آمار
| تعداد نشریات | 22 |
| تعداد شماره‌ها | 490 |
| تعداد مقالات | 5,109 |
| تعداد مشاهده مقاله | 9,393,889 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,205,177 |
مقایسۀ تاریخیِ دگرگونی ساختاری نگاره‌های شاهنامة بایسنغری و تهماسبی | ||
| پژوهش های باستان شناسی ایران | ||
| مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 27 اسفند 1403 | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nb.2025.29606.2691 | ||
| نویسندگان | ||
| داود میرزایی* 1؛ غلامرضا شاملو2؛ علی سلمانی3 | ||
| 1استادیار گروه فلسفۀ هنر، دانشکدۀ هنر و معماری، دانشگاه بوعلی‌سینا، همدان، ایران | ||
| 2هیات علمی | ||
| 3دانشیار گروه فلسفۀ هنر، دانشکدۀ هنر و معماری، دانشگاه بوعلی‌سینا، همدان، ایران | ||
| چکیده | ||
| بی‌تردید شاهنامۀ بایسنغری از دورۀ تیموری و شاهنامۀ تهماسبی از دورۀ صفوی دو شاهکار بی‌بدیل فرهنگ و هنر ایران‌زمین هستند. نگاره‌های این دو نسخه (که چندین نگارۀ مشترک در آنها وجود دارد) همواره از وجوه مختلف، مورد توجه بسیاری از پژوهندگان هنری بود و هست. یکی از رویکردهای شاخصی که می‌تواند کمک شایانی به فهم ارزش‌های بی‌نظیر این نگاره‌ها کند، تحلیل فرمی این نگاره‌هاست، ولی نه تحلیل فرمی صِرف، بلکه از معبر گذر تاریخی از عهد تیموری به صفوی؛ چراکه مدعا بر این است با چنین تحلیل فرمی خاصی، تغییر ذوق هنری این دو دورۀ تاریخی مکشوف خواهد شد. با این اوصاف، این پژوهش بر آن بوده تا با نشان دادن خلائی نظری در بدنۀ نظریه‌های فرمالیستی قرن بیستم و لذا با خوانشی خاص از این نظریه، یعنی دخالت دادن عنصر «درونمایۀ کلی» آثار، (بدون کمترین توجه به محتوا و موضوع) در تحلیل عناصری چون، خط، رنگ و ترکیب‌بندی، میزان همسویی عناصر فرمی دو نگارۀ مشترک از این دو نسخه، یعنی «دیدار اردشیر و گلنار» و «خوان اول اسفندیار» با درونمایۀ کلیِ، به‌ترتیب، «عاشقانه» و «حماسی» را بررسی کند تا به این دو پرسش اصلی پژوهش پاسخ دهد: 1. کدام‌یک از این نگاره‌ها توانسته‌اند به‌مدد همسو ساختن اجزای فرمی خود با درونمایۀ کلی‌شان، بهتر از عهدۀ برانگیزش عاطفۀ زیباشناختی متناسب با آن برآیند؟ 2. آیا می‌توان نتیجه گرفت که یکی از این دو دورۀ تاریخی (یا حتی هر دو) با همسو ساختن عناصر فرمی با درونمایۀ کلی خود، این هدف برانگیزش عاطفۀ زیباشناختی را بهتر محقق ساخته است؟ از نتایج پژوهش برمی‌آید که نسخۀ تهماسبی در این همسویی فرم با درونمایه موفق‌تر از نسخة بایسنغری بوده است و به‌نظر می‌رسد که با تعمیم این نتیجه می‌توان مدعی شد که دورۀ صفوی بهتر از دورۀ تیموری می‌تواند از عهدۀ این مهم برآید و عاطفۀ زیباشناختی متناسبی با درونمایۀ آثار ایجاد کند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| دگرگونی تاریخی فرم؛ فرمالیسم؛ درونمایۀ کلی؛ شاهنامۀ بایسنغری؛ شاهنامۀ تهماسبی | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 99 |
||