
  • ابن منظور، محمد بن مکرم. (1414ق). لسان العرب. بیروت: دار صادر.
  • ابوالسعود، محمد بن محمد. (بی‌تا). ارشاد العقل السالم الی مزایا القرآن الکریم. بیروت: داراحیاءالتراث­العربی.
  • ادلبی، صلاح­الدین بن­احمد. (1402). منهج نقد المتن عندالعلماء الحدیث­النبوی. بیروت: دار الآفاق­الجدیدۀ.
  • ازهری، محمد بن احمد. (بی‌تا). تهذیب اللغه. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  • امین، محسن. (1420ق). مفاتح الجنات فی الادعیه و الاعمال و الصلوات و الزیارات. بیروت: الاعلمی للمطبوعات.
  • آل محسن، علی. (1391). کشف حقایق. بی‌جا.
  • بحر العلوم، سید‌مهدی. (1405ق). الفوائد الرجالیه. تهران: مکتبة الصادق.
  • بحر العلوم، سید‌مهدی. (1363). رجال السید بحر العلوم «المعروف بالفوائد الرجالیه. تهران: مکتبۀ الصادق (ع).
  • بحرالعلوم، سید‌مهدی. (1427ق). مصابیح الاحکام. قم: منشورات میثم التمار.
  • برقى، احمد بن محمد بن خالد. (1371). المحاسن. قم: دار الکتب الاسلامیۀ.
  • بیضاوی، عبد الله بن عمر. (1418ق). انوار التنزیل و اسرار التاویل. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  • جوادی آملی، عبد‌الله. (1392). تفسیر تسنیم. قم: مرکز نشر اسراء.
  • جوهری، اسماعیل بن حماد. (بی‌تا). الصحاح: تاج اللغۀ و صحاح العربیۀ. بیروت: دار العلم للملایین.
  • حر عاملی، محمد بن حسن. (1409). وسائل الشیعه. قم: آل البیت علیهم‌السلام.
  • حسینی طباطبایی، مصطفی. (بی‌تا). نقد کتب حدیث.
  • حکیم، سید محسن. (1416ق). مستمسک العروة الوثقی. قم: دارالتفسیر.
  • حلی(ابن طاووس)، رضی الدین. (1372ش). فلاح السائل. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
  • حلی(ابن طاووس)، رضی الدین. (1406). فلاح السائل. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
  • حلی، حسن بن یوسف. (1381). خلاصة الاقوال. نجف: المطبعة الحیدریة.
  • حلی، حسن بن یوسف. (1413). مختلف الشیعه فی احکام الشریعة. قم: جامعه مدرسین.
  • حلی، یوسف بن مطهر. (1411). خلاصۀ الاقوال فی علم الرجال. نجف: دار الذخائر.
  • حوی، سعید. (1424). الاساس فی التفسیر. قاهره: دار السلام، ششم.
  • خاقانی، علی. (1404ق). الرجال. قم: مرکز النشر مکتب الاعلام الاسلامی.
  • خمینی، روح الله. (1421). کتاب البیع. تهران: تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  • خمینی، روح الله. (1388). کتاب البیع. تهران: تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  • خوش‌فر، محسن. (1391). «اندیشه­های حدیثی سید بن طاووس». دوفصل‌نامه پژوهشی اطلاع‌رسانی. شماره سیزدهم.
  • خویی، ابوالقاسم. (1372). معجم الرجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواة. بی‌جا.
  • درگاهی، مهدی (1339). حکم حکومتی در حج. تهران: مشعر.
  • رشید‌رضا، محمد. (1366). تفسیر القرآن الحکیم: الشهیر بتفسیر المنار. مصر: دار المنار.
  • رفیعی محمدی، ناصر. (1390). درس‌نامه وضع حدیث. قم: المصطفی(ص).
  • ری‌شهری، محمد. (1387). حکمت‌نامه پیامبر اعظم. قم: دارالحدیث.
  • سبحانی تبریزی، جعفر. (1414). کلیات فی علم الرجال. قم: انتشارات اسلامی.
  • سبزواری، سید عبد الاعلی. (1413ق). مهذب الاحکام. قم: موسسه المنار.
  • شوشتری، محمد‌تقی. (1419). قاموس الرجال. قم: مؤسسۀ النشر الاسلامی.
  • صاحب بن عباد، اسماعیل. (1414). المحیط فی اللغه. بیروت: عالم الکتاب.
  • طاهری، حبیب الله و محمد حکیم. (1391). «اعتبار‌سنجی و نقد تضعیف رجالی محمد بن سنان و تأثیر آن بر فقه امامیه». مجله علمی پژوهشی پژوهش‌های فقهی، دوره 8، شماره1.
  • طریحى، فخر الدین. (1375). مجمع البحرین. تهران: مرتضوى.
  • طوسی، محمد بن حسن. (1411). کتاب الغیبة للحجة. قم: دارالمعارف الاسلامیه.
  • طوسى، محمد بن حسن. (بی‌تا). التبیان فى تفسیر القرآن‏. بیروت‏: دار احیاء التراث العربى‏.
  • طوسى، محمد بن حسن. (1407). تهذیب الاحکام. تهران: دار الکتب الاسلامیۀ.
  • عرب،رتضی؛حسن، نقی‌زاده. (1390).«بازکاوی اعتبار رجالی محمدبن­سنان».فصل‌نامهکتاب قیم، سال­اول، شماره دوم.
  • عسکری، حسن بن عبدالله. (بی‌تا). الفروق فی اللغۀ. بیروت: دار الآفاق الجدیدۀ.
  • عضیمه، صالح. (1380). معنا‌شناسی واژگان قرآن. مشهد: آستان قدس.
  • غفوری‌نژاد، محمد. (1400). «متن‌کاوی، اعتبار‌سنجی دلالت‌پژوهی روایات دعای یا من ارجوه لکل خیر». علوم حدیث، بهار، صص50-67.
  • فخررازی، محمد بن عمر. (1420). مفاتیح الغیب. بیروت: داراحیاء التراث العربی.
  • فراهیدی، خلیل بن احمد. (1409). العین. قم: هجرت.
  • قرشی، باقر شریف. (1382). پژوهشی دقیق در زندگی امام الرضا علیه‌السلام. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  • قرشى، على اکبر. (1371). قاموس قرآن. تهران:‏ دار الکتب الإسلامیة.
  • قرطبی، محمد بن احمد. (1364). الجامع لاحکام القرآن. تهران: ناصر خسرو.
  • قنبری، محمد. (1387). شناخت‌نامه کلینی و الکافی. قم: دارالحدیث.
  • کشی، محمد بن عمر. (1409). اختیار معرفۀ الرجال. مشهد: دانشگاه مشهد.
  • کلینى، محمد بن یعقوب. (1407). الکافی. تهران: دار الکتب الاسلامیۀ.
  • مامقانی، عبدالله. (بی‌تا). تنقیح المقال فی علم الرجال. عراق: نجف اشرف.
  • مجلسی، محمد‌باقر. (1420). الوجیزة فی الرجال. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  • مجلسی، محمد‌تقی.(1406). روضۀ المتقین فی شرح من لایحضره الفقیه. قم: مؤسسه فرهنگی­اسلامی کوشان‌پور.
  • مجلسی، محمد‌تقی. (1414ق). لوامع صاحب‌قرانی. قم: مؤسسه اسماعیلیان.
  • مجلسى، محمد‌باقر. (1404). مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول. تهران: دار الکتب الاسلامیۀ.
  • مسعودی، عبدالهادی. (1393). وضع و نقد حدیث. تهران: سمت.
  • مصطفوی، حسن. (1360). التحقیق فی کلمات القرآن. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
  • مفید، محمد بن محمد. (1414). الارشاد. بیروت: دار المفید.
  • مکارم شیرازی، ناصر. (1374). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  • مکارم شیرازی، ناصر. (1382). مثال‌های زیبای قرآن. قم: نسل جوان.
  • موسوی قزوینی، سید‌علی. (1424). ینابیع الاحکام فی معرفة الحلال و الحرام. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  • مهدوی‌راد، محمد‌علی‌، امیر عطاء الله جباری. (1391). «محمد بن سنان از ورای دیدگاه­ها». دوفصلنامه علمی- پژوهشی حدیث‌پژوهی، سال چهارم، شماره هشتم.
  • مهریزی، مهدی. (1390). حدیث‌پژوهی. قم: دارالحدیث.
  • میبدی، احمد بن محمد. (1371). کشف الاسرار و عدة الابرار. تهران، امیرکبیر.
  • نجاشی، احمد بن علی. (1365). الرجال. قم: موسسۀ النشر الاسلامی.
  • نجفی اصفهانی، محمد نقی رازی. (1427). تبصرة الفقهاء. قم، مجمع الذخائر الاسلامیه.
  • نوری، میرزا حسین. (1417). خاتمة المستدرک. قم: آل البیت علیهم السلام
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 34
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 27


سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب