آمار
| تعداد نشریات | 22 |
| تعداد شماره‌ها | 485 |
| تعداد مقالات | 5,045 |
| تعداد مشاهده مقاله | 9,290,930 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,135,372 |
شاخصه‌های فرمی، تزئینی و مضامین مهرهای شاهان افشار | ||
| پژوهش های باستان شناسی ایران | ||
| مقاله 9، دوره 14، شماره 42، آذر 1403، صفحه 237-260 اصل مقاله (1.1 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nb.2023.28196.2617 | ||
| نویسندگان | ||
| سارا سپهوند1؛ میترا شاطری* 2؛ سید محمدعلی موسوی3 | ||
| 1کارشناسی‌ارشد باستان‌شناسی، گروه باستان‌شناسی، دانشکدۀ حفاظت و مرمت، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران. | ||
| 2دانشیار گروه باستان‌شناسی، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران (نویسندۀ مسئول). | ||
| 3پژوهشگر آزاد، ایران. | ||
| چکیده | ||
| مُهر و اثرمهر شاهان و حاکمان به‌دلیل ماهیت سیاسی و فرهنگی از ارزشمندترین آثار هر دوره به‌شمار می‌آید. مُهر حاکمان به‌دلیل پیش‌گیری از سوءاستفاده‌های مختلف، معمولاً بلافاصله پس از فوت یا برکناری از میان می‌رفت؛ از این‌رو، به‌جز تعداد معدودی، برجای نمانده‌اند، اما دانش امروزی هم‌چنان ازطریق بررسی آثار مهر ایشان، قابل پیگیری و گسترش است. از آنجایی‌که درخصوص دورۀ افشاریه، اطلاعات اندکی دردست است، بررسی آثار مهرهای برجامانده در میان اسناد و فرامین شاهان این دوره می‌تواند به تنویر بخش مهمی از تاریخ این دوره کمک نماید. در معدود مطالعات صورت‌گرفته درمورد مهر شاهان افشار، بیشتر به کلیات پرداخته‌شده و به مهر، تنها به‌عنوان بخشی از آداب سندپردازی این دوره توجه شده است و اشاره‌ای به فرم، تزئینات و مضامین آن‌ها نشده است؛ برهمین اساس، پژوهش حاضر با هدف شناسایی و طبقه‌بندی فرم، نقوش و مضامین مهرها و اثرمهرهای شاهان افشاری درپی پاسخ‌گویی به پرسش‌هایی چون: مهرهای هر یک از شاهان افشار چه فرم‌ها و نقوشی داشته؟ و نوشته‌های حک‌شده بر مهرهای آنان چه مضامین و مفاهیمی داشته‌اند؟ خواهد بود. جامعۀ آماری مورد بررسی در این پژوهش، شامل 24 عدد مهر و اثرمهر از شاهان افشار است. روش گردآوری اطلاعات پژوهش، اسنادی از طریق مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی، و رویکرد پژوهش نیز، توصیفی-تحلیلیِ تاریخی است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که صفحۀ اصلی مهرهای شاهان افشار به شکل‌های مربع ساده یا تاجدار، بادامی ساده یا تاجدار، و بیضی بوده است؛ و مضامین اصلی نوشتار مهرها، اشاره به برخی آیات قرآنی، بر هویت صاحبان آن‌ها و شعائری در عرض ارادت به پروردگار، امام علی؟ع؟ و امام رضا؟ع؟، و در مرتبۀ بعدی در ستایش شاهان افشار است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| مُهر؛ اثرمُهر؛ شاهان افشار؛ نقوش؛ کتیبه‌ها؛ فرم | ||
| مراجع | ||
|
- ابوترابیان، حسین، (1362). «مهر عادل‌شاه افشار». نشریۀ آینده، 10: 798-794. - استرآبادی، میرزا مهدیخان، (1341). دره نادری. 3 جلد، تهران: دانشگاه تهران. - امرایی، سیاوش؛ ثواقب، جهانبخش؛ خزایی، سهم‌الدین؛ و شیدانی، شهاب، (1398). «سنت‌گرایی و نوآوری در نقوش سکه‌های افشاریه». تاریخ اسلام، 34: 143-113. - آتابای(کامروز)، بدری، (1358). «تعریف مختصری دربارۀ مهر و مهرکنی». مجلۀ وحید: 50-44. - آذربیگدلی، لطفعلی‌بیگ، (1337). آتشکده. به‌کوشش: جعفر شهیدی، تهران: ناشر سنایی. چاپ اول. - جدی، محمدجواد، (1392). دانشنامه مهر و حکاکی در ایران. چاپ اول، تهران: مؤسسه تألیف، ترجمه و نشر آثار هنری، چاپ اول. - سیدرضوی، نسرین، (1389). «مهر شاهان صفوی (شکل، نقش و مضمون)». مطالعات هنر اسلامی، 12: 141-129. - شاهد، احمد(1389). سیری در سکه‌های شاهان ایران از آغاز تا پایان ضرب سکه. اسفراین: آسوئن. - طاهری‌شهاب، محمد، (1344). «سجع مهر سلاطین و شاهزادگان و صدور ایران». مجلۀ وحید، (2) 8: 49-41. - فراستی، رضا، (1395). «نقد کتاب آداب مهرنویسی در دورۀ اسلامی از دورۀ ایلخانان تا پایان دورۀ قاجاریه». فصلنامۀ نقد کتاب میراث، 9 و 10: 68-61. - قائم‌مقامی، جهانگیر، (1348). «مهرها، طغراها و توقیع‌های پادشاهان ایران از ایلخانان تا پایان قاجاریه». بررسی‌های تاریخی، 20 و 21: 164-124. - قائم‌مقامی، جهانگیر، (1350). مقدمه‌ای بر شناخت اسناد تاریخی. تهران: نشر انجمن آثار ملی. - قزوینی، ابوالحسن، (1367). فوائدالصفویه: تاریخ سلاطین و امرای صفوی پس از سقوط صفویه. به‌تصحیح: مریم میراحمدی، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی. - کریم‌زاده‌تبریزی، محمدعلی، (1385). مهرها، طغراها و فرمان‌های پادشاهان ایران: از شاه اسمعیل صفوی تا احمد شاه قاجار. لندن: چاپ اول. - کریمیان، علی، (1376). «بازخوانی چند فرمان نادرشاه افشار». نشریۀ گنجینه اسناد، 25: 22-12. - گلستانه، ابوالحسن بن محمدامین، (1344). مجمل التواریخ. به سعی و اهتمام: محمدتقی مدرس رضوی، تهران: دانشگاه تهران. - لاکهارت، لارنس، (1331). نادر شاه. ترجمۀ مشفق همدانی، تهران: چاپخانه شرق. - محبوب‌فریمانی، الهه؛ و خسروبیگی، هوشنگ، (1394). «بررسی ساختار سندی و محتوایی فرمان‌های نادرشاه افشار و مقایسه آن با فرمان‌های دوره شاه سلطان حسین صفوی». فصلنامۀ گنجینۀ اسناد، 97: 27-6. - مرتضوی، مرضیه، (1388). «مهر و طغرای فرمان‌های صفوی در موزۀ ملی ملک». فصلنامۀ گنجینۀ اسناد، 72: 20-14. - مروی، محمدکاظم، (1364). عالم آرای نادری. 3 جلد، تهران: نشر نقش جهان. - مفتون‌دنبلی، عبدالرزاق‌بیک، (1349). تجربه الاحرار و تسلیه الابرار. به‌کوشش: حسن قاضی طباطبایی، تبریز: دانشگاه تبریز. - موسوی، محمدصادق، (1363). تاریخ گیتی گشا. تهران: اقبال. - میرزاابوالقاسمی، محمدصادق؛ و شیرازی، علی‌اصغر، (1388). «آداب مهر بر اسناد و مکاتبات دیوانی در دورۀ اسلامی ایلخانان و صفویان». فصلنامۀ تحلیلی پژوهشی، 12: 69-63. - میرزاابوالقاسمی، محمدصادق، (1393). «تحول شکل در مهرهای متأخر اسلامی». فصلنامۀ هنرهای کاربردی، 15: 20-13. - میرزاابوالقاسمی، محمدصادق؛ پورمند، حسنعلی؛ و طاووسی، محمود، (1393). «مهر خاتم بررسی ویژگی‌های مهر پیامبر(ص)». مطالعات تاریخ اسلام، 6 (20): 166-154. - نوایی، عبدالحسین، (1368). نادرشاه و بازماندگانش. همراه با نامه‌های سلطنتی و اسناد سیاسی و اداری. تهران: انتشارات زرین. - هدایت، رضاقلی‌خان، (1339). تاریخ روضة الصفای ناصری. جلد هشتم، تهران: کتابفروشی‌های مرکزی خیام-پیروز. - هنوی، جونی، (1365). زندگی‌نامه نادرشاه. ترجمۀ اسماعیل دولتشاهی، تهران: چاپ دوم. - Abu Torabian, H., (1983). “Mehr Adelshah Afshar”. Eindeh publication, 10: 798-794. (In Persian). - Amrai, S., Sawaqib, J., Khazaei, S. & Shidani, Sh., (2018). “Traditionalism and innovation in the motifs of Afsharia coins”. Scientific Research Quarterly of Islamic History, 34: 113-143. (In Persian). - Atabai (Cameroon), B., (1979). “Brief Definition of Mehr and Mehrkani”. Vahid Magazine, 44-50. (In Persian). - Azarbigdali, L.-A., (1958). Ateshkodeh. by: Jafar Shahidi, Tehran: Nasher Sanai, First Edition. (In Persian). - Estrabadi, M.-M., (1962). Naderi Valley. 3 volumes, Tehran: University of Tehran. (In Persian). - Ferasati, R., (2015). “Criticism of the Book of Sealing Manners in the Islamic Period from the Ilkhanate Period to the End of the Period. Q. Ajarieh”. The Heritage Book Criticism Quarterly, 9 & 10: 68-61. (In Persian). - Golestaneh, Abol.H.-bin M. A., (1965). Majamal al-Tawarikh. by: The efforts of Mohammad Taghi Modares Razavi, Tehran: University of Tehran. (In Persian). - Hedayat, R. Q., (1960). History of Rouza al-Safai Naseri. Volume 8, Tehran: Khayyam-Pirouz Central Bookstores. (In Persian). - Hanway, J., (1986). Nader Shah’s biography. Translated by: Ismail Dolatshahi, Tehran: second edition. (In Persian). - Jedi, M. J., (1392). Encyclopedia of seal and engraving in Iran. 1st edition, Tehran: Institute of Compilation, Translation and Publishing of Artistic Works. First Edition. (In Persian). - Karimzadeh Tabrizi, M. A., (2006). Seals, Taghras and Decrees of the Kings of Iran: From Shah Ismail Safavi to Ahmad Shah Qajar. London: First Edition. (In Persian). - Karimian, A., (1997). “A recitation of several decrees of Nader Shah Afshar”. Ganjineh Sanad Magazine, 25: 12-22. (In Persian). - Lockhart, L., (1952). Nader Shah. Translated by: Mushfaq Hamdani, Tehran: Sharq Printing House. (In Persian). - Mehboob Freemani, E. & Khosrobigi, H., (2014). “Investigating the document structure and content of Nadir Shah Afshar’s decrees and comparing it with the decrees of Shah Sultan Hossein Safavi period”. Ganjineh Sanad Quarterly, 97: 6-27. (In Persian). - Mortazavi, M., (2018). “Seals and inscriptions of Safavid decrees in Malik National Museum”. Ganjineh Sanad Quarterly, 72: 14-20. (In Persian). - Maravi, M. K., (1985). Alam Arai Naderi. 3 volumes, Tehran: Naqsh Jahan Publishing House. (In Persian). - Maftun Danbali, Abd-al-R., (1970). The Experience of Al-Ahrar and the Consolation of Al-Abrar. by: Hasan Qazi Tabatabai, Tabriz: Tabriz University. (In Persian). - Mousavi, M. S., (1984). Tarikh Giti Gosha. Tehran: Iqbal. (In Persian). - Mirza Abolghasemi, M. S. & Shirazi, A. A., (2018). “Seal customs on documents and court correspondence in the Islamic period of Ilkhans and Safavids”. Analytical Research Quarterly, 12: 69-63. (In Persian). - Mirza Abul Qasemi, M. S., (2013). “Shape Transformation in Late Islamic Seals”. Applied Arts Quarterly, 15: 13-20. (In Persian). - Mirza Abul Qasemi, M. S., Pourmand, H. A. & Tavousi, M., (2013). “Seal of the Seal of the Prophet (PBUH)”. Journal of Islamic History Studies. 6 (20): 166-154. (In Persian). - Navaei, Abdul-H., (1989). Nader Shah and his survivors. Along with royal letters and political and administrative documents, Tehran: Zarin Publishing House. (In Persian). - Qaim Maggi, J., (1969). “Seals, Toghras and Insignias of the Kings of Iran from Ilkhanate to the end of Qajar”. Journal of Historical Surveys, 20& 21: 124-164. (In Persian). - Qaem Maggi, J., (1971). An introduction to the recognition of historical documents. Tehran: Publication of the Association of National Art. (In Persian). - Qazvini, Abol-H., (1988). Fawad al-Safawiyya: History of Safavid sultans and princes after the fall of Safavid dynasty. Edited by: Maryam Mirahmadi, Tehran: Institute of Cultural Studies and Research. (In Persian). - Seyed Razavi, N., (2013). “The seal of the Safavid kings (shape, pattern and theme)”. Two scientific-research quarterly journals of Islamic art studies, 12: 129-141. (In Persian). - Shahid, A., (2010). Survey of the coins of Iranian kings from the beginning to the end of minting. Esfrain: Asoen. (In Persian). - Taheri Shahab, M., (1965). “Saje Mehr of Sultans and Princes and Iran's Export”. Vahid Magazine, 2 (8): 41-49. (In Persian). - URL. 1: http://www.asnad.org/fa/document/469/.access (20/2/2022). | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 272 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 200 |
||