دانشگاه بوعلی سینا

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات22
تعداد شماره‌ها485
تعداد مقالات5,045
تعداد مشاهده مقاله9,290,886
تعداد دریافت فایل اصل مقاله6,135,354
رستم پور ملکی, رقیه, صاحبی, زهرا. (1403). استعاره مفهومی «زیارت تجارت است» در نوحه‌ی اربعینی «تجارة لن تبور» باتکیه بر نظریه لیکاف و جانسون. پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 4(6), 237-262. doi: 10.22084/dua.2025.29817.1099
رقیه رستم پور ملکی; زهرا صاحبی. "استعاره مفهومی «زیارت تجارت است» در نوحه‌ی اربعینی «تجارة لن تبور» باتکیه بر نظریه لیکاف و جانسون". پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 4, 6, 1403, 237-262. doi: 10.22084/dua.2025.29817.1099
رستم پور ملکی, رقیه, صاحبی, زهرا. (1403). 'استعاره مفهومی «زیارت تجارت است» در نوحه‌ی اربعینی «تجارة لن تبور» باتکیه بر نظریه لیکاف و جانسون', پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 4(6), pp. 237-262. doi: 10.22084/dua.2025.29817.1099
رستم پور ملکی, رقیه, صاحبی, زهرا. استعاره مفهومی «زیارت تجارت است» در نوحه‌ی اربعینی «تجارة لن تبور» باتکیه بر نظریه لیکاف و جانسون. پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 1403; 4(6): 237-262. doi: 10.22084/dua.2025.29817.1099

استعاره مفهومی «زیارت تجارت است» در نوحه‌ی اربعینی «تجارة لن تبور» باتکیه بر نظریه لیکاف و جانسون

دوفصلنامه دعاپژوهی
دوره 4، شماره 6، شهریور 1403، صفحه 237-262    اصل مقاله (7.31 M)
نوع مقاله: علمی- پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/dua.2025.29817.1099
نویسندگان
رقیه رستم پور ملکی* 1؛ زهرا صاحبی2
1استاد گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات، دانشگاه الزهراء (س)، تهران، ایران
2دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه زبان و ادبیات عرب، دانشکده ادبیات، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران
چکیده
استعارة مفهومی یکی از رویکردهای معناشناسی در زبان­شناسی شناختی است. بر اساس این نظریه که نخستین بار توسط لیکاف و جانسون ارائه شد، انسان­ها برای ابراز مفاهیم انتزاعی از نظامی استعاری بهره می­گیرند و با تطبیق مفاهیم ذهنی بر مصداق­های عینی، اندیشه­های خود را به‌گونه­ای قابل درک بیان می‌کنند تا درک منظورشان برای دیگران ساده شود. «نوحه» نیز به‌عنوان یک قالب ادبی عامیانه از استعاره­های مفهومی بهره­ برده است. پژوهش حاضر، به روش توصیفی_تحلیلی بر اساس نظریة لیکاف و جانسون به تحلیل نحوة استفاده از ­استعارة مفهومی «زیارت تجارت است» در نوحة اربعینی «تجارة لن­تبور» می­پردازد. این نوحه که در سال 2017، توسط مداح عراقی، ملاباسم کربلایی خوانده شده، از نوحه­های پرمخاطب سال­های اخیر در ایام اربعین امام حسین است. هدف از انجام این پژوهش مطالعه کارکرد استعارة مفهومی در نوحة یادشده و تطبیق آن با نگرش اعتقادی سراینده نوحه است. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که در نوحة مورد بحث به‌منظور درک بهتر جایگاه و ارزش زیارت امام حسین علیه­السلام، شاعر مفهوم انتزاعی «زیارت» و متعلقات آن مانند تشرف به زیارت، زائر، امام و امید داشتن به او و... را به‌عنوان حوزه مفهومی مقصد بر مفهوم عینی و ساختارمند «تجارت» و اجزای آن نظیر سرمایه‌گذاری، فروشنده، خریدار، سرمایه و سود و... به‌عنوان حوزه مفهومی مبدأ انطباق داده و استعارة مفهومی زیارت تجارت است را ایجاد کرده است، همچنین از آنجا که در مستندات قرآنی و روایی به جایگاه و ثواب زیارت سیدالشهدا اشاره شده است، می‌توان این استعاره مفهومی را برخاسته از نگرش دینی و باورهای شیعی نوحه‌پرداز دانست.
کلیدواژه‌ها
استعارة مفهومی؛ نوحه«تجارة لن‌تبور» ‌؛ زیارت امام حسین علیه‌السلام؛ تجارت؛ اربعین
مراجع
* قرآن کریم

کتب فارسی:

  • بن‌خلف، محمدحسین. (1380). فرهنگ فارسی برهان قاطع. تهران: نیما.
  • دهخدا، علی‌اکبر. (1390). فرهنگ دهخدا. تهران: دانشگاه تهران.
  • راسخ مهند، محمد. (۱۳۹۴). درآمدی بر معناشناسی شناختی، نظریه­ها و مفاهیم. تهران: سمت.
  • شیروانی، علی. (1390). نهج البلاغه: کلام امیر. قم: معارف.
  • صفوی، کوروش. (۱۳۸۳). درآمدی بر معناشناسی. تهران: سوره مهر.
  • فتوحی، محمود. (1395). سبک‌شناسی: نظریه‌ها و رویکردها و ‌روش‌ها. تهران: سخن.
  • قاسم‌زاده، حبیب‌الله. (۱۳۷۹). استعاره و شناخت. تهران: فرهنگان.
  • قاضی طباطبایی، سید‌محمدعلی.( ۱۳۶۸). تحقیق درباره اول اربعین سید الشهدا. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  • کوچش، زلتن. (۱۳۹۳). مقدمه‌ای کاربردی بر استعاره. شیرین پور‌ابراهیم. تهران: سمت.
  • لیکاف، جورج. (1396). قلمرو تازه علوم شناختی. جلد1، ترجمه: جهان­شاه بیگی. تهران: آگاه.
  • لیکاف، جورج و جانسون، مارک. (1399). استعاره­هایی که با آن­ها زندگی می­کنیم. ترجمه: جهان­شاه بیگی. تهران: آگاه.
  • مطهری مرتضی. (1378). حماسه­ی حسینی. قم: صدرا.
  • نفیسی، علی‌اکبر. (1343).فرهنگ نفیسی. تهران: خیام.
  • هاشمی شاهرودی، سید محمود. (1382). فرهنگ فقه: مطابق مذهب اهل‌بیت(ع). قم: موسسه دایرة‌المعارف فقه اسلامی.
کتب عربی:

  • ابن قولویه، جعفر بن محمد. (بی­تا). کامل الزیارات. جلد1. بیروت: مکتبه الصدوق.
  • ابن منظور، محمد بن مکرم. (1414). لسان العرب. جلد4. بیروت: دارالصادر.
  • حر عاملی، محمد بن حسن. (1104). وسائل الشیعة. جلد‏10 و17. قم: آل البیت.
  • حسینی جلالی، محمدرضا. (1416). تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة. جلد۱۴. قم: آل­البیت.
  • الطبرسی نوری حسین. (بی­تا). مستدرک الوسائل. جلد10. قم: آل‌البیت.
  • الطوسی، محمد بن الحسن. (1364). تهذیب الأحکام فی شرح المقنعه. جلد6. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  • قمی شیخ عباس. (1384). مفاتیح الجنان. تهران: وزارت ارشاد اسلامی.
  • مجلسی محمدباقر. (۱۴۰۳). بحارالانوار. جلد24. قم: دارالکتب الاسلامیه.
مقالات و پایان­نامه­‌ها:

  • افراشی، آزیتا و حسامی، تورج. (۱۳۹۲).تحلیل استعاره‌های مفهومی در یک طبقه‌بندی جدید با تکیه بر نمونه‌هایی از زبان فارسی و اسپانیایی. پژوهش‌های زبان‌شناسی تطبیقی.۲(۵)،صص141-165.
  • ذوالفقاری، اختر و عباسی، نسرین.(۱۳۹۴). استعاره‌های مفهومی و طرحواره‌های تصویری در اشعار ابن خفافه. فصل‌نامة پژوهش­های ادبی و بلاغی.۳(۳)، صص ۱۰۵-۱۲۰.
  • ریکور، پل (۱۳۸۶). استعاره و ایجاد معنی جدید در زبان، حسین نقوی. نشریه معرفت. ۱۶(20)، صص۸۱-۹۴.
  • عبدالکریمی، سپیده. (۱۳۹۰). بررسی محدودیت­های واژی معنایی حاکم بر اشتقاق فعل مرکب، از بسیط متناظر و فعل بسیط از مرکب متناظر در فارسی معیار رویکردی شناختی.(رساله دکتری)، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
  • کریمی، طاهره. (۱۳۹۴). بررسی معناشناختی استعاره­های چندشبکه‌ای مادر و طفل در دیوان شمس. فصل‌نامه تخصصی نقد ادبی. ۸(۳۰)، صص۱۴۵_۱۶۵.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 60
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 23


سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب