
تعداد نشریات | 22 |
تعداد شمارهها | 490 |
تعداد مقالات | 5,109 |
تعداد مشاهده مقاله | 9,394,182 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,205,194 |
سیر تحول الگوهای بصری رایج در قاببندی سکههای ایلخانی | ||
پژوهش های باستان شناسی ایران | ||
مقاله 8، دوره 14، شماره 42، آذر 1403، صفحه 215-236 اصل مقاله (1.51 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nb.2023.28262.2625 | ||
نویسندگان | ||
مریم صادقی قرق آقائی1؛ احمد صالحی کاخکی* 2؛ فرهاد خسروی بیژائم3 | ||
1کارشناس ارشد هنر اسلامی، گروه کتابت و نگارگری، دانشکدۀ صنایع دستی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران. | ||
2استاد گروه باستانشناسی، دانشکدۀ حفاظت و مرمت، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران (نویسندۀ مسئول). | ||
3استادیار گروه کتابت و نگارگری، دانشکدۀ صنایعدستی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران | ||
چکیده | ||
یکی از متنوعترین مدارک تاریخی و باستانشناسی دورۀ ایلخانی، سکهها هستند که باوجود اطلاعات متنوع و ارزشمند، از حیث قاببندی نیز، درخور توجه هستند. هدف از این پژوهش، تحلیل و مطالعۀ تحولات قاب سکهها، در خلال دورۀ ایلخانی است که منجر به شناخت بیشتر و بهتر ابعادی از فرهنگ بصری و هنری دورۀ ایلخانی میشود. پرسش پژوهش پیشِرو، این است که فرهنگ بصری غالب در قاببندی سکههای ایلخانی چیست؟ پژوهش موردنظر از نظر هدف، بنیادی و از نظر روش، توصیفی_تطبیقی است. نمونهگیری بهصورت انتخابی هدفمند [هدفمند خوشهای] انجامشده و بدینمنظور، 20سکه مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. پس از مطالعات مقدماتی کتابخانهای و جستجوی اینترنتی موزههای دنیا و آلبوم سکهها، 20سکۀ دورۀ ایلخانی از موزههای اشمولین، دیوید، ملک و مجموعۀ شخصی کومش سمنان انتخابشده و موردمطالعه قرار گرفته است. برپایۀ نتایج حاصله، قاب نمونهها در یک تقسیمبندی کلی به چهار دسته: مرکزی، ترکیبی، حاشیهدار و ساده، قابل تفکیک هستند؛ از اینرو، میتوان فراوانی استفاده از قاببندیها را در فرهنگ بصری سکههای ایلخانی به اینترتیب برشمرد؛ بیشترین تعداد گونهها بهترتیب شامل: قاببندی ترکیبی با 24 نمونه، حاشیهدار با 10 نمونه، مرکزی با 4 نمونه و ساده با 2 نمونه هستند. در بین گونهها، قابهای ترکیبی بالاترین تعداد و تنوع طرح را داشته، که این تنوع در نقش مرکزی نمونهها مشاهده میشود. اینگونه بهترتیب تاریخی به 9 شکل: دایره، مربع، پنجپر، شمسه، ششپر، هفتپر، هشتپر، محرابی و سهپر تقسیمشده و اوج تنوع در قاببندی ترکیبی با اختلاف زیاد با پنج نوع نقش: پنجپر، هفتپر، هشتپر، محرابی و سهپر مربوط به دوران «ابوسعید» است. | ||
کلیدواژهها | ||
فرهنگ بصری ایلخانی؛ قاببندی؛ سکههای ایلخانی | ||
مراجع | ||
- اشپولر، برتولد، (1384). تاریخ مغول در ایران. ترجمۀ محمود آفتاب، تهران: علمی و فرهنگی، چاپ هفتم. - اقبالآشتیانی، عباس، (1388). تاریخ مغول از حملۀ چنگیز تا تشکیل دولت تیموری. تهران: امیرکبیر، چاپ نهم. - آیتی، عبدالمحمد، (1346). تحریر تاریخ وصاف. تهران: بنیاد فرهنگ ایران. - بیانی(اسلامیندوشن)، شیرین، (1389). دین و دولت در ایران عهد مغول حکومت ایلخانی: نبرد میان دو فرهنگ. جلد دوم، تهران: مرکز نشر دانشگاهی، چاپ سوم. - ترابیطباطبائی، سید جمال، (1350). سکههای شاهان اسلامی ایران. تبریز: اداره کل فرهنگ و هنر آذربایجان، شمارۀ 145. - دهخدا، علیاکبر، (1377). لغتنامه. جلدهای 11 و 12، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. - ساندرز، ج .ج.، (1363). تاریخ فتوحات مغول. ترجمۀ ابوالقاسم حالت، تهران: امیرکبیر. - شمساشراق، عبدالرزاق، (1369). نخستین سکههای امپراتوری اسلام. اصفهان: رستاک. - معین، محمد، (1387). فرهنگ فارسی معین. تهران: فرهنگنما. - والهاصفهانیقزوینی، محمدیوسف، (1379). خلد برین (تاریخ تیموریان و ترکمانان) روضه ششم و هفتم. بهکوشش: میرهاشم محدث، تهران: میراثفرهنگی. - Ashpoler, B., (1384). History of the Mongols in Iran. Translated by: Mahmoud Aftab, Tehran: Scientific and Cultural, 7th edition. (In Persian). - Iqbal Ashtiani, A., (1388). Mongol history from Genghis's attack to the formation of the Timurid government. Tehran: Amir Kabir, 9th edition. (In Persian). - Ayiti, Abdul-M., (1346). Tahrir Tarikh Wasaf. Tehran: Iran Culture Foundation. - Bayani (Islami Nadushan), Sh., (1389). Religion and government in Iran during the Mughal era of Ilkhanid rule: the battle between two cultures. Volume II, Tehran: Academic Publishing Center, 3th Edition. (In Persian). - Torabi Tabatabai, S. J., (1350). Coins of the Islamic Kings of Iran, Tabriz. General Department of Culture and Art of Azerbaijan, No. 145. (In Persian). - Dehkhoda, A. A., (1377). Dictionary, volumes 11 and 12. Tehran: Ministry of Culture and Islamic Guidance. (In Persian). - Saunders, J. J., (1363). History of the Mongol conquests. Translated by: Abulqasem Halat, Tehran, Amir Kabir. (In Persian). - Shams Ashraq, Abdul-R., (1369). The first coins of the Islamic Empire. Isfahan: Rostak. (In Persian). - Moin, M., (1387). Moin's Persian dictionary. Tehran: Farhang Nameh. (In Persian). - Valeh Esfahani Qazvini, M. Y., (1379). Khold Barin (History of Timurids and Turkmens) 6th and 7th Rouza. by: Mir Hashem Mohhaddt, Tehran: Cultural Heritage. (In Persian). - URL 1: https://www.davidmus.dk/en/collections/islamic/dynasties/ilkhanids/coins/c236 (9/26/2021) - URL 2: https://hcr.ashmus.ox.ac.uk/coin/hcr15161 (03/07/2021) - URL 3: https://www.davidmus.dk/en/collections/islamic/dynasties/il-khanids/coins/c176 (9/26/2021) - URL 4: https://hcr.ashmus.ox.ac.uk/coin/hcr15217 (03/07/2021) - URL 5: https://hcr.ashmus.ox.ac.uk/coin/hcr15233 (03/07/2021) - URL 6: http://malekmuseum.org/artifact/2000.06.00263/%D8%B3%DA%A9%D9%87+%D9%86%D9%82%D8%B1%D9%87+%DA%AF%DB%8C%D8%AE%D8%A7%D8%AA%D9%88%28%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D9%86%D8%AC%DB%8C%D9%86+%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%AC%DB%8C (04/16/2021) - URL 7: http://malekmuseum.org/artifact/5001.06.03360/%D8%B3%DA%A9%D9%87+%D9%86%D9%82%D8%B1%D9%87+%D8%BA%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D9%86+%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D8%AF+%D8%A7%DB%8C%D9%84%D8%AE%D8%A7%D9%86%DB%8C# (04/16/2021) - URL 8: http://malekmuseum.org/artifact/5000.06.01100/%D8%B3%DA%A9%D9%87+%D9%86%D9%82%D8%B1%D9%87+%D8%BA%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D9%86+%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D8%AF+%D8%A7%DB%8C%D9%84%D8%AE%D8%A7%D9%86%DB%8C# (04/16/2021) - URL 9: https://hcr.ashmus.ox.ac.uk/coin/hcr15269 (03/07/2021) - URL 10: http://malekmuseum.org/saloon/artifact/2000.06.00276/%D8%B3%DA%A9%D9%87+%D9%86%D9%82%D8%B1%D9%87+%D8%BA%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D9%86+%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D8%AF+%D8%A7%DB%8C%D9%84%D8%AE%D8%A7%D 9%86%DB%8C# (04/16/2021) - URL 11: http://malekmuseum.org/artifact/2000.06.00223/%D8%B3%DA%A9%D9%87+%D9%86%D9%82%D8%B1%D9%87+%D8%BA%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D9%86+%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D8%AF+%D8%A7%DB%8C%D9%84%D8%AE%D8%A7%D9%86%DB%8C# (04/16/2021) - URL 12: https://www.davidmus.dk/en/collections/islamic/dynasties/il-khanids/coins/c372 (9/26/2021) - URL 13: https://www.davidmus.dk/en/collections/islamic/dynasties/il-khanids/coins/c86 (9/26/2021) - URL 14: http://malekmuseum.org/artifact/2000.06.00267/%D8%B3%DA%A9%D9%87+%D8%B3%D9%84%D8%B7%D8%A7%D9%86+%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF+%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D8%A8%D9%86%D8%AF%D9%87%28%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D9%88%29+%D8%A7%DB%8C%D9%84%D8%AE%D8%A7%D9%86%DB%8C (04/16/2021) - URL15: https://www.davidmus.dk/en/collections/islamic/dynasties/il-khanids/coins/c159 (9/26/2021) - URL 16: http://malekmuseum.org/artifact/2000.06.00247/%D8%B3%DA%A9%D9%87+%D9%86%D9%82%D8%B1%D9%87+%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%B3%D8%B9%DB%8C%D8%AF+%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D8%AE%D8%A7%D9%86+%D8%A7%DB%8C%D9%84%D8%AE%D8%A7%D9%86%DB%8C# (04/16/2021) - URL 17: http://malekmuseum.org/artifact/2000.06.00278/%D8%B3%DA%A9%D9%87+%D9%86%D9%82%D8%B1%D9%87+%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%B3%D8%B9%DB%8C%D8%AF+%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D8%AE%D8%A7%D9%86+%D8%A7%DB%8C%D9%84%D8%AE%D8%A7%D9%86%DB%8C# (04/16/2021) - URL 18: http://malekmuseum.org/artifact/2000.06.00231/%D8%B3%DA%A9%D9%87+%D9%85%D8%B3%DB%8C+%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%B3%D8%B9%DB%8C%D8%AF+%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D8%AE%D8%A7%D9%86+%D8%A7%DB%8C%D9%84%D8%AE%D8%A7%D9%86%DB%8C (06/29/2022) | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 201 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 193 |