دانشگاه بوعلی سینا

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات22
تعداد شماره‌ها485
تعداد مقالات5,052
تعداد مشاهده مقاله9,296,932
تعداد دریافت فایل اصل مقاله6,139,802
شاهمرادی فریدونی, محمد مهدی, اسفندیاری, زهرا, آقاپور, رضا. (1403). تحلیل سبک‌شناسی آوایی و واژگانی دعای افتتاح. پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 4(7), 100-123. doi: 10.22084/dua.2025.30400.1124
محمد مهدی شاهمرادی فریدونی; زهرا اسفندیاری; رضا آقاپور. "تحلیل سبک‌شناسی آوایی و واژگانی دعای افتتاح". پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 4, 7, 1403, 100-123. doi: 10.22084/dua.2025.30400.1124
شاهمرادی فریدونی, محمد مهدی, اسفندیاری, زهرا, آقاپور, رضا. (1403). 'تحلیل سبک‌شناسی آوایی و واژگانی دعای افتتاح', پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 4(7), pp. 100-123. doi: 10.22084/dua.2025.30400.1124
شاهمرادی فریدونی, محمد مهدی, اسفندیاری, زهرا, آقاپور, رضا. تحلیل سبک‌شناسی آوایی و واژگانی دعای افتتاح. پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 1403; 4(7): 100-123. doi: 10.22084/dua.2025.30400.1124

تحلیل سبک‌شناسی آوایی و واژگانی دعای افتتاح

دوفصلنامه دعاپژوهی
دوره 4، شماره 7، اسفند 1403، صفحه 100-123    اصل مقاله (6.47 M)
نوع مقاله: علمی- پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/dua.2025.30400.1124
نویسندگان
محمد مهدی شاهمرادی فریدونی* 1؛ زهرا اسفندیاری2؛ رضا آقاپور3
1دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران،
2دانشجوی کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران،
3استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران،
چکیده
       این پژوهش با هدف تحلیل سبک‌شناسی آوایی و واژگانی دعای شریف افتتاح، یکی از متون پرکاربرد عبادی در فرهنگ اسلامی، انجام شده است. دعای افتتاح به لحاظ محتوایی سرشار از مفاهیم توحیدی، ولایی و اخلاقی است که در شب‌های ماه رمضان قرائت می‌شود. با بهره‌گیری از روش توصیفی‌ـ‌تحلیلی و رویکرد سبک‌شناسی لایه‌ای، ساختار زبانی این دعا در دو سطح آوایی و واژگانی بررسی شده است. در سطح آوایی، ویژگی‌هایی چون تکرار حروف، قافیه داخلی، ردیف، سجع، جناس و وزن هجایی، باعث ایجاد موسیقی درونی و تأثیر عاطفی بر مخاطب شده است. در سطح واژگانی، گزینش دقیق واژگان با بار معنایی عمیق، تکرار واژگان کلیدی و استفاده از ترکیبات مترادف و متضاد، نشان‌دهنده ظرافت ادبی دعاست. یافته‌ها نشان می‌دهد که دعای افتتاح نه‌تنها یک متن عبادی، بلکه اثری هنری با ساختاری هدفمند و زبانی ادبی است که به انتقال مفاهیم دینی، القای عواطف معنوی و ماندگاری فرهنگی کمک می‌کند. این مقاله می‌تواند الگویی برای تحلیل سبک‌شناسی سایر متون دینی باشد.
کلیدواژه‌ها
سبک‌شناسی؛ تحلیل زبانی؛ تحلیل آوایی؛ تحلیل واژگانی؛ دعای افتتاح
مراجع
  • ابن الاثیر، ضیاءالدین. (1420ق). المثل السائرفی ادب الکاتب والشاعر. تحقیق الشیخ کامل محمد عوضیه. بیروت: دارالکتب العلمیه.
  • ابن‌جنی، ابوالفتح‌عثمانی. (1425ق). سرصناعه الاعراب. تحقیق محمدحسن اسماعیل و عامر احمد رشدی شحاته. بیروت: دارالکتب العلمیه.
  • ابن‌سناءالملک. (1406ق). دارَةُ الطِّراز فی عَمَلِ الموشَّحات. به‌ کوشش: احسان عباس. بیروت: دارالثقافه.
  • ابن منظور، جمال الدین محمد بن مکرم. (1405ق). لسان العرب. قم: نشرادب حوزه.
  • احمد نخله، محمود. (1981م). لغه القرآن الکریم فی جزء عم. مصر: دارالنهضه العربیه.
  • العسکری، أبو الهلال. (1319ش). الصناعتین. آستانه: مطبعة محمود بک.
  • ایران‌زاده، نعمت الله. (1377ش). «نظری به تدوین دانش بدیع در ادب فارسی». دانشکده ادبیات فارسی و زبان های خارجی. شماره6. ص107.
  • بشر، کمال. (2000م). علم الأصوات. الطبعة الأولی. القاهرة: دارالغریب للطباعة و النشر و التوزیع.
  • بهار، محمدتقی. (1367ش). سبک‌شناسی نثر. تهران: پرستو و امیرکبیر.
  • بیگلری، حسن. (1366ش). سرالبیان فی علوم القرآن. تهران: نشرسنایی.
  • تفتازانی، سعدالدین. (1385ش). شرح المختصر. چاپ دوم. اسماعیلیان. قم.
  • حسینی‌طهرانی، محمدحسین. (1396ش). شرح فقراتی از دعا افتتاح. تهران: مکتب ‌وحی.
  • جرجانی، عبدالقاهر. (1991م). اسرار البلاغه. القاهره: مطبعه المدنی
  • جیرو، بییر.( 1994م). الأسلوبیة ترجمة منذر عیاشی. الطبعة الثالثة. بیروت: مرکز الانماط الحضاری.
  • زهد، حمیده. ( 1401ق). مستندات قرآنی حمدهای دعای افتتاح. دکتر زینب روستایی. دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه قم.
  • سوسور، فردینان دو. (1378ش). درس‌های زبان‌شناسی همگانی. گردآوری آلبرت سشئه وچارلزبالی. ترجمه نازیلا خلخالی. تهران: فرزان.
  • شمیسا، سیروس. (1374ش). کلیات سبک‌شناسی. چاپ سوم. تهران: انتشارات فردوسی.
  • سید بن طاوس، علی بن موسی. (1418ق). اقبال الاعمال. قم: مکتبه الاعلام الاسلامی.
  • شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1367ش). موسیقی شعر. تهران: انتشارات آگاه.
  • صفوی، کوروش. ( 1121 ش). از زبا‌ن‌شناسی به ادبیات. چاپ دوم. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و هنراسلامی.
  • طیب، عبدالله. (1970م). المرشد الی فهم اشعارالعرب و صناعتها. بیروت: دارالفکر.
  • عباس، حسن. (1998م). خصائص الحروف العربی و معانی‌ها، دمشق: اتحاد الکتاب العرب.
  • علوی یمینی، یحیی بن حمزه. ( 1914 م). الطراز المتضمن لأسرار البلاغه. مصر: مطبعه المقتطف.
  • علی‌الصغیر، محمدحسین. (2000م). الصوت اللغوی فی القرآن. بیروت: دارالمورخ العربی.
  • عمران پور، محمدرضا. (1386ش). «اهمیت عنصر و ویژگی‌های ساختاری واژه در گزینش واژگان شعر».گوهرگویا، 1، 167.
  • فتوحی، محمود. (1391ش). سبک‌شناسی نظریه‌ها. رویکردها و روش‌ها. تهران: انتشارات سخن.
  • فرج، حسام احمد. (2007م). نظریه علم النص. القاهره: مکتبه الاداب.
  • فردونک، پیتر. (1393ش). مبانی سبک‌شناسی. مترجم: محمد غفاری. تهران: نشرنی.
  • فرشیدورد، خسرو. (1344ش). «پیوند در زبان فارسی (بررسی یک مبحث دستوری)». وحید. سال دوم. شماره هفتم.
  • قاسم پیوندی، زهرا؛ ابن الرسول، سید محمد رضا؛ خاقانی، محمد. (1393ش). «سبک‌شناسی دعا مکارم الاخلاق»، نشریه علوم حدیث. 73. 3-27.
  • قرائتی، محسن. (1392ش). شرح دعای شریف افتتاح. قم: بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود.
  • کفعمی، ابراهیم بن علی. (1405ق). المصباح. قم: الشریف الرضی.
  • مجاهد، عبدالکریم. (2005م). علم اللسان العربی. فقه اللغه العربیه. عمان: داراسامه.
  • مجلسی، محمدباقر. (1423ق). زاد المعاد. بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات.
  • موسوی بلده، محسن. (1392ش). حلیه‌القرآن (سطح2). دوم. تهران: انتشارات تلاوت با همکاری انتشارات کاتبان وحی.
  • مهدوی‌کنی، محمدرضا. (1381ش). ترجمه و شرح دعا افتتاح. تهران: دفتر نشر و فرهنگ اسلامی.
  • وحیدیان‌ کامیار، تقی. (1379ش). بدیع از نگاه زیبایی‌شناسی. تهران: دوستان.
  • یاکوبسن، رومن. (1386). «زبان‌شناسی و شعر». در مجموعه مقالات زبان و معنا. ترجمه: باقری و فتوحی. تهران: سروش.
 

  • Halliday, M. A. K., & Hasan, R. (1976). Cohesion in English. London: Longman
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 93
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 58


سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب